Morgunblaðið - 13.04.2013, Side 22

22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2013
6,3%
Fastir
vextir
Óverðtryggðir
innlánsvextir m.v.
36 mánaða bindingu
2,5%
Fastir
vextir
Verðtryggðir
innlánsvextir m.v.
36 mánaða bindingu
Nýjung í
landslaginu
Við bjóðum fjölbreytt úrval innláns-
reikninga með föstum vöxtum.
Hafðu samband og kynntu þér málið.
Ármúli 13a / Borgartún 26 / 540 3200 / www.mp.is
Óverðtryggðir innlánsreikningar með föstum vöxtum.
Verðtryggðir innlánsreikningar með föstum vöxtum.
3 mánuðir 4,8%
6 mánuðir 5,0%
12 mánuðir 5,2%
24 mánuðir 5,4%
36 mánuðir 6,3%
60 mánuðir 6,4%
36 mánuðir 2,5% 60 mánuðir 2,75%
Í kafla um varadómara í Hæstarétti
segir að heimild í dómstólalögum til
að skipa varadómara í mál hafi verið
mun meira notuð en ráð var fyrir gert
í athugasemdum með frumvarpi til
laganna.
„Heimildin hefur þannig oft verið
nýtt, þó að í sjálfu sér hafi verið unnt
að fullskipa dóm í viðkomandi máli
reglulegum hæstaréttardómurum.
Það eitt hefur verið látið duga til
notkunar á heimildinni að hennar hafi
verið þörf til þess að ná því markmiði
sem gilt hefur við dómstólinn, að hver
dómari sitji í þremur munnlega flutt-
um málum í hverri viku. Slík beiting
reglunnar fær ekki staðist.
Þeir sem kvaddir eru til sem vara-
dómarar gera sér sumir hverjir vonir
um að verða kvaddir til slíkra starfa á
ný, enda er það regla fremur en und-
antekning að sömu einstaklingarnir
séu tilkvaddir aftur og aftur. Það er
andstætt þessum hagsmunum þeirra
að vera með „uppsteyt“ ef svo má að
orði komast. Þeir hafa því, eins og
reynslan sýnir, ríka tilhneigingu til
þess að fylgja meirihluta dómaranna
sem fyrir eru að málum. Hafa þeir
sjálfsagt orðið varir við andúð flestra
hinna reglulegu dómara á sér-
atkvæðum. Líklega eru engin dæmi
frá síðari árum um að varadómari
hafi orðið í minnihluta í dómi og skil-
að sératkvæði. Sá sem þannig hagaði
sér þyrfti sjálfsagt ekki að gera ráð
fyrir að verða kvaddur aftur til
starfa,“ segir í kaflanum. Ekki sé
laust við að sú tilfinning vakni að að
helst hafi þeir orðið fyrir valinu sem
fallið hafa forseta réttarins á hverjum
tíma persónulega í geð.
Síðar segir: „Það er staðreynd,
sem lögmenn og starfandi dómarar
þekkja, að innan dómskerfisins hefur
komið sér fyrir hópur manna sem
hefur sýnt sig í að vilja ráða málum í
dómsýslunni, hvort sem um ræðir
starfshætti við dómstóla, réttar-
farsreglur eða skipun nýrra dómara.
Þessi hópur stjórnar Hæstarétti og
réttarfarsnefnd 21 og hefur oft og tíð-
um haft veruleg áhrif í dómstólaráði
sem fer með stjórnsýsluvald yfir hér-
aðsdómstólum, sbr. einkum 13. og 14.
gr. [laga um dómstóla]. Þá hefur
hann undirtökin í nefndinni sem
fjallar um dómaraefni, enda tilnefna
Hæstiréttur og dómstólaráð meiri-
hluta nefndarmanna. Svo virðist sem
nefndin noti flokkunarvald sitt mjög
til þess að tryggja skipun dómara
sem eru þessum valdahópi í dóms-
kerfinu helst þóknanlegir. Einnig má
greina ákveðna þjónkun við kynlæg
sjónarmið sem vitað er að ráðherra
hefur. Það er ekki endilega auðvelt að
rekja dæmin, þar sem þetta hefur
komið fram, enda málið viðkvæmt og
snertir persónulega hagi þeirra sem
fjallað hefur verið um í umsögnum
nefndarinnar“
Klætt í búning hlutlægni
Í kafla um skipan nýrra dómara
gagnrýnir Jón Steinar starfshætti
fimm manna dómnefndar sem ætlað
er að skila umsögn til innanríkis-
ráðherra um umsækjendur og reglur
sem um hana gilda.
„Nokkrum sinnum hefur komið til
kasta hinnar nýju nefndar við skipun
dómara við Hæstarétt eftir að lög-
unum var breytt. Verður ekki betur
séð en nefndin hafi haft ríka tilhneig-
ingu til þess að haga störfum sínum
þannig að hún sé sjálf að velja þann
umsækjanda sem hún telur æskilegt
að fái embætti, fremur en að binda
sig við að segja til um hæfni umsækj-
endanna. Auðvitað hefur verið reynt
að klæða umsagnirnar í þann búning
hlutlægni sem er augljós forsenda
fyrir starfi svona nefndar,“ segir í
kaflanum. Ekki yrði séð að lagt væri
mat á hvernig viðkomandi hefði stað-
ið sig í þessum störfum. Síðar bendir
Jón Steinar á að „til dæmis getur um-
sækjandi með umfangsmiklum skrif-
um sínum um lögfræðileg efni um
langt árabil hafa sýnt fram á með
óyggjandi hætti að hann ætti alls ekki
að verða skipaður í dómarastöðu.“
runarp@mbl.is
Valdahópur og veikburða dómur
Morgunblaðið/Eyþór
Dómur Veikburða Hæstiréttur eftir Jón Steinar Gunnlaugsson er tæplega 100 blaðsíður að lengd. Almenna bókafélagið gefur ritið út. Jón Steinar var dómari við réttinn í átta ár, frá 2004 til 2012.
Ritgerðin Veikburða Hæstiréttur – verulegra úrbóta
er þörf, eftir Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi
hæstaréttardómara, kom út í gær. Hér er fjallað um
nokkur atriði sem þar koma fram.
Jón Steinar vekur athygli á miklu
álagi á Hæstarétt. Árið 2003 hafi
497 mál borist til réttarsins og það
ár voru kveðnir upp 440 dómar. Ár-
ið 2012 komu 770 ný mál til dóms-
ins og 710 dómar voru kveðnir upp.
„Við þessu hefur verið brugðist
með fjölgun dómara en einnig með
því að ákveða að skipa að jafnaði
færri dómara til meðferðar ein-
stakra mála en fyrr. Mér sýnist að
síðustu ár hafi 75–80% af munn-
lega fluttum málum verið dæmd af
þremur dómurum.
Á síðustu árum eru dæmi um að
hver og einn dómari hafi dæmt í allt
að 330 málum á ári. Þetta er með
öllu óviðunandi ástand. Það hefur
leitt til þess að einstakir dómarar
hafa, að minnsta kosti sumir hverj-
ir, alls ekki haft tök á að sinna öll-
um málunum af þeirri kostgæfni og
á þann sjálfstæða hátt sem nauð-
synlegt er samkvæmt þeim sjón-
armiðum sem fyrr var getið. Þeir
freistast þá til þess að treysta um
of á aðra dómara, einkum frum-
mælandann í málinu,“ en það er sá
dómari sem hefur verið valinn til
þess að skrifa dómsatkvæði,“ segir
í kafla um málafjölda og þriggja
dómara kerfi.
Ennfremur segir: „Dómararnir
eru líka, eins og gengur, mis-
atkvæðamiklir þegar fjallað er um
málin. Sumir eiga stundum erfitt
með að gera upp hug sinn og eru þá
eftir atvikum líklegir til fylgilags við
aðra í hópnum sem hafa ákveðnari
skoðanir. Er ekki útilokað að þá geti
jafnvel persónuleg tengsl milli
manna skipt máli við hlið hinna lög-
fræðilegu sjónarmiða. Það er einnig
óhjákvæmilegt að hafa orð á því, að
dómararnir sjálfir, þar á meðal þeir
sem stjórna starfsemi dómstólsins,
virðast telja það markmið í sjálfu
sér að dómararnir séu sammála um
niðurstöður og að forðast beri sér-
atkvæði. Ég tel ekki vafa leika á að
þetta hefur einatt valdið því að ein-
stakir dómarar hafi sveigt af þeirri
lögfræðilegu leið, sem þeim hefur
fundist réttust, í þágu samstöð-
unnar í hópnum. Menn geta velt því
fyrir sér hvort þetta sé sá háttur
sem þeir vilja að starfað sé eftir í
fjölskipuðum áfrýjunardómstólum.“
Síðar í ritgerðinni segir Jón
Steinar að hann hafi heyrt suma
dómara tala um að fjölskyldu-
stemning ríkti við dómstólinn og að
þeir teldu slíkt æskilegt. Því er hann
ósammála.
Treysta um of á aðra dómara
HVER OG EINN DÓMARI DÆMIR Í 330 MÁLUM Á ÁRI