Morgunblaðið - 16.01.2014, Blaðsíða 12

SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
279 aldraðir einstaklingar bíða nú á landinu öllu eftir því að
fá úthlutað hjúkrunarrými. 110 þeirra eru á höfuðborg-
arsvæðinu, 39 á Suðurnesjum, 35 á Suðurlandi, 28 á Vest-
urlandi, 8 á Vestfjörðum, 46 á Norðurlandi og 13 á Austur-
landi. Almenn hjúkrunarrými fyrir aldraða á landinu öllu
voru 2.432 í september 2013, 1.394 þeirra eru á höfuðborg-
arsvæðinu.
Að sögn starfsmanna færni- og heilsumatsnefnda á
landsbyggðinni er fjöldinn sem bíður eftir hjúkrunarrým-
um svipaður nú og fyrri ár fyrir utan á Norðurlandi þar
sem biðlistinn er óvenjulega langur, þar bíða 46 einstak-
lingar og rýmin eru 361 á svæðinu frá Blönduósi að Þórs-
höfn.
„Á Akureyri eru nú 24 á biðlista eftir hjúkrunarrými
sem er meiri fjöldi en við höfum lengi séð en þar eru 175
rými í boði og alltaf nokkur hreyfing á listanum. Á Sauð-
árkróki bíða 9 og eru það fleiri en að jafnaði og á Húsavík
bíða 13 eftir því að komast að á Hvammi, hjúkrunar- og
dvalarheimilinu á Húsavík, en þar eru aðeins í boði 22
rými,“ segir Rannveig Guðnadóttir, starfsmaður færni- og
heilsumatsnefndar Norðurlands.
Hún segir stöðuna á Húsavík erfiða. „Þar bíða nú 14 eft-
ir því að komast að í dvalarrými, þau pláss eru aðeins 18
svo sú bið getur tekið allt að fimm til sjö ár en það hafa að-
eins losnað tvö til þrjú dvalarrýmispláss á ári síðustu ár.“
Rannveig segir að út af fjarlægðinni bíði fleiri eftir dval-
arrýmisplássi á landsbyggðinni en í þéttbýlinu. „Heima-
þjónustan á stóru þéttbýlisstöðunum bjargar málunum en
í sveitunum er heimahjúkrun ekki í boði nema kannski
einu sinni í viku. Hvernig einstaklingnum gengur að búa
heima í sveitunum, þar til hann fær pláss á hjúkrunar-
heimili, byggist mikið á stuðningi aðstandenda og ná-
granna. En ef eitthvað kemur upp á er fagfólk aðgengilegt
og fólk þarf stundum að leggjast inn á sjúkrahús,“ segir
Rannveig og bætir við að vissulega sé oft erfitt og mikil
óvissa hjá þeim sem bíða eftir að flytja á hjúkrunarheimili,
þá sé aukið álag á sjúkrahúsin, heimahjúkrun, félags-
þjónustu og hvíldardvalir þegar biðlistar lengjast.
Ekki er á dagskránni að fjölga hjúkrunar- og dvalar-
rýmum á Akureyri en það gæti verið í skoðun á öðrum
stöðum á Norðurlandi, s.s. Húsavík og Sauðárkróki.
Ekki fleiri rými
Bæði er verið að byggja ný hjúkrunarheimili í Reykja-
nesbæ og á Egilsstöðum, en þrátt fyrir það mun rýmunum
ekki fjölga neitt að ráði.
Í mars á að opna nýtt hjúkrunarheimili með 60 rýmum á
Nesvöllum í Reykjanesbæ. Á móti á að loka Garðvangi í
Garði þar sem eru 39 rými og flytja íbúa yfir á nýja heim-
ilið. Þá hefur sjúkrahúsið verið með 18 hjúkrunarrými opin
meðan á byggingu nýja heimilisins stendur. Þeir sem þar
dvelja flytjast yfir á nýja heimilið og rýmunum 18 á sjúkra-
húsinu verður að öllum líkindum lokað. 57 rými eru þegar
orðin full á Nesvöllum og því bætast aðeins þrjú ný rými
við. „Það er í raun búið að fylla nýja heimilið með fólki sem
er þegar inni á heimilum, á sjúkrahúsinu og Garðvangi.
Það verða ekki mörg ný pláss laus til að hleypa nýjum að af
biðlistanum,“ segir Rósa Víkingsdóttir, formaður færni-
og heilsumatsnefndar Suðurnesja.
Á Austurlandi eru nú 98 hjúkrunarrými í boði. Nýtt
hjúkrunarheimili með 30 rýmum er nú í byggingu á Egils-
stöðum og á Eskifirði er annað í byggingu með 20 rýmum.
Rýmunum á Austurlandi mun þó aðeins fjölga um 5 þegar
nýju byggingarnar verða teknar í notkun, um 3 á Egils-
stöðum og 2 á Eskifirði, því rými sem eru til staðar í dag
verða lögð niður á móti.
Óvenjulangur bið-
listi á Norðurlandi
 279 aldraðir bíða eftir hjúkrunarrýmum  13 sitja um 22
rými á Húsavík  Þurfa stuðning ættingja og nágranna
Morgunblaðið/Golli
Aldraðir Hátt í 300 aldraðir einstaklingar eru á biðlista
eftir að komast í hjúkrunarrými á landinu.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 2014
Brammer Ísland ehf | Steinhella 17a | 221 Hafnarfjörður | Sími: 522 6262 | www.brammer.is
Heimsþekkt vörumerki frá öllum helstu framleiðendum í iðnaðarvörum og þetta er aðeins brot af þeim merkjum sem við bjóðum upp á
Glussa-, vökva- og loftkerfi
Tekjur af erlendum ferðamönnum
sem koma til Íslands hafa ekki aukist
í samræmi við fjölgun þeirra síðast-
liðinn áratug. Þetta kemur fram í
svari Bjarna Benediktssonar fjár-
málaráðherra á Alþingi við fyrir-
spurn Oddnýjar G. Harðardóttur,
þingmanns Samfylkingarinnar, um
tekjur ríkissjóðs af hverjum ferða-
manni.
Samkvæmt svari ráðherra komu
672.900 ferðamenn til Íslands árið
2012. Skattar á ferðaþjónustuna skil-
uðu það ár alls 20,6 milljörðum króna
í ríkissjóð, en skattar á hvern ferða-
mann árið 2012 námu 30.659 kr., eða
31.801 kr. á verðlagi ársins 2013. Til
samanburðar námu skattar á hvern
ferðamann árið 2002 hins vegar
59.000 kr. á verðlagi ársins 2013, en
tekjurnar hafa farið minnkandi ár
frá ári. Árið 2002 voru ferðamenn-
irnir sem sóttu Ísland heim 277.900
talsins og alls námu skattar á ferða-
þjónustuna það ár 8,8 milljörðum kr.
Í svarinu segir að margir sam-
verkandi þættir eigi hér hlut að máli.
Leiða megi að því sterkar líkur að
hin mikla fjölgun ferðamanna feli í
sér breytingar á samsetningu hóps-
ins. Orðrétt segir: „Ýmsar kannanir
virðast benda til þess að hver ferða-
maður eyði lægri fjárhæðum hér á
landi en í upphafi tímabilsins sem
skoðað er. Gistimöguleikum hér-
lendis hefur til dæmis fjölgað veru-
lega, sérstaklega í ódýrari kantinum,
sem væntanlega á sinn þátt í að
skapa grundvöll fyrir þeirri fjölgun
sem orðið hefur. Lækkun virðis-
aukaskatts 1. mars 2007 úr 14% í 7%,
á matvöru, veitinga- og gistiþjón-
ustu, skýrir væntanlega einnig hluta
af þessari þróun þar sem þau við-
skipti veita ekki rétt til endur-
greiðslu virðisaukaskatts eins og
kaup á varanlegum varningi.“
Fleiri ferðamenn
en minni tekjur
 Hver ferðamaður
eyddi hærri fjárhæð
fyrir áratug
Morgunblaðið/Ómar
Ferðamenn Tekjuaukningin er
ekki í samræmi við fjölgunina.
Haraldur L. Haraldsson hagfræð-
ingur tók saman skýrslu um hjúkr-
unarheimilið Garðvang fyrir sveit-
arfélagið Garð og Sandgerðisbæ í
fyrra. Hann segir að svo virðist sem
stefnuleysi sé í málefnum aldraðra
varðandi hjúkrunarrými og að eng-
um reglum sé fylgt þegar úthlutað
er úr Framkvæmdasjóði aldraðra.
„Það virðist vera tilviljunarkennt
hvar fjármagnið lendir. Skattgreið-
endur borga sérstakt gjald í sjóðinn
og maður heldur að þessi peningur
fari til uppbyggingar fyrir aldraða,
en svo þegar málið er skoðað kem-
ur í ljós að það eru kannski rétt um
25% heildarfjárhæðarinnar sem
fara í aldraða en restin virðist fara í
annað,“ segir Haraldur.
Eins og sést á myndinni hér fyrir
ofan fékk ríkið tæpa sex og hálfan
milljarð gegnum Framkvæmdasjóð
aldraðra á árunum 2010 til 2013.
Um einum og hálfum milljarði var
úthlutað til uppbyggingar fyrir
aldraða, samkvæmt upplýsingum á
vef velferðarráðuneytisins, en um
fimm milljarðar virðast hafa farið í
annað. „Það er skýrt í lögunum að
Framkvæmdasjóður aldraðra er til
að byggja upp fyrir aldraða en það
er heimildarákvæði um að það megi
nota þessa peninga í annað en mér
finnst ekki hægt að túlka það þann-
ig að það megi þá bara taka nánast
allan peninginn og nota í annað.“
Haraldur segir að verulega hafi
hallað á íbúa Suðurnesja hvað varð-
ar hjúkrunarþjónustu við aldraða
þegar borinn er saman fjöldi hjúkr-
unarrýma í hverju heilbrigðis-
umdæmi. Einnig hafi hallað veru-
lega á Suðurnesin þegar framlög úr
Framkvæmdasjóði aldraðra eru
borin saman á milli heilbrigðis-
umdæma. „Á tímabilinu frá 2000 til
2010 námu úthlutanir til Reykja-
ness einungis 30,4% þess sem fjöldi
aldraðra á svæðinu gefur tilefni til.
Hefði hlutfall úthlutunar á þessu
tímabili til Suðurnesja verið það
sama og hlutfall aldraðra, þ.e. 5%,
hefði úthlutunin verið samtals 385
millj. kr. en hún var einungis 116,9
millj. kr.“
Heimild: velferðarráðuneytið
Ár
Samtals
úthlutað
Samtals gjald í
Framkvæmdasjóð
aldraðra á
verðlagi hvers árs Mismunur
Úthlutað sem
hlutfalla af
gjaldi í Frmkv.
sj. aldraðra
2010
2011
2012
2013
Samtals
688
335
150
367
1.540
1.516
1.486
1.662
1.757
6.421
828
1.151
1.512
1.390
4.881
45,4%
22,5%
9,0%
20,9%
24,0%
Úthlutanir og gjald í framkvæmdasjóð
aldraðra 2010 til 2013
Í milljörðum króna
Stefnuleysi í mál-
efnum aldraðra
Sjóðurinn
» Framkvæmdasjóður aldr-
aðra er fjármagnaður með sér-
stöku gjaldi sem lagt er á þá
sem skattskyldir eru á aldr-
inum 16-70 ára.
» Fé úr sjóðnum skal varið til
uppbyggingar þjónustu-
miðstöðva, dagvistar og stofn-
ana fyrir aldraða og til breyt-
inga og endurbóta á slíku
húsnæði.