Morgunblaðið - 10.02.2014, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 10.02.2014, Blaðsíða 20
20 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2014 Samkvæmt könnun sem alþjóðlega ráð- gjafarfyrirtækið McKinsey gerði árið 2012 standa sam- vinnufélög undir 3,5 prósentum þjóð- arframleiðslu heims- ins og snerta öll svið efnahagslífs. Sam- vinnuformið er hugs- að sem valkostur við hlið einka- og ríkisfyrirtækja, þar sem félagsmenn eiga fyrirtækin með jöfnum atkvæðisrétti. Félagar (eigendur) eiga þó í sjálfu sér enga kröfu á greiðslu arðs heldur gerir samvinnuformið ráð fyrir að ágóðinn renni til samfélagsins í formi bættra gæða eða ódýrari þjónustu. Hlut sinn í samvinnufyr- irtækinu eiga einstaklingarnir því fyrir hönd samfélagsins og meg- inmarkmiðið með starfseminni er ekki hámörkun hagnaðar heldur að bjóða bestu mögulegu þjónustu á sem lægstu verði til hagsbóta fyrir fé- lagsmenn. Rót samvinnufélag- anna er í nærsam- félagi sínu, þar sem hún á jafnframt þátt í framtíð þess. Enn þann dag í dag eru ís- lensk samvinnufyr- irtæki öflugir bak- hjarlar í samfélaginu þar sem þau starfa og svo er víðar en hér á landi. Bandaríkin Í Bandaríkjunum t.d. hefur samvinnuhugsjónin fallið vel að ríkjandi hugmyndafræði um einkarekstur. Það sjáum við m.a. í þeirri miklu áherslu sem þar er lögð á virka samkeppni og aðhald gagnvart fyrirtækjum sem starfa í fákeppni eða hafa jafnvel einok- unaraðstöðu. Þar í landi starfa um þrjátíu þúsund samvinnufélög sem skapa um tvær milljónir starfa. Samvinnufyrirtæki eru þar á með- al 500 stærstu fyrirtækja landsins, m.a. Welch’s, Land O’Lakes, Ocen Spray, Sunkist, Publix Supermar- kets, ACE Hardware, Nationwide Insurance og fréttastofan Accocia- ted Press. Samvinnuhreyfing í Bandaríkjunum á sér langa sögu, var stofnuð í Fíladelfíu árið 1752 og var einn helsti hugsuður þjóð- arinnar á þeim tíma, Benjamín Franklín, einn af stofnendum. Ár- ið 1916 settu Bandaríkjamenn á laggirnar Landssamtök samvinnu- félaga, CLUSA. Samvinnukapítalismi Ofurtrú á hinn frjálsa og óhefta markaðsbúskap einkenndi um ára- bil íslenskt viðskiptalíf, þar sem peningar voru nánast eini mæli- kvarðinn á raunverulegan árang- ur. Á árunum fyrir hrun viku önn- ur mikilvæg verðmæti fyrir mögulegu söluverði, áhættusemi varð meginmarkmiðið. Því fór sem fór. Með sama hætti var fall Sam- bandsins sem viðskiptaveldis mik- ið þó svo að það hafi aldrei orðið gjaldþrota. Mannanna verk ollu hruni SÍS á sínum tíma og einnig falli íslenska efnahagslífsins. Hin- ar göfugu hugsjónir viku um stund. Kapítalismi er ekki slæmur í sjálfu sér, þvert á móti er hann nauðsynlegur til að viðhalda verð- mætum og auka vöxt. Með sama hætti eru meginstef samvinnu- hugsjónarinnar um samfélagslega ábyrgð, hófsemi og virka þátttöku jafn mikilvæg heilbrigðum sam- félögum. Veruleikinn Heimurinn stendur frammi fyrir mörgum áskorunum. Jörðin hlýn- ar, hundruð milljóna manna búa við fátækt og illa gengur að draga úr bilinu á milli vanþróuðustu ríkja heims og hinna auk þess sem valdahlutföllin í heiminum eru að færast frá vestri til austurs. Meg- inverkefni ríkisstjórna um allan heim er að draga úr útgjöldum á sama tíma og sóun á verðmætum á sér stað, ekki síst matvælum og vatni. Ég er sannfærður um að beindu þjóðir heims sjónum sínum í auknum mæli til samvinnu- hugsjónarinnar og legðu aukna áherslu á samvinnukapítalisma væri unnt að ná miklum og já- kvæðum árangri í þjóðarbúskap heimsins. Sjálfbærni er einn lyk- ilþáttanna í framtíðaráherslum Al- heimssamtaka samvinnufélaga, ICA. Samvinnumenn um allan heim þurfa að leggja sitt á vog- arskálarnar í þessum efnum og hafa sjálfbærni að leiðarljósi á öll- um sviðum. Samvinnuhreyfingin er nauðsynlegur valkostur Eftir Skúla Þ. Skúlason Skúli Skúlason » Samvinnuformið er hugsað sem val- kostur við hlið einka- og ríkisfyrirtækja, þar sem félagsmenn eiga fyrir- tækin með jöfnum at- kvæðisrétti. Höfundur er formaður stjórnar Kaupfélags Suðurnesja og Samkaupa hf. Það bar við á haust- fundi Landsvirkjunar að iðnaðarráðherra sagðist vera orðin óþolimóð að sjá ekkert gerast í fjárfestingum, sem nýttu sér hreina orku á Íslandi. Í frétt- um daginn eftir var víða sagt að verið væri að snupra for- stjóra LV. Ráð- herrann bar það af sér, sagðist bara lengja eftir fjárfestingu. Af hverju kom þessi fréttaflutn- ingur um snuprun? Jú, það er vel þekkt hvernig Alþýðubandalagið og arftakinn VG hafa unnið leynt og ljóst að því að stoppa eða tefja fjár- festingar í orkufrekum iðnaði. Þetta á þó ekki við Magnús Kjartansson sem varð iðn- aðarráðherra 14. júlí 1971, en arftaki hans í ráðuneytinu var út- sjónarsamur að stoppa og tefja. Dæmi um þetta var þegar rætt var um kísilmálmverksmiðju í Reyðarfirði. Þá létu kommarnir á Alþingi samþykkja með lögum að kaupa skyldi bræðsluofana af De- mag AG. DE. Vitað var að öll fyrirtæki í þessum rekstri notuðu eigin bræðslutækni og þótt miklu op- inberu fé væri eytt í sýnd- armennsku varð ekkert úr fram- kvæmdum, vegna lagasetnigar kommanna í þinginu. Sæstrengurinn til Scotlands Það er ekki fyndið heldur dap- urlegt að skuldugt ríkisfyrirtæki skuli eyða stórfé í skýrslugerðir um sæstreng til Skotlands. Íslenska ríkið er líka stórskuldugt og með lága lánshæfiseinkunn, þannig að ekki er fjárhagslegur grundvöllur í svona verkefni. Eðlilegt væri ef einhverjir lysthafendur hefðu áhuga á strengnum, þá kostuðu þeir alla áætlanagerð. Bretar eru búnir að ákveða að byggja kjarn- orkuver og mikill áróðursþrýst- ingur er að leyfa losun gass með „fracing“-aðferðinni, en með því myndi mikil og ódýr orka leysast úr læðingi. Úkraína verður óháð Rússum um gas eftir fá ár og mikil orka er í boði í BNA vegna þess- arar nýju aðferðar. BNA stefna að því að verða sjálfbær í orku eftir 6 ár. Þessi vel auglýsti sæstrengs- áróður hefur stórskaðað Ísland, þar sem erlendir fjárfestar trúa því að í Framtíðarlandinu verði öll orka send til Skotlands og bara sé tíma- og fjármunaeyðsla að spá í hlutina hér. Hvað er framundan og hvað hefur gerst Frá árinu 1970 til 2007 hefur framleiðsla á málm vaxið frá 0 í + milljón tonn og 75-80 % af rafork- unni fer til þessara verksmiðja. Það sem um er talað í dag er stórt ál- ver í Helguvík, Kísilver á Bakka og í síðustu viku var birt mynd af hugsanlegu 120 þúsund tonna kín- versku álveri, líka á Bakka. Á haustfundi LV var sagt að ver- ið væri í viðræðum við sjö áhuga- sama fjárfesta í orkufrekum iðnaði. Enginn trúir því að alvara sé að baki og mæli ég með því að öll slík söluvinna verði unnin frá iðn- aðarráðuneytinu. Það sem er að gerast er að und- irbúningur á 150.000 m² tómata- gróðurhúsi í landi Grindavíkur er á lokastigi. Þetta tómatafyrirtæki gæti verið fyrsti vísir að mat- vælaframleiðslu í stórum stíl frá Ís- landi. Í dag kom frétt um fjárfestingu í líftækni, sem sækist eftir hreinu vatni en aðeins 1,5 MW af raf- magni. Þessir 2 aðilar komu ekki í gegn um söluskrifstofu LV. Við Íslendingar þurfum bara að stokka upp á nýtt í kerfunum og þá er framtíðin mjög björt. Miðgarðsormur Landsvirkjunar Eftir Elías Kristjánsson » Þar sem erlendir fjárfestar trúa því að í Framtíðarlandinu verði öll orka send til Skotlands og bara sé tíma- og fjármunaeyðsla að spá í hlutina hér. Elías Kristjánsson Höfundur er fv. forstjóri. Spurningar til Jóns Steinars Gunnlaugssonar. Hvað er at- hugavert eða rangt við mark- aðslögmálið, þar sem eðlilegt framboð og eft- irspurn ráða ferðinni? Er eðlilegt og nauðsynlegt að styðjast við úrelt fyrirkomulag ríkisforsjár? Bent er á að vísitölur þær, sem verðtrygging lánsfjár eru byggðar á, eru reiknaðar af opinberum aðila (Hagstofu Íslands). Tímabil verðlagseftirlits og Verð- lagsstofnunar er löngu liðið. Er ekki eðlilegra að í stað hand- stýringar komi sjálfstýring, þegar þess er kostur? Er ekki eðlilegra að koma banka- og fjármálakerfi í markaðs- kerfi? SIGURÐUR LÁRUSSON, kaupmaður. Hreinn minnihluti Eftir Sigurð Lárusson Sigurður Lárusson Bréf til blaðsins BRIDS Umsjón Arnór G. Ragnarsson| brids@mbl.is Eldri borgarar Hafnarfirði Þriðjudaginn 4. febrúar var spil- aður tvímenningur með þátttöku 32 para. Efstu pör voru: N/S: Ragnar Björnsson - Óskar Karlsson 63,3% Friðrik Jónsson - Björn Svavarss. 58,3% Örn Einarsson - Guðlaugur Ellertss. 57,9% Jens Karlsson - Helgi Sigurðsson 55,1% Bjarni Þórarinss. - Ásgr. Aðalsteinss. 54,2% A/V: Tómas Sigurjs. - Jóhannes Guðmanns.57,4% Birgir Sigurðss. - Jón Svan Sigurðss. 57,1% Nanna Eiríksd. - Sigfús Skúlason 56,7% Anton Jónsson - Ólafur Ólafsson 54,8% Bergljót Gunnarsd. - Sveinn Snorras. 54,8% Bridsfélag eldri borgara spilar á þriðjudögum og föstudögum í félags- heimili eldri borgara, Flatahrauni 3 í Hafnarfirði. Spilaðir eru eins dags tvímenning- ar og eru allir spilarar velkomnir og er stökum spilurum hjálpað við myndun para. Heimasíða félagsins er www.bridge.is/bfeh. mbl.is alltaf - allstaðar

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.