Morgunblaðið - 11.09.2014, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 2014
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytið hefur sent kvikmyndafyrir-
tækjum á Íslandi bréf þar sem þeim
er tjáð að fresta þurfi hluta endur-
greiðslna vegna kvikmyndaverkefna
á árinu. Ástæðan sé sú að ekki hafi
verið gert ráð fyrir nema rúmlega
837 milljónum króna í núverandi
fjárlögum. Að sögn Helgu Haralds-
dóttur hjá atvinnuvega- og nýsköp-
unarráðuneytinu gera grófar áætl-
anir ráð fyrir því að endurgreiðslan
verði tæplega þrefalt hærri eða um
2,2 milljarðar króna.
Vilyrði aldrei fleiri
Búið er að framkvæma endur-
greiðslu vegna 24 verkefna það sem
af er ári en endurgreitt er vegna er-
lendra sem innlendra verkefna. Að
auki eru 17 verkefni sem eru inni í
áætlunum fyrir árið. Í heild hafa ver-
ið gefin út 75 vilyrði fyrir endur-
greiðslu vegna verkefna sem eru í
vinnslu og eru þau 17 sem nefnd eru
hér inni í þeirri tölu. Aldrei hafa fleiri
vilyrði verið gefin út. Ekki komast öll
verkefni á koppinn en þegar vilyrði
er komið frá ráðuneytinu hefur
framleiðandi þrjú ár til að ljúka verk-
efninu. „Þegar framleiðendur fá vil-
yrði um endurgreiðslu fá þeir það
gert með fyrirvara um fjárlög hverju
sinni, þannig að framleiðendur vita
hverju sinni að til seinkunar geti
komið. En endurgreiðsla mun að öll-
um líkindum ná fram í nóvember eða
desember þegar fjáraukalög eru tek-
in fyrir á Alþingi,“ segir Helga.
Hún reiknar með því að miðað við
núverandi fjárlög og þau verkefni
sem þegar eiga rétt á endurgreiðslu
muni nást að greiða um 70% til fram-
leiðslufyrirtækjanna.
Frestun á endurgreiðslu er til-
komin vegna ákvæðis í lögum þar
sem segir að ráðherra geti nýtt sér
heimild til að fresta endurgreiðslum
sem kunna að vera umfram fjárveit-
ingar Alþingis hverju sinni. Ekki
hefur áður þurft að grípa til þessarar
ráðstöfunar. „Ef allt kemur inn sem
er áætlað gætu þetta orðið 2,2 millj-
arðar sem endurgreiða þarf,“ segir
Helga.
Gríðarleg aukning
Um er að ræða ákaflega mikla
aukningu á endurgreiðslum. Árið
2009 var endurgreiðsla engin, árið
2012 var hún 593 milljónir. Í fjárlög-
um fyrir árið 2013 var gert ráð fyrir
850 milljóna króna endurgreiðslu
fyrir innlenda og erlenda framleiðslu
og ef að líkum lætur fer endur-
greiðsla yfir tvo milljarða fyrir árið
2014.
Secret Life of Walter Mitty Framleiðendur The Secret life of Walter Mitty eru meðal þeirra sem fá endurgreiðslu
frá ríkinu. Búist er við því að endurgreiða rúma tvo milljarða króna vegna kvikmyndaverkefna á árinu.
Fresta endurgreiðslu
til framleiðenda
 Endurgreiðsla nær þrefalt það sem fjárlög gerðu ráð fyrir
Beinar veiðar á norsk-íslenskri síld
hófust fyrir nokkru og hefur aflinn
verið upp og ofan að því er fram
kemur í frétt á vefsíðu HB Granda.
Er stundum lítið að hafa að sögn Al-
berts Sveinssonar, skipstjóra á Faxa
RE, en ef menn hitta á góð lóð þá er
aflinn undantekningarlaust góður.
Faxi er nú að veiðum tæpar 90 sjó-
mílur út af Glettinganesi eða vel fyr-
ir austan land og er haft eftir Alberti
að merkjanlegt sé að síldin sé á aust-
urleið.
,,Á meðan við vorum á makrílveið-
um þá lóðaði oft á síld í Héraðsflóa-
djúpi en lóðin, sem við fáum nú á út-
leið frá Vopnafirði og leiðinni til
baka, eru ekki sterk og síldin hefur
fært sig austur fyrir landið,“ segir
Albert en að hans sögn var Faxi
komin á miðin í [fyrradag]. Sá dagur
fór hins vegar fyrir lítið því trollið
var óklárt og var dagurinn notaður
til að koma því í lag,“ segir í frétt HB
Granda.
,,Við toguðum svo í nótt sem leið
og fengum ekki nema um 80 tonn.
Svo hittum við á gott lóð fyrir hádeg-
ið og vorum að ljúka við að hífa. Ætli
aflinn í þessu síðasta holi sé ekki um
180 tonn,“ er haft eftir Albert í frétt-
inni. Það sem af er síldarvertíðinni
hefur aflinn verið nokkuð blandaður
með kolmunna og makríl.
Albert segir menn helst ekki vilja
fá kolmunna því hann valdi
ákveðnum erfiðleikum við stærðar-
flokkun aflans í landi. „Síldin er hins
vegar fín og vel á sig komin og sá
makríll sem við fáum er allur stór og
vel haldinn,“ sagði Albert. Skv. HB
Granda var í gær verið að landa úr
Lundey NS á Vopnafirði og Ingunn
AK á leiðinni á miðin.
Síldin fín og
vel á sig komin
 Aflinn hefur verið upp og ofan
 Síldin virðist vera á austurleið
Einstaklingur hefur sótt um leyfi til
að reisa þrjár vindrafstöðvar á
Skeiðum. Sveitarstjórn Skeiða- og
Gnúpverjahrepps hefur leitað upp-
lýsinga hjá Skipulagsstofnun um
hvernig standa skuli að málum.
Steingrímur Erlingsson athafna-
maður sækir um að reisa þrjár vind-
myllur á landskika sem hann á í
Vorsabæ á Skeiðum. Myllurnar
keypti hann notaðar og mun hverri
ætlað að framleiða 1,9 megavött af
rafmagni.
Steingrímur sótti um að reisa
tvær vindmyllur á þessu landi fyrir
tveimur árum. Málið fékk umfjöllun
í hreppsnefnd en var sett í salt
vegna skorts á upplýsingum um
áhrif slíkra mannvirkja. Þá mót-
mæltu nokkrir húseigendur í ná-
grenninu. Vindmyllurnar voru í
staðinn reistar í Þykkvabæ.
Þarf umhverfismat
Kristófer Tómasson, sveitarstjóri
Skeiða- og Gnúpverjahrepps, segir
ljóst að sveitarstjórn þurfi annað-
hvort að marka stefnu um vindraf-
stöðvar í aðalskipulagi sínu eða gera
breytingu á aðalskipulagi fyrir um-
ræddar vindmyllur. Til undirbún-
ings slíkum breytingum þurfi að
gera umhverfismat áætlana. Þá
þurfi að breyta deiliskipulagi og
kynna framkvæmdina fyrir ná-
grönnum. Loks þurfi að veita fram-
kvæmdaleyfi.
Landsvirkjun hefur þegar ráðist í
sambærilegt ferli vegna fyrirhugaðs
vindmyllugarðs við Þjórsá, ofan
Búrfellsvirkjunar. Garðurinn er í
Skeiða- og Gnúpverjahreppi en þó
aðallega austan Þjórsár, í landi
Rangárþings ytra.
Kristófer telur ekki ástæðu til að
ætla að núverandi sveitarstjórn sé
neikvæð gagnvart hugmyndinni um
að reisa vindmyllur á Skeiðum. Hins
vegar sé þetta ný tegund mann-
virkja sem kalli á flókna skipulags-
lega afgreiðslu. helgi@mbl.is
Morgunblaðið/Óli Már Aronsson
Orka Vindrafstöð Biokraft sett upp
í Þykkvabæ. Hún snýst nú á fullu.
Flókið skipulagsferli
fyrir vindmyllur
The Secret Life of Walter M.
Interstellar
Dead Snow 2
Fortitude A
Elías and the rescue team 1
Elías and the rescue team 2
PBS Sprout
Fifth Estate
Pawn Sacrifice
Lay of the Land
Djúpið
Sigurvegarinn
Hross í oss
Fólkið í blokkinni
Sönn íslensk sakamál
Eldað með Ebbu
Án titils
Aska
Hið blómlega bú
Nýsköpun - Íslensk vísindi III
Álafoss saga
verksmiðjuþorps
XL
Útlendingur heima
- uppgjör við eldgos
24 fengið
endurgreitt
ÞAÐ SEM AF ER ÁRI
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Lögregluyfirvöld í nokkrum Evr-
ópulöndum hafa þegar heimild til að
koma fyrir njósnaforritum í tölvum
einstaklinga sem þau fylgjast með.
Það er ekki vandamál þegar menn
reynast sekir en þegar njósnað er um
saklaust fólk á þann hátt er erfitt að
ímynda sér grófara brot á friðhelgi
einkalífsins. Þetta segir Mikko Hyppo-
nen, netöryggissérfræðingur sem hef-
ur unnið fyrir fjölda stórfyrirtækja og
lögregluyfirvalda víða um heim.
„Það hljómar ótrúlega en þetta er
þegar að gerast. Til dæmis voru sett
lög í Finnlandi sem gerðu lögreglu
heimilt að nota spilliforrit (e. malware)
gegn finnskum borgurum frá og með
1. janúar sl. Þjóðverjar hafa gert þetta
í nokkur ár, Bretar, Hollendingar,
Belgar og að sjálfsögðu Bandaríkja-
menn,“ segir Hypponen sem hélt fyr-
irlestur um njósnir á netinu í Hörpu í
gær á morgunverðarfundi Símans.
Ekki skapað sem eftirlitstól
Þessar heimildir eru í raun fram-
lenging á þeim sem lögregla hefur haft
til að hlera síma, textaskilaboð og að
fylgjast með netnotkun grunaðra
manna. Þegar byrjað var að dulkóða
gögn á netinu í meira mæli gat lög-
reglan hins vegar ekki lengur lesið
tölvupósta manna eða fylgst með
gjörðum þeirra á netinu.
„Hvað gerir lögreglan þá? Hún
smitar tölvuna þína með trjóuhesti eða
bakdyrum og þá getur hún séð hvað þú
gerir. Það virkar harkalegt en raunin
er að það er ekkert vandamál ef þú
reynist vera fíkniefnasali. Ef þú reyn-
ist hins vegar vera saklaus, þá er erfitt
að ímynda sér verra rof á einkalífi sem
þín eigin ríkisstjórn getur framið gegn
þér. Þetta er núna að gerast í nokkr-
um Evrópulöndum,“ segir Hypponen.
varðar friðhelgi einkalífs þeirra á net-
inu. Fyrirtæki á borð við Google og
Facebook sem reka vinsæla þjónustu
eru með höfuðstöðvar í Bandaríkj-
unum og þau safna upplýsingum um
notendur sína sem þau selja áfram. Þá
hafi þarlend stjórnvöld lagaheimild til
að skoða gögn útlendinga sem fara um
bandaríska þjónustu eða þegar gögn
fara um landið.
„Það er skrýtið að við skulum af-
henda gögnin okkar af fúsum og frjáls-
um vilja þegar við vitum að þeir hafa
lagaheimild til að nota þau að vild,“
sagði Hypponen.
Spurður að því hvort hann óttist þá
þróun að stærstu fyrirtæki heims og
stjórnvöld í risaveldi eins og Banda-
ríkjunum ráði yfir persónuupplýs-
ingum um alla heimsbyggðina segist
Hypponen frekar vera reiður en
hræddur. „Við byggðum ekki netið
upp til að vera eftirlitstæki, en það er
það sem það er notað í núna. Það er
ekki rétt,“ segir hann.
Helsta hættan á netinu stafar enn af
glæpamönnum en mesta áherslan
undanfarið hefur verið á njósnir
stjórnvalda í kjölfar uppljóstrana
Edwards Snowdens um Þjóðarörygg-
isstofnun Bandaríkjanna.
Hypponen benti á að staða evr-
ópskra netnotenda væri veik hvað
Erfitt að ímynda sér grófara brot á einkalífi
 Yfirvöld byrjuð að beita spilliforrit-
um gegn grunuðum glæpamönnum
Morgunblaðið/Ómar
Sérfræðingur Hypponen ræddi öryggismál á netinu á ráðstefnu Capacent
og Símans í Hörpu. Sagði hann m.a. fría þjónustu á netinu aldrei fría í raun.