Morgunblaðið - 16.01.2014, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 2014
www.VBL.is REYKJAVÍK
Krókháls 5F
110 Reykjavík
Sími: 414-0000
AKUREYRI
Baldursnes 2
603 Akureyri
Sími: 464-8600
KEÐJUVIÐGERÐAREFNI OG KEÐJUTANGIR
Keðjurnar eru til á allar gerðir vinnuvéla, vöru-
og flutningabifreiða, dráttarvéla og lyftara
FRAMÚRSKARANDI NORSKAR KEÐJUR
Hlekkir • Keðjulásar • Krækjur • Krókar
Krossbandakeðjur • Ferkantakeðjur • Þverbandakeðjur
Mottukeðjur • Zik-zak keðjur • Zik-zak keðjur
Keðjurnar eru til í
mörgum gerðum og
í öllum mögulegum
stærðum
Í nýgerðum kjarasamningum er
haldið ranglega fram að kaup-
máttur almenns verkafólks sé
tryggður vandlega og mikið betur
en þeirra launahærri. Talað er
fjálglega og settar eru upp flottar
töflur með háum súluritum á
lægstu töxtunum því „kaupmátt-
urinn“ er svo mikill þar. En súl-
urnar hjá þeim sem hæst hafa
launin eru hafðar mun lægri, því
þeir fá „miklu minni kaupmátt“. Og
þannig er það gert að heilögum
sannleika að lægstu taxtarnir hafi
mun meiri kaupmátt eftir samn-
ingana en hærri taxtarnir.
Krónur eru kaupmáttur
En skoðum krónurnar sem eru á
bakvið kaupmáttinn. Hjá taxtafólki,
t.d. í fiski er vinnur fullan vinnudag
eftir töxtum Starfsgreinasambands-
ins, er launahækkunin 9.750 kr. á
mánuði. Svo var samþykkt af
fulltrúum ASÍ í viðræðum við rík-
isstjórnina að þetta fólk fengi litla
sem enga skattalækkun í nýsam-
þykktu fjárlagafrumvarpi. Þá eru
frádráttarliðir eftir, eins og fé-
lagsgjald til stéttarfélagsins, lífeyr-
issjóður og annað.
Í kaupmáttarsamanburði er
hægt að nota hvaða nauðsynjavöru
sem er. Ég valdi mjólk, þar sem
flestir kaupa hana og kostaði einn
lítri 126 kr. á dögunum. Þannig að
kaupmáttaraukning almenns taxta-
fólks samsvarar þremur lítrum af
mjólk á dag verði kjarasamning-
urinn samþykktur.
Skoðum í samanburði launa-
manninn með 1.000.000 kr. Hann
fær 10 lítra af mjólk fyrir sína
hækkun, eða eykur kaupmátt sinn
um rúm 200% umfram taxtafólkið.
Samt halda SA og ASÍ því fram að
hálaunamaðurinn sé með mikið
minni kaupmátt úr kjarasamn-
ingnum t.d. í mjólk en almenna
verkafólkið!
Kaupmáttur eins af hug-
myndafræðingum samningsins
En tölum um kaupmátt hagfræð-
ings sem vinnur hjá Seðlabank-
anum og hefur verið að tala fyrir
um 2% launahækkunum til hags-
bóta fyrir verkafólk. Með þeim rök-
um sem notuð eru af
hverjum hagfræð-
ingnum á fætur öðrum
„að kaupmátturinn sé
því meiri eftir því sem
launahækkunin er
minni“. Hér á eftir
mun ég fara yfir
launahækkun hagfræð-
ingsins til sam-
anburðar við taxtafólk-
ið með minni
launahækkun en sam-
kvæmt þjóðsögunni
meiri kaupmátt.
Hagfræðingurinn
fékk launahækkun ný-
lega en „aðeins“
253.128 kr. á mánuði
eða 19,98%, afturvirkt
í 12 mánuði. Og 1. jan-
úar 2014 er hann bú-
inn að fá 4.303.176 kr.
í forskot þar sem
hækkunin tók gildi
fyrr en hjá taxtafólk-
inu. Svo fær hann til
31. desember 2014
sem er út samnings-
tíma nýgerðs kjara-
samnings 3.138.132 kr.
auk 100.596 kr. í
skattaafslátt. Samtals
í bara hækkun 7.541.904 kr. sem
gerir 117 l af mjólk á dag á móti 3
l taxtafólksins. Hvað ætlar hann að
gera við 117 l af mjólk á dag með-
an skortur annarra er svo mikill?
Ef við röðum mjólkurlítrunum
upp myndrænt í fernum og í rétt-
um hlutföllum, þá nær mjólk taxta-
vinnumannsins honum rétt upp fyr-
ir hné, (mjólkurfernan er um 22 cm
á hæð) en hjá hagfræðingnum er
staflinn á hæð við 10 hæða íbúða-
blokk, sambærilega þeim er standa
í Sólheimum í Reykjavík. Og það
hvern einasta dag!
Endaleysa lágra launa
Það sjá allir af þessu dæmi hvílík
endaleysa það er að halda því fram
að taxtafólkið hafi aukið kaupmátt
sinn umfram hina. Þessi áróður og
vinnubrögð hafa verið ástunduð allt
frá þjóðarsáttarárinu
1990 með árangri sem
felst í einum lægstu
launum á byggðu bóli
í vestan- og norð-
anverðri Evrópu.
Þessi launastefna SA
og ASÍ leiðir til of-
gnóttar hjá svo mörg-
um meðan á sama
tíma er skortur ann-
ars staðar hjá heið-
arlegu fullvinnandi
fólki. Og ekki bara
þar, heldur einnig hjá
okkar eldri fé-
lagsmönnum er lokið
hafa starfsævinni með
reisn, en lifa við fá-
tæktarmörk nú vegna
lágs lífeyris og bóta.
Blákaldur veruleik-
inn
Meðfylgjandi er
tafla sem sýnir
„launahækkanir“ sem
taka gildi verði samn-
ingurinn samþykkur.
Takið eftir lágum
krónutölum á lægstu
taxtana. Einnig er
prósentuhækkunin
jafnvel meiri á hærri launin en þau
lægri.
Fellum samninginn
Eins og staðið var að aðdrag-
anda nýgerðs kjarasamnings, inni-
halds hans, hvernig samningurinn
hefur verið ranglega kynntur af
ASÍ og SA þá er ekki annað hægt
en að fella samninginn. Hvet ég því
allt launafólk, sem kjarasamning-
urinn nær til, til að fella hann.
Standa svo saman gegn óréttlætinu
og gera sameiginlega alvöru kjara-
samning sem er réttlátur fyrir alla,
ekki bara suma.
Óska félagsmönnum ASÍ og
landsmönnum öllum hagsældar á
nýju ári.
Þjóðsagan um kaupmáttinn
Eftir Arnar G.
Hjaltalín
»Kaupmáttur
verður að-
eins mældur í
krónum en ekki
prósentum.
Launafólk getur
aðeins notað
krónur, ekki
prósentur til að
greiða við búð-
arkassann.
Arnar
Hjaltalín
Höfundur er formaður Drífanda
stéttarfélags í Vestmannaeyjum.
Fjöldi mjólkurlítra sem hægt er að kaupa á dag fyrir „launahækkunina“
Fj
öl
di
m
jó
lk
ur
lít
ra
23
0.0
00
30
0.0
00
35
0.0
00
40
0.0
00
45
0.0
00
50
0.0
00
60
0.0
00
70
0.0
00
80
0.0
00
90
0.0
00
1.0
00
.0
00
Laun
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
3 3
4
4
4
5
6
7
8
9
10
Hækkun launa og lækkun skatta 1. janúar 2014
190.000 230.000 9.750 0 9.750 5,13%-4,24%
235.000 285.000 8.000 0 - 539 8.000 - 8.539 3,4%-3,0%
300.000 8.400 957 9.357 3,12%
350.000 9.800 1.245 11.045 3,16%
400.000 11.200 1.485 12.685 3,17%
450.000 12.600 1.725 14.325 3,18%
500.000 14.000 1.965 15.965 3,19%
600.000 16.800 2.445 19.245 3,21%
700.000 19.600 2.925 22.525 3,22%
800.000 22.400 3.405 25.805 3,23%
900.000 25.200 3.470 28.670 3,19%
1.000.000 28.000 3.470 31.470 3,15%
Heimild: Starfsgreinasambandið
Mánaðarlaun í kr.
Launahækkun
á mánuði
Skatta-
lækkun Samtals
Breyting í
prósentum
Samfélag okkar
virðist vera gegnsýrt af
neikvæðni. Daglega
flæða yfir okkur fréttir
af niðurskurði, slysum,
stríðsátökum í fjar-
lægum löndum, gjald-
þrotum, bráðnun jökla,
skandölum fræga
fólksins í Hollýwood,
spillingu, yfirvofandi
uppsögnum o.fl. Þar
sem neikvæðu fréttirnar hafa
greiðari aðgang að fjölmiðlum en þær
jákvæðu og fá þar af leiðandi meira
pláss verðum við ónæm og ómeðvituð
um áhrifin sem þær hafa á daglegt líf.
Þegar við einblínum þetta mikið á
neikvæðar fréttir síast smám saman
inn hjá okkur að heimurinn sé ekki
góður staður og staða mannkynsins
vonlaus. Afleiðingin er að við erum
minna líkleg til að reyna að breyta
einhverju í samfélaginu. Það virðist
vera niðurdrepandi og óyfirstíg-
anlegt verkefni að stuðla að jákvæð-
um breytingum og þar af leiðandi
gera margir ekki einu sinni tilraun til
þess.
Mikilvægt er að velta fyrir sér hver
beri ábyrgðina, eru það fjölmiðlarnir
eða lesendur/áhorfendur? Líklega
eiga bæði fjölmiðlarnir og áhorf-
endur/lesendur sinn þátt í þessu.
Þegar maður skoðar sem dæmi mest
lesnu fréttirnar á fréttavefnum mbl.is
kemur í ljós að meirihlutinn er fréttir
um glæpi og ofbeldi. Þetta er greini-
lega það sem selur, það sem fólk hef-
ur mestan áhuga á og það sem fær
mesta áhorfið. Ef fjölmiðlar eru ein-
faldlega að bjóða neytendum það sem
þeir biðja um, hvernig getum við þá
kennt þeim um neikvætt viðhorf í
samfélaginu? Eða hefur
ofgnótt þeirra neikvæðu
frétta sem fjölmiðlarnir
færa okkur kannski gert
okkur ónæm fyrir þeim
skaðlegu áhrifum sem
þær hafa á viðhorf okk-
ar? Ættum við að hvetja
Alþingi Íslendinga til að
setja kvóta á neikvæðar
fréttir, eins og rúm-
enska þingið reyndi árið
2008 en án árangurs þar
sem í ljós kom að laga-
frumvarpið braut gegn stjórnarskrá
landsins?
Það eru nokkur atriði sem við get-
um gert sjálf í baráttunni gegn nei-
kvæðum fréttum:
 Við getum tekið þátt í að breyta
viðhorfi okkar með því að veita já-
kvæðum fréttum meiri athygli og
sneiða hjá neikvæðum fréttum. Það
er nefnilega fullt af jákvæðum hlut-
um að gerast. Slík hugarfarsbreyting
mun stuðla að breyttu og betra and-
rúmslofti í samfélaginu og hafa já-
kvæð áhrif á líf og heilsu fólks.
 Við getum kúplað okkur frá nið-
urdrepandi fréttalestri og -áhorfi eða
dregið allavega stórlega úr því þótt
ekki væri nema tímabundið. Slíkt
fréttabindindi getur reynst nauðsyn-
legt þegar síbyljan hamrar á nei-
kvæðninni.
 Við getum sjálf sett kvóta á nei-
kvæðar fréttir og sett okkur mark-
mið um að deila aðeins jákvæðum
fréttum, t.d. í samfélagsmiðlum eða á
kaffistofunni í vinnunni. Leggjum
okkur fram á hverjum degi um að
finna eitthvað jákvætt og segja frá
því.
Setjum kvóta á
neikvæðar fréttir
Eftir Ingrid
Kuhlman
Ingrid Kuhlman
» Við getum tekið þátt
í að breyta viðhorfi
okkar með því að veita
jákvæðum fréttum meiri
athygli og sneiða hjá
neikvæðum fréttum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Þekkingarmiðlunar.
mbl.is
alltaf - allstaðar
...alveg með’etta
Fylgir Morgunblaðinu alla fimmtudaga