Málfríður - 15.03.2005, Page 7

MÁLFRÍÐUR 7
Eins og allir þeir vita sem hafa einhvern tíma kennt
þá glíma kennarar við ýmiskonar vandamál í starfi
sínu, stór og smá. Sá vandi sem fjallað verður um á
næstu síðum er ekki stór en hann er þó þess eðlis að
ekki er hægt að afgreiða hann í eitt skipti fyrir öll
og ekki er heldur neinar auðveldar lausnir að finna
á honum. Áhugi minn á mismunandi málsniðum
frönsku á rætur sínar að rekja til þess er ég hóf fram-
haldsnám í kennslufræðum frönsku í Frakklandi. Ég
var svo heppin að eignast fljótlega stóran vinahóp
Frakka og átti því kost á því að vinna með franska
tungu innan veggja háskólans og að vera innan um
ungt franskt fólk utan veggja háskólans. Þetta var
í fyrsta sinn sem ég umgekkst Frakka sem algjöra
jafningja, tungumálið var ekki hindrun í okkar sam-
skiptum þannig að í stað þess að vera stöðugt að
einbeita mér að því að skilja og tala, gat ég farið að
skoða málið, velta orðum og setningum fyrir mér
sem ég heyrði vini mína segja og bera það saman
við þá þekkingu sem ég hafði sjálf á málinu. Komst
ég smámsaman að því að vinir mínir töluðu ekki
alltaf sama tungumál og fólkið í kennslubókunum
og bókmenntunum. Það var greinilegt að á meðal
venjulegra Frakka áttu tjáskipti sér stað á frönsku
sem var um margt ólík kennslubókafrönsku á svið-
um setningafræði, hljóðfræði og ekki síst orðaforða.
Ég hafði einhverjar hugmyndir um að franskan
væri fjölbreytt tungumál með mismunandi málsnið,
það hafði ég lært t.d. í B.A. námi mínu við Háskóla
Íslands, en ég hafði ekki gert mér grein fyrir því
að það var augljóslega alls ekki alltaf það sama að
hlusta á kennsluefni í frönsku og „alvöru“ Frakka
tala saman. Þessi staðreynd vakti svo mikinn áhuga
minn að ég ákvað að helga mig þessu efni í maît-
rise ritgerðinni minni sem fékk eftirfarandi titil: Á
óformlegt talmál/alþýðumál heima í kennslu frönsku
sem erlends máls? Ef svo er, hverjum skal kenna það og
með hvaða aðferðum? Til að gera langa sögu stutta
komst ég að því að svarið við fyrstu spurningunni
væri jákvætt en að þessu atriði væri lítið sinnt í
kennsluefni og því þyrfti að nota raunefni til að
miðla óformlega talmálinu til nemenda. Enn í dag
eiga þessar spurningar hug minn, vandinn er enn
sá sami og ég hef fengið á hann nýtt sjónarhorn:
Nemendur sem útskrifast sem stúdentar í frönsku
þekkja gjarnan lítið til málsniðs óformlegs talaðs
máls, sem kemur þeim jafnvel í opna skjöldu þegar
þeir fara að tala við Frakka. Hin hliðin á málinu er
sú að þegar unga fólkið hefur dvalið einhvern tíma
í Frakklandi og kemur til náms í frönsku við HÍ,
er hætt við að það noti talmál í rituðu máli. Þessi
staðreynd varð til þess að ég ákvað að kanna þetta
viðfangsefni nánar.
Það er viðeigandi í byrjun að kynna mismunandi
málsnið frönskunnar, reifa síðan stuttlega mismun-
andi sjónarmið kennslufræðinga um hvort þau
eigi heima í frönskukennslu og kynna afstöðu til
kennslu mismunandi málsniða í fáeinum textum,
fræðilegum og opinberum. Það að skoða kennslu-
efni sem notað er í skólum á Íslandi gefur hugmynd
um hvort og hvernig málsniði talmáls er sinnt. Að
lokum segi ég frá könnun og spurningalista sem ég
lagði fyrir nemendur mína í frönsku við Háskóla
Íslands og reifa nokkrar tillögur sem lúta að kennslu
málsniðs talmáls.
Mismunandi málsnið frönsku
Samkvæmt Eiríki Rögnvaldssyni er orðið málsnið
hvorki gamalt né þekkt. Orðið stíll er notað í svip-
aðri merkingu en þó er sá munur á þessum tveimur
hugtökum að í notkun mótast málsniðið ekki af
Jóhanna Björk Guð-
jónsdóttir, aðjunkt í
frönsku við Háskóla
Íslands, flutti á haust-
dögum 2004 fyrirlestur
á vegum Stofnunar Vig-
dísar Finnbogadóttur
í erlendum tungumál-
um. Efni greinarinnar er
byggt á fyrirlestrinum.Jóhanna Björk
Guðjónsdóttir
Jóhanna Björk Guðjónsdóttir, aðjunkt í frönsku við Háskóla Íslands
Talað ritmál/ritað talmál –
Vandinn að kenna mismunandi
málsnið frönsku