Fréttablaðið - 17.04.2014, Blaðsíða 20
17. apríl 2014 FIMMTUDAGUR| HELGIN | 20
Þegar leitað er eftir því að fá skáldkonuna í við-tal kemur í ljós að hún er stödd á Akureyri og verður þar næstu viku. Hvað er hún að gera þar?
„Ég er að heilsa upp á Davíð Stef-
ánsson. Ég fékk inni í fræðimanns-
íbúðinni í Davíðshúsi þar sem getur
að líta ritsafn skáldsins uppi í hillu
við hliðina á Jaws II, dálítið merki-
legur bókakostur. Ég geri því skóna
að þetta sé ein takið hans Davíðs og
sömuleiðis flat skjárinn og þessar
fínu fermingar græjur sem eru í
sama herbergi.“ Tilgangur dvalar-
innar er þó auð vitað sá að skrifa
nýtt verk sem hún segist vonast til
að komi út í haust og er virkilega
forvitnilegt, hugsanlega hið fyrsta
sinnar tegundar; ljóðabálkur um
glæpi. Hvaðan kom sú hugmynd?
„Ég skrifaði töluvert um glæpi
þegar ég var ritstjóri Mannlífs og
þessar sögur sem ég heyrði á þeim
tíma hafa setið í mér. Mig langaði til
að fjalla um þær í bálki. Þetta verð-
ur ákaflega dimmur Reykjavíkur-
bálkur um glæpi.“
Vinsælasta skáldið
Spurð hvernig tilfinning það sé að
vera komin í hóp þeirra útvöldu ljóð-
skálda sem fá útgefin heildarljóða-
söfn dregur Gerður dálítið við sig
svarið. „Mér finnst þetta óskaplega
hátíðlegt, skemmtilegt og mikill
heiður. Þarna gefst lesendum gott
tækifæri til að sjá þróunina í ljóð-
unum mínum. Nokkrar bókanna
voru uppseldar þannig að það var
alveg kominn tími til að gefa þær
út aftur.“
Gerður Kristný var ekki gömul
þegar hún byrjaði að skrifa ljóð,
var byrjuð að koma fram og lesa
upp í menntaskóla og fyrsta bókin,
Ísfrétt, kom út þegar hún var 24 ára
gömul. Hvað vakti áhuga hennar á
því að skrifa ljóð frekar en prósa?
„Það sem heillaði mig við ljóðin var
hvað þar er hægt að segja langa
sögu í fáum orðum. Ég gleypti alltaf
í mig ljóðin í Lesbók Morgunblaðs-
ins þar sem bæði amatörar og bestu
skáld þjóðarinnar birtu ljóð eftir
sig. Það voru líka ljóð í helgarblaði
Þjóðviljans sem ég klippti stundum
út. Þegar áhuginn greip mig sá ég
ljóð út um allt, las þau út úr veggja-
kroti jafnt sem auglýs ingum. Ég
varð bara heilluð. Á meðal skáld-
anna sem ég las sem unglingur
voru Ísak Harðarson, Vilborg Dag-
bjartsdóttir, Linda Vilhjálmsdóttir
og Bragi Ólafsson. Þótt ég sæi ekki
fyrir mér að ég gæti nokkurn tíma
lifað af því semja ljóð vissi ég að ég
myndi alltaf yrkja.“
Aðalfag Gerðar Kristnýjar í
háskóla var franska en hún tók
almenna bókmenntafræði sem
aukafag. Eftir BA-próf lá leiðin í
hagnýta fjölmiðlun og starfsnámið
tók hún meðal annars hjá danska
ríkissjónvarpinu og dvaldi þá í þrjá
og hálfan mánuð í Kaupmannahöfn.
„Ég tók með Á Íslendingaslóðum í
Kaupmannahöfn eftir Björn Th.
Björnsson og Ljóðasafn Hannes-
ar Sigfússonar og lá í því á milli
þess sem ég orti ljóðin sem birtust
í Ísfrétt árið 1994. Það var þó ekki
fyrr en árið 2003, þegar ég dvaldi
í Nice í Suður-Frakklandi í þriggja
mánaða fríinu sem blaðamenn hafa
rétt á, að ég tók þá ákvörðun að
segja upp starfi mínu sem ritstjóri
Mannlífs og gerast rithöfundur í
fullu starfi. Hugmyndirnar hrúg-
uðust að mér á meðan á fríinu stóð
og ég varð að vinna úr þeim.“
Blóðhófnir skipti sköpum
Sú ákvörðun hefur sannarlega
borgað sig og ljóðabálkurinn Blóð-
hófnir, sem út kom árið 2010, er
einhver vinsælasta ljóðabók fyrr
og síðar. Hlaut Íslensku bók-
menntaverðlaunin það ár, var til-
nefnd til Bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs, hefur verið
þýdd á öll Norðurlandamálin og
ensku og komst nú síðast í sviðs-
ljósið í kanónukosningu Kiljunnar
þar sem hún var í 38. sæti á listan-
um yfir öndvegisrit allra tíma, 7.
sæti á ljóðabókalistanum, í 9. sæti
á lista yfir bækur núlifandi höf-
unda og í 5. sæti á listanum yfir
bækur eftir konur, auk þess sem
Gerður er eina konan sem á bók á
listanum yfir tuttugu bestu ljóða-
bækur Íslandssögunnar. Kann hún
einhverja skýringu á þessum vin-
sældum Blóðhófnis?
„Það eru aðeins fjögur ár síðan
bókin fékk Íslensku bókmennta-
verðlaunin en þau hafa í raun
fáar ljóðabækur fengið. Síðan
nýtur bókin góðs af því að hafa
verið kennd bæði í menntaskól-
um og í Háskólanum. Hún er enn
í umræðunni því í síðustu viku
sagði ég frá Blóðhófni í íslensku-
tíma í Háskólanum og var auk þess
beðin um að lesa upp úr henni fyrir
erlenda rithöfunda sem komu hing-
að til lands til að sækja ritlistar-
námskeiðið „Iceland Writers Ret-
reat“. Blóðhófnir er greinilega enn
ofarlega í hugum fólks, sem ég er
ákaflega þakklát fyrir.“
Blóðhófnir hefur ekki eingöngu
fengið hljómgrunn á Íslandi því
það er hann sem hefur borið höf-
und sinn á bókmenntahátíðir um
víða veröld, eins og Gerður Kristný
orðar það. „Goðsögnin um Gerði
Gymisdóttur, Skírni og Frey er
sígild saga um löngu fyrnt mansal
sem teygir sig inn í okkar nútíma
og virðist tala til fólks hvaðanæva
að úr heiminum. Ég hef sagt þessa
sögu í Kólumbíu, Níkaragva, Ind-
landi og Bangladess og alls staðar
hefur hún náð eyrum fólks.“
Hangir í Bloomsbury Hotel
Gerður Kristný er mikil baráttu-
kona þegar kemur að bók menntum
kvenna og notar hvert tækifæri til
að hampa þeim, enda segir hún að
ef við hömpum ekki hver annarri
munu aðrir ekki gera það. Skipt-
ir einhverju máli fyrir lesandann
hvort bók er eftir karl eða konu?
„Konur hafa oft önnur yrkisefni
en karlarnir og sum ljóða þeirra
Vilborgar Dagbjartsdóttur og Ingi-
bjargar Haralds dóttur hefði eng-
inn karlmaður getað ort, svo dæmi
séu tekin. Þær voru mér mikilvæg-
ar fyrirmyndir, ég þurfti ekkert að
láta það vefjast fyrir mér hvort ég
gæti orðið ljóðskáld þótt ég væri
kona því brautin hafði þegar verið
rudd.“
Gerður hyggst nýta tímann í
Davíðshúsi út í æsar því fram
undan er mikil dagskrá. „Ég verð
salíróleg hér á Akureyri í apríl en
í maí held ég á ljóðahátíð í Cork
á Írlandi. Síðan fæ ég að fara til
Ísafjarðar en að því loknu verð ég
send til Varsjár í Póllandi. Í maí-
lok enda ég síðan í British Museum
þar sem ég spretti af Blóðhófni
enn og aftur. Nú stendur mikil vík-
ingasýning yfir í safninu og eitt af
framlögum Íslands til hennar eru
bókmenntirnar sem við Emily Let-
hbridge, doktor í íslenskum mið-
aldabókmenntum og ferðagarpur,
höfum verið beðnar að segja frá.
Það finnst mér tilhlökkunarefni.“
Þátttakan í sýningunni á British
Museum leiddi til þess að nú hang-
ir virðulegt málverk af skáldinu
á The Bloomsbury Hotel í Lond-
on. „Félagsskapur í London, sem
heitir Poet in the City og hefur að
markmiði að útbreiða fagnaðar-
erindi ljóðsins, skipuleggur upp-
lesturinn og þau ákváðu að láta
mála portrett af ljóðskáldunum
sem koma fram með þeim í ár. Ég
var því send til London í janúar sl.
til að sitja fyrir. Nú hangir port-
Friðrika
Benónýsdóttir
fridrikab@frettabladid.is
Yrkir glæpaljóð í Davíðshúsi
Það er varla á nokkurn hallað þótt fullyrt sé að Gerður Kristný sé vinsælasta ljóðskáld sinnar kynslóðar. Komið er út ljóða-
safn með öllum ljóðabókum hennar, sem sumar hafa verið ófáanlegar um árabil, og í kanónukosningu Kiljunnar var hún
eina núlifandi ljóðskáldið á topp tíu lista ljóðabóka. Nú brýtur hún blað í íslenskri ljóðagerð og skrifar ljóðabálk um glæpi.
GERÐUR
KRISTNÝ
„Ég hef
sagt þessa
sögu í
Kólumbíu,
Níkaragva,
Indlandi
og Bang-
ladess og
alls staðar
hefur hún
náð eyrum
fólks.“
FRÉTTABLAÐIÐ/
AUÐUNN
Auk ljóðabókanna hefur Gerður
Kristný sent frá sér skáldsögur,
smásögur, barnabækur, viðtalsbók
og ferðasögu og hefur hlotið
ýmsar viðurkenningar, þar á
meðal Bókmenntaverðlaun Hall-
dórs Laxness fyrir skáldsöguna
Bátur með segli og allt, Bókaverð-
laun barnanna 2003 fyrir söguna
Marta smarta, Blaðamannaverð-
laun Íslands 2005 fyrir bókina
Myndin af pabba – Saga Thelmu,
Vestnorrænu barna- og unglinga-
bókaverðlaunin fyrir barna-
bókina Garðurinn og Íslensku
bókmenntaverðlaunin 2010
fyrir ljóðabókina Blóðhófnir. Sú
síðastnefnda var einnig tilnefnd
af Íslands hálfu til Bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs árið
2011 og var eina ljóðabókin eftir
núlifandi höfund sem komst á
topp tíu lista yfir ljóðabækur í
Kanónukosningu Kiljunnar fyrir
skemmstu.
Í febrúar 2011 var frumsýnt
í Þjóðleikhúsinu barnaleikritið
Ballið á Bessastöðum, sem byggt
er á bókum Gerðar Kristnýjar
um prinsessuna og forsetann á
Bessastöðum.
VERK, VERÐLAUN OG
VIÐURKENNINGAR
rettið mitt ásamt portrettum af
hinum skáldunum á The Blooms-
bury Hotel og fær örugglega marg-
an gestinn til að klóra sér í höfðinu
yfir því hvaða kona þetta sé.“
Það er hægt að segja að þú sért
komin á toppinn 44 ára gömul,
er það ekkert ógnvekjandi? Læð-
ist ekki að þér ótti um að ná ekki
að toppa þennan árangur? „Uss,
nei, ég hugsa aldrei um það hvort
mér takist að gera betur en áður,
maður heldur bara dampi og hugs-
ar um næstu bók.“