Morgunblaðið - 04.10.2012, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. OKTÓBER 2012
Það hefur ekki farið
hátt í öllu umræðuflóð-
inu um ESB-aðild eða
ekki hvaða áhrif inn-
gangan þar myndi hafa
á stefnu okkar Íslend-
inga í áfengismálum.
Þar finnst mér þó mikil
ástæða til að staldra
við og reyna að átta sig
á afleiðingunum. Allir
vita um ofuráhrif vín-
framleiðsluþjóðanna í
sambandinu og þess vegna ætti eng-
inn að velkjast í vafa um hvers vegna
einmitt áfengis„frelsið“ er ríkjandi
innan sambandsins og þýðir lítt að
tala um sérstöðu okkar eylands í
þeim efnum frekar en öðrum. Það er
annars makalaust að því skuli haldið
fram æ ofan í æ af málsmetandi
mönnum, að í okkar stærstu og við-
kvæmustu málum eins og sjávarút-
vegi, landbúnaði og í raun auðlinda-
málum okkar almennt munum við fá
undanþágur frá hinum stífu og sann-
arlega ófrávíkjanlegu reglum sem
gilda hjá bákninu í Brussel.
Hvernig dettur nokkrum í hug að
þessi gömlu nýlenduveldi sem deildu
og drottnuðu hér áður
fyrr séu allt í einu orðin
full af kærleika og sann-
girni í garð smáríkis eins
og okkar? Og sporin
hræða varðandi þetta al-
þjóðlega drottnunarvald.
Makríldeilan er lýsandi
dæmi um drottnunar-
girnina og óbilgirnina, að
ógleymdum hrokanum.
Meira að segja Danir
sem ég hélt að hlytu að
standa með Færeying-
unum sínum í þessari deilu bugta sig
og beygja fyrir ESB-valdinu. Og svo
koma flærðarfullir útsendarar þessa
valds hingað til lands og belgja sig út
af tillitssemi sem þeir þykjast full-
vissir um að við munum njóta til hins
ýtrasta, ef við bara berum „gæfu“ til
að afsala okkur fullu sjálfstæði í
hendur almættisins í ESB. Mikil er
mín andstyggð á þeim, en hálfu meiri
á þeim sem leggja þar á trúnað,
útsendararnir eru þó bara auðsveipir
þjónar almættisins.
En ég ætlaði sannarlega að tala
um sláandi dæmi um hina villtu
stefnu ESB í áfengismálum og þar er
af nógu að taka af hinum skelfileg-
ustu hættumerkjum. Hvað halda
menn að verði um áfengisauglýs-
ingaflóðið sem mun skella hér yfir,
einmitt þegar hér á landi er verið að
reyna lagaleiðina til enn frekari
varnar þessum ófögnuði? Hvað halda
menn um áfengi í matvörubúðir sem
menn hafa spornað hér á móti og tek-
ist sem betur fer að verjast, halda
menn að við ráðum þá ferðinni þegar
komið er undir alræðisvald vínfram-
leiðendanna? Ætla menn enn að tala
í óvitaskap sínum eða þá í versta falli
af taumlausri löngun til inngöngu um
aðlögun eða undanþágur. Hafa menn
ekkert lært af aðvörunum hinnar
virtu stofnunar WHO í þessum efn-
um?
En fregn í Fréttablaðinu á dögun-
um varð til þess að ég gat ekki orða
bundist og bið alla hugsandi menn að
taka eftir. Þar var birt staðreyndin
um leyfilegt innflutningsmagn áfeng-
is ef við tækjum upp ESB-reglur. Ég
trúði ekki mínum eigin augum, enda
þau svo sem gömul orðin. En hér eru
tölurnar: Léttvín 90 lítrar, sterkt
áfengi og styrkt vín 30 lítrar, bjór 110
lítrar. Og svo hnykkir fregnin á
þessu: 230 lítra af áfengi gætu ferða-
menn samtals flutt til landsins, ef
regluverk ESB yrði innleitt.
Og svo kemur rúsínan í pylsuend-
anum: Samninganefnd Íslands vill
fá fimm ár til að laga sig að reglu-
verkinu. Mikil er sú undirdánuga
auðmýkt, ekki einu sinni undanþága
frá ósköpunum, enda örugglega
víðsfjarri að vera í boði, en ekki
hefði þó sakað að æskja upprétt eft-
ir slíku.
Við bindindismenn ættum sér-
staklega að vera á varðbergi þegar
um þessi mál er rætt. Við höfum
staðið vaktina, stundum nær einir,
nú um stundir með sívaxandi hljóm-
grunn, við verðum að standa vaktina
áfram. Hin rauðu aðvörunarljós
blikka rækilega.
ESB og áfengisflóðið
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
» 230 lítra af áfengi
gætu ferðamenn
samtals flutt til lands-
ins, ef regluverk ESB
yrði innleitt.
Höfundur er form. fjölmiðlanefndar
IOGT.
Bíótryllirinn Frost
var frumsýndur fyrir
stuttu og ég fór auð-
trúa af stað með eft-
irvæntingu og settist
með hjartslátt í bið
eftir háspennuatriðum
í nýrri íslenskri bíó-
mynd eftir ungan leik-
stjóra, Reyni Lyngdal,
sem hefur eins og
kunnugt er leikstýrt
Hamrinum, sakamála-
þáttum á RÚV, sem voru til fyr-
irmyndar. Síðan kom myndin Okkar
eigin Osló sem mér fannst reyndar
hvorki fugl né fiskur. Nú leikstýrir
Reynir mjög óvenjulegri mynd á ís-
lenskan mælikvarða með handriti
eftir Jón Atla Jónasson.
Hér hlýtur að hafa átt að reyna að
fara að amerískum fyrirmyndum að
einhverju leyti í ætt við War of the
worlds eða Super 8 – stórgóðar
myndir eftir Steven Spielberg. En
amerískar myndir eru jú fram-
leiddar fyrir tugi/hundruð milljarða
á meðan íslenskir kvikmyndagerð-
armenn þurfa nánast að handsnúa
tökuvélum sínum í sjálfboðavinnu en
ef heppnin er með fást fáeinir ís-
lenskir styrkir ef vilyrði kemur um
erlenda styrki og öfugt. Að öðrum
kosti eru þetta vinagreiðar launalítið
eða launalaust.
Ég er ekki kvikmyndagerð-
armaður ennþá, hvað sem verður, og
ég þekki ekkert styrkjamál. En nýtt
andlit ungrar konu í öðru af tveimur
aðalhlutverkum, Anna Gunndís Guð-
mundsdóttir, og margverðlaunaður
Björn Thors skiluðu bæði sínu eins
og hægt var. En bíógestur í sal miss-
ir fljótt athygli og áhuga og verður
pirraður vegna reynslumikils töku-
manns sem skilaði þó alls ekki
reynslu sinni. Áhorfandi í sal var að
mestu kynntur fyrir þessari há-
spennusögu í gegnum tökuvél
manns sem fer upp á jökul til að
finna unnustu sína og fer strax í
gang með heimildavídeótökur. En
þessar tökur eru eins og unnar af al-
gjörum byrjanda með litla heim-
ilistökuvél og hringlar með vélina
eins og myndefnið skipti engu máli
og jafnvel heldur áhorfandi að töku-
manni standi á sama hvort kveikt er
eða slökkt á vélinni.
Ég hef oft æft mig með litlar
heimilistökuvélar en þær æfingar
hafa aldrei átt erindi upp á hvíta
tjaldið. Ég hefði ekki
einu sinni nennt að
horfa á nýja Frost
heima í stofu, ég hefði
spólað myndina áfram í
leit að bitastæðum sen-
um. Það koma að vísu
einstaka sannfærandi
háspennuatriði í fyrri-
hluta myndarinnar en
myndin varð gjörónýt
fyrir langdregnar
heimavídeótökur mest-
an hluta þessarar
myndar og loks þegar
skiptingar fara að koma með lög-
reglu – krufningu – björgunarsveit,
þá er myndin allt í einu búin og
áhorfandi situr eftir eins og illa
gerður hlutur. En tæknibrellur í
undirhúðar-ógnum voru mjög sann-
færandi. Byggingarfræði góðrar
sögu, hvort sem hún er gerð til að
vekja ótta eða gleði og allt þar á
milli, þarf fyrir minn smekk að vera
góð saga á kvikmyndamáli, með tíð-
um hröðum skiptingum/klippingum
allt frá byrjun og jafnvel að ógn
byrji í borginni og fæli alla aðila upp
á jökul. Handrit er þó eftir einn al-
virtasta spennuhöfund okkar, Jón
Atla Jónasson, sem er þekktastur
fyrir handrit að verkinu Djúpið.
Jón Atli kemur með mjög sann-
færandi ógnandi og grimm öfl inn á
jökul, atriði sem ekki hafa sést áður í
íslenskri leikinni bíómynd, en því
miður koma þessar ógnir í með-
förum leikstjóra og brellumanna að
mestu leyti fram eins og rafrænar
skemmdir í eintaki kvikmyndahúss
en verður ekki til hróss fyrir kvik-
myndasmiði. Auglýsingamyndskeið
(trailer) myndarinnar sýnir ýmsa
þekkta leikara í áhrifahlutverkum
en hlutur þeirra í myndinni er ná-
kvæmlega enginn umfram efnið í
trailernum. Leikstjóra og höfundi
sýnist mér hafa staðið á sama um
metnað fyrir efninu og bara hent
ruglingslegum heimavídeótökum í
áhorfendur, sem enn í dag þurfa að
borga meira á íslenskar myndir en
erlendar háspennumyndir.
Frost – háspennu-
mynd/óspennandi
Eftir Atla Viðar
Engilbertsson
Atli Viðar
Engilbertsson
» Jafnvel heldur
áhorfandi að töku-
manni standi á sama
hvort kveikt er eða
slökkt á vélinni.
Höfundur er fjöllistamaður.
haltu þér við efnið
í hárið
fæst á hársnyrtistofum
Faxafen 10 • 108 Reykjavík • sími 568 2878 • Opið mán.- fös. kl. 11.00-18.00
friendtex.is • praxis.is • soo.dk
15%
afsláttur
2.-16.október
Pantið vörulista
á sala@soo.is
Erum á sama stað og Friendtex og Praxis