Morgunblaðið - 20.09.2013, Qupperneq 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2013
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Hver sem orsökin er eiga loftslags-
breytingar sér nú stað. Þær hafa
gríðarlegar afleiðingar fyrir norðrið
og ríki svæðisins, sem mörg hver eru
aðildarríki Atlantshafsbandalagsins.
Þessar breytingar leiða að sjálf-
sögðu til stóraukinnar skipaum-
ferðar, ekki síst skemmtiferðaskipa
með fjölda farþega sem sigla á svæð-
um sem hafa aðeins verið kortlögð
að hluta og þar sem möguleikar á
björgun eru takmarkaðir,“ segir
Knud Bartels, hershöfðingi og for-
maður hermálanefndar NATO, um
þróunina á norðurslóðum.
„Það þarf að gæta ýtrustu varúðar
til að afstýra slysum. Því ef horft er
raunsætt á málið verður svigrúm til
aðgerða takmarkað ef hlutirnir fara
á versta veg. Hvað framtíðina varðar
er enginn vafi um það í mínum huga
að Ísland mun gegna mjög mikil-
vægu hlutverki í að koma á sam-
hæfðum viðbúnaði á svæðinu. Ís-
lendingar hafa sýnt mikla framsýni í
þróun skipa sem geta siglt um þessi
höf og tekið þátt í björgunar-
aðgerðum við mjög erfiðar að-
stæður,“ segir Bartels og nefnir
hvernig hann sjái fyrir sér samvinnu
Íslendinga, Dana, Kanadamanna,
Norðmanna og fleiri þjóða í málinu.
Umhverfisslys kalli á viðbúnað
Hann segir fleira en auknar sigl-
ingar skemmtiferðaskipa kalla á
samhæfðan viðbúnað þessara ríkja
vegna óhappa á norðurslóðum.
„Umhverfisslys og aðrir atburðir
myndu einnig kalla á aðgerðir,“ seg-
ir Bartels sem leggur áherslu á að
hér ræði fyrst og fremst um aðgerð-
ir af hálfu borgaralegs liðs, þ.e.
björgunaraðila og lögreglu, en ekki
hers. Hins vegar geti sérhæfð her-
skip nýst til slíkra aðgerða eins og til
dæmis Kanadamenn séu að smíða
núna. Þá eigi Danir slík skip.
„Nokkrar þjóðir, þar með talin
Bandaríkin, eiga ísbrjóta. Rússar
eiga þá líka. Svo á norska strand-
gæslan auðvitað skip sem eru sér-
hönnuð til að sigla á svæðum þar
sem hafís er að finna. Þetta eru að-
eins nokkur dæmi. Þetta snýst einn-
ig um styrk flugflotans, þyrlur og
sérútbúnar flugvélar,“ segir hann og
ítrekar að hann sjái fyrir sér að Ís-
land gegni veigamiklu hlutverki í
samhæfingu leitar og björgunar.
Olían myndi breyta miklu
Bartels hélt fyrirlestur um verk-
efni NATO fyrir fullu húsi í Nor-
ræna húsinu í gær en hann er æðsti
hermálafulltrúi bandalagsins og var
áður æðsti yfirmaður danska hers-
ins. Hann stiklaði í erindi sínu á
stóru í sögu bandalagsins og hvernig
það hefði á síðari árum sinnt verk-
efnum vegna stríðsins í Líbíu og
gæslu á hafi vegna þeirrar ógnar
sem skapaðist vegna sjóræningja
undan ströndum Sómalíu og víðar.
Þá ætti NATO sér bandamenn í Sýr-
landi, þar sem nú geisar blóðugt
stríð, og í Afríkuríkinu Malí, þar sem
franskir og kanadískir hermenn
hröktu íslamista frá völdum eftir
valdarán fyrr á þessu ári.
Þá ræddi hann einnig um mögu-
lega náma- og olíuvinnslu á Græn-
landi með þeim orðum að hún myndi
gerbreyta stöðunni á norðurslóðum.
Spurður hvað hann eigi við með
því segir Bartels að fyrir utan að
stórauka verðmætasköpun á svæð-
inu muni líkur á umhverfisslysum
aukast verulega. Því þurfi ríkin að
efla viðbúnað og vera við öllu búin.
Varðskipin bundin við bryggju
Landhelgisgæslan sinnir leit og
björgun á stóru svæði sem nær allt
frá syðsta odda Grænlands og langt
norður fyrir lögsögu Íslands.
Spurður út í þróun öryggismála á
norðurslóðum og þátttöku Íslend-
inga í því samstarfi segir Halldór
Benoný Nellett, skipherra hjá Land-
helgisgæslunni, að fjárskortur hamli
öflugu eftirliti um þessar mundir.
„Til að geta tryggt góðan við-
búnað þurfum við í fyrsta lagi að
geta haldið skipunum á sjó. Ástandið
er þannig núna að það er ekkert
varðskip á sjó. Það er ekki beysin
staða en auðvitað erum við klár með
skip í höfn og getum farið út ef eitt-
hvað kemur upp á. Síðan erum við
með þyrlurnar klárar til björgunar
og leitarflugvél. TF-SIF er heima
núna. Því miður er það þannig að
varðskipunum er mjög lítið haldið
úti. Ég hef vissar áhyggjur af því
hvað úthald varðskipa er lítið þessa
dagana og stefnir í að svo verði
næstu vikurnar,“ segir Halldór.
Óttast sjóslys í norðrinu
 Forystumaður hjá NATO segir það munu verða mikla áskorun að bjarga sjófarendum í norðrinu
 Ísland muni gegna veigamiklu hlutverki í samhæfðum aðgerðum margra ríkja við leit og björgun
Morgunblaðið/Eggert
Kulusuk Grænlendingar eiga mörg orð yfir ís enda er hann síbreytilegur eftir aðstæðum og getur verið torséður.
Á annan tug ungliða í Vinstri-
hreyfingunni – grænu framboði
beið fyrir utan Norræna húsið á
10. tímanum í gærmorgun með
kröfuspjöld á lofti. Voru þeir þar
samankomnir til að mótmæla
komu Bartels til Íslands.
Gísli Garðarsson, talsmaður
ungliða í VG í utanríkismálum,
lýsir kröfum þeirra svo:
„Við viljum að Ísland segi sig
tafarlaust úr Atlantshafs-
bandalaginu. Helstu rökin fyrir
því að Ísland segi úr bandalag-
inu eru að okkar mati þau að
það er herskátt árásarbandalag
sem ræðst inn í önnur lönd. Það
samræmist ekki hugsjónum
okkar um frið og mannréttindi á
alþjóðavísu,“ segir Gísli um af-
stöðu ungliðanna.
Ísland segi
sig úr NATO
UNGLIÐAR Í VG
Bandaríkin í efsta sæti
» Fram kemur á vef NATO að
árið 2011 vörðu Bandaríkin
731.879 milljónum dala til
hernaðarútgjalda, Kanada
23.436 milljónum dala, og öll
aðildarríkin 28 samtals
1.038.145 milljón dölum.
Morgunblaðið/RAX
Í Norræna húsinu Knud Bartels, formaður hermálanefndar NATO, fór yfir helstu verkefni bandalagsins.
EIN TAFLA Á DAG SYKURLAUSAR LITLAR VÍTAMÍNTÖFLUR SEM GOTT ER AÐ GLEYPA
ÍSLENSK FRAMLEIÐSLA
KEMUR HEILSUNNI Í LAG