Fréttablaðið - 17.09.2013, Blaðsíða 30

17. september 2013 ÞRIÐJUDAGUR| MENNING | 22
LEIKLIST ★ ★★★★
Maður að mínu skapi
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Höfundur: Bragi Ólafsson. Leikstjórn: Stefán
Jónsson. Leikmynd: Finnur Arnar Arnarson.
Búningar: Agnieszka Baranowska. Hljóðmynd:
Halldór Snær Bjarnason. Lýsing: Ólafur Ágúst
Stefánsson. Leikarar: Eggert Þorleifsson, Krist-
björg Kjeld, Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Pálmi Gests-
son, Þorleifur Einarsson, Þorsteinn Bachmann.
Dramatúrg: Stefán Hallur Stefánsson
Aðalpersónan í hinu nýja leikriti Braga
Ólafssonar, sem var frumsýnt á laugardag-
inn var, er miðaldra háskólakennari. Inn-
vígður og innmúraður í gerspillt valdakerfi
Íslendinga. Hann er augljóslega „gay“, en
greinilega of fínn með sig til að hafa komið
sér almennilega út úr skápnum. Líklega býr
hann í glerskáp.
Maðurinn er að ganga frá bók með
fleygum orðum. Hann hefur ungan og sætan
lögfræðinema sér til aðstoðar og er alltaf
öðru hvoru eitthvað að káfa á honum. Stöku
sinnum fer hann í ferðir til Englands þar
sem hann hittir frægt fólk í fínum klúbbi og
slær um sig með frásögnum af þeim fundum.
Við sögu í leiknum kemur einnig kona
sem gerir hreint á heimili kennarans. Hún
vinnur jafnframt sem næturvörður og leik-
ari í Þjóðleikhúsinu. Hún á bróður sem er
mislukkaður lögfræðingur og er bitur og
reiður út í allt og alla. Þarna er líka af-
dankaður og drykkfelldur stjórnmála maður
sem hefur hrökklast úr ráðherrastóli, en er
nú að reyna að komast aftur í pólitíkina
með aðstoð háskólakennarans. Þá er ótalin
roskin frænka kennarans, borgaraleg og pen
kona sem lætur sér annt um frænda sinn.
Hún hefur tapað peningum á einhverjum
viðskiptum sem pólitíkusinn, og gott ef ekki
frændinn líka, hafa platað hana út í.
Þetta er í sem stystu máli persónu-
galleríið í leikriti Braga Ólafssonar. Og á
víst að vera táknrænt fyrir andstæðurnar
í þjóðfélaginu. Sumir tapa, aðrir græða;
sumir eru ofan á, aðrir undir. Öllu dýpra
en það ristir samfélags greining höfundar
varla. Í lokin liggur alþýðan í blóði sínu á
sviðinu og yfir stéttin með allt niður um sig.
Um fyrirmyndina að aðalpersónunni þarf
enginn að velkjast í vafa. Jaðrar þetta nú
ekki bara við einelti – mér er spurn?! Alveg
burtséð frá því hvaða skoðun menn hafa
á þeim sem hér á í hlut, persónu hans og
framgöngu. Er svona nokkuð boðlegt á aðal-
leiksviði þjóðarinnar?
Ég geri ráð fyrir að mörgum í hinni fram-
úrstefnudýrkandi leiklistaræsku landsins
þyki þetta gamaldags verk, samið út frá
alkunnum forskriftum „the well made play“
frá nítjándu öld. En hvað er að forskrift-
um, ef þeim er beitt af kunnáttu og færni,
fyndni og hugkvæmni og mann þekkingu,
svona eins og sum helstu leikskáld Frakka
og Breta gátu gert þegar best lét? En hér er
ekkert „well made play“ á ferð, öðru nær.
Persónurnar eru klisjur, holar að innan, og
margt í framgöngu og samskiptum þeirra
harla ótrúverðugt; ég nefni aðeins sem
dæmi það uppátæki frænkunnar fínu að láta
bróður þvottakonunnar hjálpa sér við að ná
aftur peningunum. Lokasenan, sem eftir
formúlunni á að vera uppgjör og afhjúpun,
fer út og suður. Hallærislegt hommagrínið
var ofnotað af gríðarlegri elju, ekki síður af
leikstjóra en skáldi; aulafyndnin ótæpileg,
en ég sleppi tilvitnunum, ekki af tillitsemi
við skáldið, heldur lesendur blaðsins.
Leikendur náðu að vonum lítt að fóta sig
undir reikulli og oft yfirkeyrðri leikstjórn
Stefáns Jónssonar. Meira að segja Ólafía
Hrönn vissi bersýnilega ekkert hvort hún
átti að leika kómedíu eða drama – sem var
vitaskuld ekki hennar sök. Aðeins Eggert
Þorleifsson slampaðist nokkurn veginn í
gegnum þetta óskaddaður. Ungi leikarinn,
nýútskrifaður úr Listaháskólanum, fékk að
ofleika hressilega, og var ekki einn um það.
Í fyrrnefndu lokaatriði leystist sýningin upp
í fyrirgang, hlaup og hávaða.
Leikmyndin, sem á að sýna borgaralegt
glæsiheimili, er ópersónuleg og þung. Ekk-
ert í henni segir nokkuð sérstakt um mann-
inn sem þar býr og er það þó á slíku sem
svona natúralismi lifir. Annars deyr hann.
Reyndar skil ég ekki hvers vegna stóra
sviðið er lagt undir leik sem kallar alls ekki
á víðáttur þess og týnist beinlínis í þeim.
Kassinn hefði dugað, og vel það.
Þjóðleikhúsið sýndi fyrir þremur árum
leikrit Braga, Hænuungana. Það var hug-
þekkt og skemmtilegt verk, vel sviðsett af
Stefáni, ágætlega leikið af Eggerti og fleir-
um. Það eru mikil vonbrigði, að ég ekki segi
áfall, að þeir sem hér eiga hlut að máli – að
stjórn leikhússins ógleymdri – skuli sýna af
sér þann dómgreindarbrest að láta annað
eins og þetta frá sér.
Jón Viðar Jónsson
NIÐURSTAÐA: Leikrit sem þjóðleikhússtjóri
hefði átt að senda höfund með heim og segja
honum að vinna betur.
Gönuhlaup á stóra sviðinu
EGGERT ÞORLEIFSSON „Um fyrirmyndina að aðalpersónunni þarf enginn að velkjast í vafa,” segir Jón
Viðar í dómi sínum.
PRÓTEINRÍKT OG FITULAUST
Suðræni Skyr.is drykkurinn
er kominn aftur
Kolvetnaskertur
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA

ENGINN
HVÍTUR SYKUR
NÝTT
MANGÓ &
ÁSTARALDIN
MENNING