Morgunblaðið - 10.07.2014, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 2014
Sköpunargleði Strandgötunni í Hafnarfirði var nýlega breytt í listaverk fyrir tilstuðlan barna og unglinga úr sumarstarfi og leikskólum bæjarins undir stjórn listamannsins Ingvars Björns.
Styrmir Kári
ACCRA | Nýleg áætlun,
sem gerð var af töl-
fræðistofnun Bret-
lands, um að markað-
urinn fyrir ólögleg lyf
bæti um 4,4 milljörðum
punda (um 860 millj-
örðum íslenskra króna)
á hverju ári við efna-
hag landsins, gefur
nokkra mynd af þeirri
ótrúlegu stærð sem
markaðurinn fyrir
ólöglegum fíkniefnum hefur náð.
Fyrir svæði eins og Vestur-Afríku,
þar sem hagkerfi ríkjanna eru
hvorki jafnstór né jafnþróuð og í
Bretlandi, geta áhrif slíkra viðskipta
verið enn verri.
Vestur-Afríkuríkin spila sífellt
stærra hlutverk í alþjóðamarkaði á
fíkniefnum. Staðsetning ríkjanna
gerir þau veik fyrir misnotkun sem
millilendingarstað á milli fram-
leiðslustaðanna í Rómönsku Am-
eríku og Asíu og neytendanna í Evr-
ópu og Bandaríkjunum.
En eins og reynsla Mið-Ameríku
sýnir verða þessi millilendingar-
staðir ekki bara að sendileiðum fyrir
fíkniefni. Ólögleg vímuefni og pen-
ingarnir sem fylgja þeim gera innrás
og setja samfélög ríkjanna á annan
endann. Þessi hræðilega þróun –
sem er hliðarafurð hins misheppn-
aða „alþjóðastríðs gegn fíkniefnum“
– ógnar nýfengnum ár-
angri í efnahag og sam-
félagi í heimshluta okk-
ar.
Hingað til hefur
Vestur-Afríku tekist að
forðast hið versta af
hinu endalausa og
venjubundna ofbeldi
sem fylgir fíkniefna-
smygli í gegnum Mið-
Ameríku. En þar sem
svo mikið er í húfi er
ekki hægt að slaka á.
Kókaínviðskipti í
Vestur-Afríku ein og sér yfirgnæfa
samanlögð ríkisfjárlög þó nokkurra
ríkja á því svæði.
Við vitum nú þegar að fíkniefna-
viðskipti hafa átt beinan eða óbeinan
þátt í pólitískum óstöðugleika í ríkj-
um eins og Gíneu-Bissá og Malí.
Styrkja þarf aðgerðir innanlands og
af hálfu alþjóðasamfélagsins, og í því
ætti að felast áhersla á þá sem
stjórna viðskiptunum, frekar en að
eyða takmörkuðum úrræðum lög-
gæslu í að eltast við fótgönguliðana.
Við þurfum að eltast við þá sem
græða mest, hverjir sem það eru og
hvaða stöðu sem þeir hafa.
En það er ekki bara sala ólöglegra
fíkniefna sem veldur óstöðugleika í
þessum heimshluta: neysla á vímu-
efnum er einnig orðin að miklu
vandamáli. Sérstök nefnd Vestur-
Afríkuríkjanna um fíkniefni, sem ég
kallaði saman og Olusegun Obas-
anjo, fyrrverandi forseti Nígeríu,
leiðir, bendir á í nýrri skýrslu sinni
að aðgengi hefur aukist að kókaíni,
heróíni og heimalöguðu metamfeta-
míni. Þetta hefur leitt til aukinnar
notkunar og fíknar, sérstaklega
meðal ungs fólks, í Vestur-Afríku.
Samt sem áður er þessi heimshluti
ekki tilbúinn að takast á við út-
breiðslu á notkun vímuefna og fíkn-
ar. Of oft verður lausnin sú að út-
skúfa og refsa þeim sem nota efnin.
En það að ýta notendum í útjaðra
samfélagsins eða læsa bak við lás og
slá í sífellt stærri hópum mun ekki
leysa vandann. Þvert á móti gerir
það heilsufarsvandann verri og set-
ur gríðarlegan þrýsting á réttarfar
Vestur-Afríkuríkjanna, sem er nú
þegar komið að þolmörkum.
Skýrsla nefndarinnar kallar því í
staðinn eftir nýrri nálgun á mis-
notkun fíkniefna, sem lítur ekki á
vandann sem mál fyrir dómskerfið,
heldur heilbrigðisvanda. Það þýðir
að takast verður á við hinn nær al-
gera skort á meðferðarstofnunum
og áætlunum og skort á mannafla
sem er hæfur til þess að stýra og
fylgjast með misnotkun vímuefna.
Nefndin viðurkennir að margar
kröfur eru gerðar en fjármagn til
heilbrigðismála er takmarkað. Mik-
ilvægi þessarar áskorunar er hins
vegar slíkt – og afleiðingar þess að
takast ekki á við hana svo slæmar –
að nefndin mælir eindregið með því
að tekin verði upp sameiginleg
stefna í meðferð vímuefnafíknar sem
nái yfir ríkin í Vestur-Afríku.
Það felur í sér að meðferðarstofn-
anir og tengdar heilbrigðisþjónustur
verði settar á fót, og að áhersla verði
lögð á að lágmarka skaðann, eins og
með herferðum þar sem hreinum
sprautunálum er dreift út í skiptum
fyrir notaðar, sem hafa hjálpað til
við að draga úr dreifingu HIV-
veirunnar og dauðsföllum sem
tengjast neyslu. Eins og staðan er í
dag er Senegal eina ríki Vestur-
Afríku þar sem ríkið hefur sýnt
frumkvæði til þess að lágmarka
skaðann.
Það að takast á við áhrif vímuefna
með upplýstri, mannúðlegri og
sameiginlegri stefnu krefst forystu
og sameiginlegs átaks frá ríkjum
vítt og breitt um heimshlutann.
Nefndin kallar eftir því að ríkis-
stjórnir, samfélagshópar og fjöl-
þjóðleg samtök taki höndum saman.
Við getum ekki lengur sópað þessu
máli undir teppið eða látið eins og
það sé ekki okkar vandamál.
Skýrslan hvetur einnig til þess að
alþjóðasamfélagið sýni þessum mál-
um aukinn stuðning. Ríkisstjórnir
þeirra ríkja Vestur-Afríku sem eru
helstu framleiðendur og neytendur
ólöglegra vímuefna ættu að leggja fé
til forvarna, meðferðar og lágmörk-
unar á skaða frekar en að setja bara
fé í að stöðva sendingar og löggæslu.
Verði ekki breytt um stefnu mun
sala fíkniefna, framleiðsla þeirra og
neysla í Vestur-Afríku halda áfram
að grafa undan stofnunum, ógna al-
mannaheill og skaða árangur
þróunarstarfs. En með því að breyta
fíkniefnalögum, og bjóða þeim sem
fastir eru í viðjum fíknar viðeigandi
meðferð, og með því að eltast á öfl-
ugan hátt við háttsetta fíkniefnasala,
er hægt að draga úr þeim mikla
skaða sem ólögleg fíkniefni valda
samfélögum, fjölskyldum og ein-
staklingum. Með hugrekki til þess
að skerpa á ný aðgerðir ríkja og al-
þjóðasamfélagsins getum við hjálp-
ast að til að tryggja að unga fólkið
okkar vaxi úr grasi heilbrigt og
öruggt.
Eftir Kofi Annan » Of oft verður lausnin
sú að útskúfa og
refsa þeim sem nota
efnin. En það að ýta not-
endum í útjaðra sam-
félagsins eða læsa bak
við lás og slá í sífellt
stærri hópum mun ekki
leysa vandann.
Kofi Annan
Höfundur er formaður Kofi Annan-
stofnunarinnar og fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna.
© Project Syndicate, 2014.
www.project-syndicate.org
Hið misráðna vímuefnastríð Vestur-Afríku