Morgunblaðið - 13.04.2013, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Viðskilnaðurríkisstjórn-arinnar
verður ljósari eftir
því sem frekari
upplýsingar birt-
ast um stöðu mála,
ekki síst efnahagsmála. Sumt
mun þó vitaskuld ekki koma í
ljós fyrr en eftir að ríkis-
stjórnin hefur endanlega skil-
ið við og þegar kosningar eru
að baki.
Nýjar tölur Hagstofunnar
um þróun og horfur í efna-
hagsmálum segja mikla sögu
um hvernig haldið hefur verið
á málum á kjörtímabilinu og
ættu að verða kjósendum mik-
ið umhugsunarefni. Ráð-
herrar ríkisstjórnarinnar og
aðrir talsmenn hennar hafa
um langt skeið talað um að
landið sé að rísa og eiga við að
vel horfi um efnahag landsins,
erfiðleikarnir séu að baki og
bjart sé framundan. Tölur
Hagstofunnar segja því miður
allt aðra sögu.
Hagvöxtur liðins árs og
horfur um hagvöxt segja mik-
ið um hver lífskjör almenn-
ings eru líkleg til að verða á
næstu árum. Samkvæmt töl-
um Hagstofunnar var hag-
vöxtur í fyrra aðeins 1,6%,
sem er miklu verra en talið
var fyrir nokkrum misserum
að hægt væri að ná. Enn verra
er að nú hefur Hagstofan
lækkað hagvaxtarspár sínar
fyrir þetta ár og þau næstu,
enda hafa framkvæmdir og
fjárfestingar tafist mjög
vegna fjandskapar Samfylk-
ingarflokkanna og Vinstri
grænna við atvinnuuppbygg-
ingu.
Talið er að til að unnt verði
að vinna bug á atvinnuleysi og
bæta kjör almennings megi
hagvöxtur á næstu árum ekki
vera minni en 4-5% á ári.
Samkvæmt spá Hagstofunnar
verður hagvöxtur næstu ára
aðeins um helmingur af þessu,
sem felur í sér að atvinnuleysi
verður að óbreyttu áfram
mikið og lífskjör
langt undir því
sem þau gætu orð-
ið.
Hér á landi er
gríðarlegt dulið
atvinnuleysi, með-
al annars í formi margvíslegra
átaksverkefna og fólksflótta
frá landinu. Landflóttinn hef-
ur verið einhver stærsti út-
flutningsiðnaður Íslands á
kjörtímabili vinstri stjórn-
arinnar, en vandinn við þann
útflutning er að honum fylgir
aðeins viðvarandi kostnaður
fyrir landið og alls óvíst hvort
eða hvenær þróuninni verður
snúið við nema hér verði
breytt um stjórnarstefnu og
atvinnulíf fái að blómstra.
Aukin fjárfesting er grund-
vallarforsenda þess að hægt
verði að rétta atvinnumálin
við en ekkert útlit er fyrir að
vinstri flokkarnir hafi raun-
verulegan áhuga á aukinni
fjárfestingum þó að þeir muni
í kosningabaráttunni vita-
skuld láta sem þeir séu ekki
andsnúnir uppbyggingu.
Reynslan er hins vegar ólygn-
ust um þetta.
Þegar horft er á tölur Hag-
stofunnar er útlit fyrir að með
óbreyttri stjórnarstefnu verði
fjárfesting hér á landi undir
langtímameðaltali næstu árin
með tilheyrandi afleiðingu
fyrir hagvöxt, atvinnustig og
lífskjör almennings. Þetta er
þó ekki óumbreytanlegt.
Raunar er hægt að breyta for-
sendum hagspánna og þar
með framtíðarhorfum mjög
verulega á skömmum tíma.
Með breyttu viðhorfi stjórn-
valda væri á skömmum tíma
hægt að hleypa lífi í fjárfest-
ingu og atvinnuuppbyggingu
og lyfta hagvexti upp á við-
unandi stig og bæta þannig
lífskjör almennings. Til þess
þurfa hins vegar að setjast að
völdum þeir sem hafa vilja til
verka en ekki hinir sem hafa
leynt og ljóst unnið gegn
framtakssemi á öllum sviðum.
Nýjar tölur Hagstof-
unnar lýsa skelfileg-
um viðskilnaði
vinstri flokkanna}
Lítilfjörlegt landris
Þeir sem reynaað selja Ís-
land inn í ESB
nota ýmis rök máli
sínu til stuðnings.
Þeirra á meðal er
að hér á landi hafi
orðið misgengi á milli verð-
mætis íbúðarhúsnæðis og
húsnæðislána og að með evru
yrði staðan allt önnur.
Hvað ætli þessir áróðurs-
menn myndu segja við Spán-
verja sem hafa síðastliðið ár
mátt þola 13%
verðlækkun íbúð-
arhúsnæðis án
þess að húsnæðis-
lán hafi lækkað?
Ætli skilaboðin til
spænskra íbúða-
eigenda með húsnæðislán
yrðu þau að réttast væri að
taka upp evru til að koma í
veg fyrir misgengið? Ætli at-
vinnulausir Spánverjar evru-
svæðisins teldu það sannfær-
andi rök?
Hefur evran leyst
vanda spænskra
íbúðareigenda og
atvinnuleysingja?}
Misgengi lána og húsnæðis
T
íska og leiklist voru mínar ær og
kýr í vikunni. Hvort tveggja tíma-
frek áhugamál, sem varð að sinna
af alúð, og þess vegna afskaplega
þakklátt að lítið sem ekki dró til
tíðinda í pólitíkinni. Allir vinir á þeim vettvangi,
engir hnífar á lofti, hvað þá breið spjót; menn
líklega að stilla saman strengina fyrir lokaslag-
inn við hina flokkana.
Kotasæla, Annabella og Kolla [Kodla] sýnd-
ust alsælar þar sem þær spígsporuðu um heima
hjá sér á fimmtudaginn í litríkum klæðnaði,
fyrir framan miðaldra ljósmyndara og glað-
sinna hönnuði og aðdáendur. Sýningarkýrnar
sem fáguðustu módel í París.
Þetta var í fjósinu að Hvassafelli í Eyjafjarð-
arsveit. Hópur kvenna mættur til að sjá hvort
fötin pössuðu. Kvenfélögin þrjú í sveitinni hafa
haft kýrklæðin á prjónunum undanfarið og gaman að
segja frá því að þar er á ferðinni nýstárleg endurvinnsla:
hluti garnsins sem prýddi vömb, kepp, laka og vinstur
veitti heilum traktor skjóla á árlegri handverkshátíð að
Hrafnagili í fyrrasumar, og drakt einnar kusunnar var
fyrir nokkrum misserum hluti trefilsins eftirminnilega
sem prjónaður var í tilefni Héðinsfjarðarganganna og náði
frá miðbæ Siglufjarðar yfir til Ólafsfjarðar.
Kýrnar og konurnar glöddust sem sagt og blaðamað-
urinn gekk í barndóm. Kættist vegna fegurðarinnar sem
við blasti, skemmtilegs verkefnis og ekki síst lyktarinnar
sem hann kannast við frá því í æsku þegar hann fékk að
moka flórinn austur á landi reglulega í nokkur
sumur en finnur allt of sjaldan nú orðið.
Ekki var annað hægt en hrífast af fjórfættu
dömunum. Kannski fulldjúpt í árinni tekið að
þær hafi brosað út að eyrum en forvitnin skein
altjent úr augunum.
Annar ærlegur flokkur bauð mér upp á
skemmtun í vikunni. Þar var á ferð Neander-
leikhópurinn danski með norðanmanninn
Kristján Ingimarsson fremstan í flokki; hann
er leikstjóri og annar höfunda verksins
BLAM! auk þess að fara með eitt fjögurra
hlutverka. Verkinu var hrósað í hástert í borg-
inni, rétt að taka fram að okkur sveitamönn-
unum norðan heiða fannst það líka afbragð.
Þar tala ég fyrir hönd gesta í Hofi og tel mig
hafa leyfi til; fögnuðurinn var slíkur.
Kristján var allt að því þögull sem gröfin og
félagar hans sögðu heldur ekki mikið vegna eðlis leiksins.
Þeim mun meira var hlegið.
Kristján hefur áður kitlað hláturtaugar viðstaddra á
horni Glerárgötu og Strandgötu; fyrst þegar hann stal
senunni og tók „fyrstu skóflustunguna“ að menningarhús-
inu Hofi á undan bæjarstjóranum, að vísu einungis vopn-
aður skeið, en samt á undan. Þegar byggingu hússins var
lokið og það vígt fór Kristján síðan slíkum hamförum í
listilegu spaugi að enginn viðstaddra gleymir.
Þá er nóg komið af menningarhjali í bili. Tímabært er
að snúa sér að öðru fjósi og annarskonar list á ólíku sviði.
Eru ekki annars að koma kosningar? skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
List í pólitískri lognviku
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Verð á fasteignum á landinuöllu hækkaði um 0,91% aðraungildi á tímabilinu frájanúar 2010 og fram til jan-
úar á þessu ári. Verð á fasteignum
utan höfuðborgarsvæðisins lækkaði á
sama tímabili um 1,83%. Verð á ein-
býli á höfuðborgarsvæðinu lækkaði
líka eða um 4,12% en verð á fjölbýli á
sama svæði hækkaði hins vegar um
2,61%.
Þetta má lesa út úr tölum Hag-
stofu Íslands með því að bera saman
vísitölu markaðsverðs húsnæðis, sem
byggist á gögnum frá Þjóðskrá Ís-
lands, og vísitölu neysluverðs.
Sé staðan í janúar 2007 og í jan-
úar 2013 borin saman kemur í ljós að
verð á fjölbýli hefur lækkað um
22,9% en verð á einbýli um 26,9% á
höfuðborgarsvæðinu. Verð á fast-
eignum utan svæðisins hefur lækkað
um 26% og að meðaltali um 24% á
landinu öllu. Séu árin 2004 og 2013
borin saman hefur verð á fjölbýli
hækkað um 7,4% og verð á einbýli
um 15,5% á höfuðborgarsvæðinu en
lækkað um 7,8% utan höfuðborgar-
svæðisins. Á landinu öllu er hækk-
unin að meðaltali 4,86%.
Verðið hefur með öðrum orðum
hækkað frá 2010, hrunið miðað við
bóluárið 2007 en hækkað frá 2004.
Bjuggust við meiri hækkun
Ari Skúlason, sérfræðingur hjá
Landsbankanum, segir að um mitt
síðasta ár hafi hann búist við því að
verð á fasteignum myndi hækka
meira en raun hafi orðið. Hagvöxtur
hafi síðan reynst minni en spár gerðu
ráð fyrir og það eigi ásamt öðru þátt í
að draga úr þeim væntingum sem
bundnar voru við verðhækkanir í
fyrra.
„Verðfallið var orðið svo mikið
að það mátti búast við hækkunum.
Fyrir um ári síðan bar umræðan í
þjóðfélaginu merki þess að þá tóku
að birtast jákvæðar tölur um einka-
neyslu og hagvöxt. Þær væntingar
hafa að einhverju leyti brugðist.“
Spurður hvernig útlitið sé fyrir
þetta ár segir Ari að búast megi við
því að ástandið verði ósköp svipað.
„Það er ekkert í spilunum sem breyt-
ir neinu. Markaðurinn er virkur að
einhverju leyti en fyrir stóra hópa er
hann ekki virkur. Unga fólkið er ekki
að kaupa og einhverjir eru með fryst-
ingar lána vegna skuldavanda. Stóra
málið er að fjármögnunin er svo erf-
ið. Það geta ekki allir ráðist í fast-
eignakaup,“ segir Ari sem telur að nú
séu góð kauptækifæri, enda sé verð á
fasteignum í lágmarki.
Misjöfn þróun eftir svæðum
Viðar Böðvarsson, varafor-
maður Félags fasteignasala, segir
þróun fasteignaverðs síðustu miss-
erin fara eftir staðsetningu.
„Það er erfitt að ræða um þróun
fasteignaverðs. Það hefur hækkað
verulega á mjög afmörkuðu svæði og
í afmarkaðri stærð íbúða. Litlar íbúð-
ir í póstnúmerunum 101 og 107 í
Reykjavík hafa hækkað talsvert um-
fram vísitölu á þessum tíma, á sama
tíma og ákveðnar eignir úti á landi
hafa lækkað talsvert miðað við vísi-
töluna, myndi ég halda.
Eignir í sumum úthverfum
Reykjavíkur hafa verið á minni
hreyfingu en eignir miðsvæðis
í borginni. Það er í takt
við það sem ég bjóst
við,“ segir Viðar
sem vísar til kosn-
inganna þegar hann
er spurður um horf-
ur í ár. „Við erum á
umbrotatímum. Fer
það ekki svolítið eftir
því hvað gerist í lok
mánaðarins?“
Raunverð fasteigna
er svipað og árið 2010
Vísitala markaðsverðs íbúðarhúsnæðis frá 2000
Hfb.svæði – fjölbýli
Hfb.svæði – einbýli
Utan hfb.svæðis – alls
Landið allt
Vísitala neysluverðs
450
400
350
300
250
200
150
100
2004 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 2013
131,6
135,1
136,1
137,4
230,1
403,3
278,1
256,2
248,3
212,6
296,6
282,3
255
251,4
220
244,4
363,4
216,3
215,9
204,5
Heimild: Hagstofa Íslands
„Þetta kemur ekki á óvart. Rök-
in fyrir 110%-leiðinni voru þau
að gripið væri til hennar í efna-
hagslægð. Lánin voru stillt af í
110% af höfuðstól vegna þess
að yfirleitt tekst að örva hag-
vöxtinn fyrstu árin eftir kreppu.
Fasteignaverðið hækkar þá
meira en lánin og þannig má
endurreisa eigið fé lántakenda í
húsnæði,“ segir Gylfi Arn-
björnsson, forseti ASÍ, spurður
út í þessar tölur.
„Við erum ekki búin að ná
tökum á kreppunni. Viðsnúning-
urinn hefur gengið hægar en
vænst var og fjárfestingar hafa
ekki náð að lyfta hagvexti. Sá
hagvöxtur sem hefur verið er
að mestu leyti skuldsett-
ur, með því
að úttekt
sparnað-
ar er
notuð til
að auka
neyslu.“
Vinnur gegn
110%-leiðinni
AFSTAÐA ASÍ