Morgunblaðið - 16.01.2014, Blaðsíða 11

Morgunblaðið/Kristinn
ASAP Kristín Vala Ragnarsdóttir, prófessor við Jarðvísindasvið Háskóla Íslands, tilheyrir hópi vísindamanna í sam-
tökum um sjálfbærni og velmegun og nefnist ASAP. Grein eftir hópinn birtist í vísindatímaritinu Nature í dag.
„Eftir stóra fjármálavandann í
kringum 1930 var farið í það að setja
maskínuna í gang í Bandaríkjunum
til þess að skapa störf og að mæla
framleiðsluna í vergri landsfram-
leiðslu. Til þess að geta verið með
alla þessa framleiðslu þarf að nýta
alls konar auðlindir. Þetta er það
sem þjóðir nota til að mæla árangur
sinn. Allar þær tölur sem við heyr-
um talað um í fréttunum byggjast á
því sem fer í gegnum hagkerfið. Ef
það verða gífurlegar náttúruhamfar-
ir þá fer maskínan í gang við að
reyna að laga það og það kemur líka
fram í vergri landsframleiðslu.
Þannig að þetta mælir ekki réttu
hlutina,“ segir Kristín Vala.
Því þurfi að mæla aðra þætti,
eins og kemur skýrt fram í grein
hópsins.
Merkilegar áherslur í Bútan
Í konungsríkinu Bútan í Suð-
austur-Afríku hefur áhugavert starf
verið unnið með hamingjustuðla.
„Konungurinn í Bútan sagði
fyrir þrjátíu árum þegar hann var
spurður af hverju það væri ekki
meiri hagvöxtur í ríkinu svaraði
hann því að það væri ekki stefna
hans sem konungur að einblína bara
á það heldur vildi hann frekar ein-
blína á hamingju og vellíðan fólksins
í landinu sínu,“ útskýrir hún.
Þegar hann hafði sagt þetta
þurfti hann vissulega að gera eitt-
hvað til að sýna fram á að hann væri
að mæla þessa þætti.
„Þá fékk hann til sín, fyrir um
tuttugu árum, fjölda sérfræðinga frá
útlöndum til að hjálpa til við að setja
upp hvernig þeir mæla þennan ham-
ingjustuðul sem talað er um sem
Gross National Happiness,“ segir
Kristín.
Byrjað var að notast við ham-
ingjustuðulinn fyrir alvöru fyrir um
sex árum.
„Þar koma inn margir þættir
sem tengjast sálfræðilegri vellíðan,
heilsu, nýtingu tíma, menntun,
menningarbreytileika, góðum
stjórnarháttum, samfélagsgrósku,
vistkerfabreytileika, viðmótsþrótti
og lífskjörum. Allt kemur þetta inn í
þennan stuðul og það er einmitt það
sem við erum að segja í þessari
grein, að við þurfum að fara að nota
aðra stuðla og aðra áhersluþætti.“
Þessir stuðlar eru til og má sem
dæmi nefna Genuine progress in-
dicator eða framfarastuðulinn sem
er einn af þeim sem hægt væri að
notast við ásamt öðrum.
Tveir vísindamannanna sem að
greininni koma, Kate E. Pickett og
Richard Wilkinson, skrifuðu bók þar
sem þau skoða verga framleiðslu og
hamingju fólks. „Fram kemur að í
Bandaríkjunum hafi hámarksham-
ingjan verið í kringum 1955 en þá
hafði fólk náð ákveðnum framförum
en síðan hefur þetta bara farið niður.
Hamingjan hefur farið niður en verg
þjóðarframleiðsla farið upp þannig
að það mælir ekki hvernig fólki líð-
ur,“ segir Kristín Vala.
Sameinuðu þjóðirnar stefna nú
að því að setja nýja þróunarstefnu
sem yfirleitt er nefnd stefnan um
sjálfbæra þróun, eftir að tímabili
þúsundáraþróunarstefnunnar lýkur
árið 2015. Bútanstjórn hefur unnið
að því að leiðbeina í því ferli ásamt
myndarlegum hópi vísindamanna,
þar á meðal er ASAP-hópurinn sem
Kristín Vala tilheyrir.
Auk greinarinnar í Nature er
hópurinn að skrifa bók um sama efni
og kemur hún út síðar á þessu ári.
Allar niðurstöður ASAP-hópsins eru
sendar til Sameinuðu þjóðanna til að
leiðbeina í ferlinu fyrir stefnuna um
sjálfbæra þróun fyrir árin 2015 til
2030.
Komið að mörkunum
Eins og fram kom hér að ofan
er útlit fyrir að ekki líði á löngu þar
til sumar auðlindir gangi til þurrðar.
Hópurinn hefur vissulega af því
áhyggjur og er komið inn á þann
vanda í greininni.
„Við erum komin fram úr há-
marksframleiðslu á olíu, á fosfati
sem notað er í áburð og við erum
komin fram úr hámarksframleiðslu
á gulli og silfri. Það verður hámarks-
framleiðsla á nánast öllum auðlind-
um sem við nýtum fyrir 2050, en
flestum í kringum 2030,“ segir
Kristín Vala sem gerir ráð fyrir að
flestir muni átta sig á þessari stað-
reynd á næstu tíu árum þegar hag-
kerfin fara að falla saman.
„Í rauninni er það þannig að
fyrst er hámarksframleiðsla á auð-
lindum og auðurinn er þá til í ein-
hvern tíma í innviðum þjóðfélagsins
og svo fer hann að minnka eftir 20 til
40 ár vegna þess að auðlindirnar eru
að þverra og því of dýrar. Við þurf-
um bara að lifa á öðruvísi máta,“
segir Kristín Vala Ragnarsdóttir.
Slíkir lifnaðarhættir eru að þróast
um heim allan, til dæmis í vistþorp-
um (Ecovillages) og umbreyting-
arbæjum (Transition Towns).
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 2014
Í dag klukkan 14 býður Þjóðminja-
safn Íslands í fyrsta sinn leiðsögn
sem sérstaklega er ætluð foreldrum
í fæðingarorlofi.
Foreldramorgnar eru vel þekktir
og er það markmið Þjóðminjasafns-
ins að koma til móts við þann sama
hóp og bjóða honum þjónustu sína.
Að þessu sinni verður sýningin
Silfur Íslands í Bogasal safnsins
skoðuð en þar gefur að líta silfur-
gripi sem smíðaðir voru af íslenskum
lista-og hagleiksmönnum allt frá
síð-miðöldum fram á fyrri hluta 20.
aldar. Umfjöllun um sýninguna hefur
verið góð og hún vakið nokkra at-
hygli.
Leiðsögnin er ókeypis og allir for-
eldrar í fæðingarorlofi boðnir vel-
komnir.
Foreldrar í fæðingarorlofi boðnir velkomnir
Morgunblaðið/Kristinn
Safn Börn hafa ekki síður en fullorðnir unun af að skoða gamla tímann.
Ókeypis leiðsögn fyrir foreldra
Vocal Project skilgreinir sig sem
söngafl á sviði popp-, rokk- og dægur-
lagatónlistar en þetta er blandaður
áttatíu manna poppkór með hljóm-
sveit. Kórmeðlimir eiga það sumir til
að spila líka á hljóðfæri og æfingar
eru stundum eins og rokktónleikar. Á
morgun, föstudag, heldur Vocal Proj-
ect tónleika í Hörpu og flytur dagskrá
með slögurum heimsþekktra lista-
manna, t.d. U2, Coldplay, ABBA, Stev-
ie Wonder, Toto, Of Monsters and Men
o.fl. Hljómsveitin ku ætla að rokka
Hörpu upp á æðra stig, en einnig
verður frumflutt klögunarlag eftir
Þórunni Valdimarsdóttur, sérstaklega
samið fyrir kórinn. Útsetningar eru
skemmtilegar og krefjandi. Tónleik-
arnir hefjast kl. 20.30 og kórstjóri er
Matthías „Matti Sax“ Baldursson.
Frumflutningur á klögunarlagi
Hamagangur í Hörpu með
poppkór Íslands: Vocal Project
Vocal Project Eldfjörugt söngafl á sviði popp-, rokk- og dægurlagatónlistar.
www.volkswagen.is
A
uk
ab
ún
að
ur
á
m
yn
d:
16
“á
lfl
eg
ur
,þ
ok
ul
jó
s
Volkswagen Polo
Sparar sig vel
Meðaleyðsla aðeins
5,5 lítrar á hverja 100 km
Polo Trendline 1.2 bensín, 70 hestafla, beinskiptur
Polo 1.2 bensín kostar aðeins:
2.460.000 kr.
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · Heklusalurinn Ísafirði
Komdu og reynsluaktu Volkswagen Polo