Fréttablaðið - 25.06.2014, Page 12

25. júní 2014 MIÐVIKUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is

Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Réttlát málsmeðferð
SAMFÉLAGSMÁL
Þorsteinn Már
Baldvinsson
forstjóri Samherja
F
réttablaðið sagði frá því í gær að málum hjá sýslumanni,
þar sem foreldrar takast á um umgengni við börn sín,
hefði fjölgað mjög síðustu ár. Þá hefði málum, þar sem
farið er fram á að foreldri sé beitt dagsektum til að það
hætti að meina hinu foreldrinu umgengni, fjölgað tífalt.
Þessi þróun er væntanlega að langmestu leyti tilkomin vegna
breyttra laga og breytts viðhorfs til hlutverka feðra og mæðra í
barnauppeldi. Fyrir rúmlega tuttugu árum var það nánast sjálf-
gefið að mæður fengju forsjá barna við skilnað eða sambúðar-
slit. Árið 1992 var lögum breytt
þannig að möguleiki varð að
foreldrar færu sameiginlega með
forsjá. Fjórtán árum seinna varð
sameiginleg forsjá meginreglan
að lögum. Nú orðið fara foreldrar
saman með forsjá í yfirgnæfandi
meirihluta tilvika eftir skilnað.
Það kemur ekki í veg fyrir deilur um forsjá og umgengni.
Eyrún Guðmundsdóttir, deildarstjóri hjá Sýslumanninum í
Reykjavík, segist í Fréttablaðinu í gær ætla að fjölgun mála hjá
embættinu tengist auknu jafnrétti. Í flestum tilvikum eru það
feður sem sækja rétt sinn. Eyrún segir að tíminn sem fráskildir
feður hafi umgengni við börn sín hafi lengzt undanfarin ár.
Það er tvímælalaust jákvæð þróun. Uppeldi barna er sam-
eiginlegt verkefni, sem feður og mæður þurfa að axla til jafns,
ef fullt jafnrétti á að nást. Hins vegar getur það valdið núningi
og átökum að feður sæki rétt sinn. Þótt löggjöfin hafi breytzt og
rétturinn til að knýja fram umgengni forsjárlausra foreldra við
börn sín hafi styrkzt, er samfélagið ekki endilega reiðubúið að
viðurkenna að feður eigi jafnríkan rétt á að umgangast börnin
sín eftir skilnað og taka ákvarðanir um líf þeirra og mæðurnar.
Eftir því sem sú viðurkenning fer vaxandi, ætti deilumálunum að
fækka.
Að fjölmiðlum berast reglulega ljótar sögur um foreldra, oftast
mæður, sem brjóta gróflega á réttindum fyrrverandi maka með
því að hindra umgengni. Líka frásagnir af foreldrum, oftast
feðrum, sem hafa í raun engan áhuga á að umgangast börnin sín
en nota kröfur um umgengnisrétt og dagsektir sem vopn í deilum
við fyrrverandi maka. Þetta eru mál sem erfitt er að fjalla um frá
annarri hliðinni eingöngu, ekki sízt af því að börn eiga í hlut, og
fjölmiðlar láta þau því oftast vera.
Á hinu er sjaldnar vakin athygli, að í miklum meirihluta tilvika
gengur sameiginleg forsjá foreldra eftir skilnað, og eftir atvikum
umgengni þótt annað foreldri fari með forsjána, alveg ljómandi
vel. Ef ábyrgðin á börnunum var jöfn í hjónabandi eða sambúð
heldur hún áfram að vera það þótt sambandinu sé slitið.
Elísabet Berta Bjarnadóttir, félagsráðgjafi hjá Fjölskylduþjón-
ustu kirkjunnar, segir í Fréttablaðinu í gær að hún hafi á tilfinn-
ingunni að aukin harka sé í umgengnismálum og fólk láti of oft
hnefann ráða för. „Fólk er orðið of upptekið af baráttu, að sigra
hinn, í stað þess að hafa þarfir barnanna að leiðarljósi,“ segir hún.
Það mættu allir hafa í huga strax og þeir eignast börn – eða
jafnvel fyrr – að það eru ekki góðir foreldrar sem láta deilur eða
fjandskap sín á milli bitna á börnunum. Skyldur foreldra eru ein-
faldlega þess eðlis að þeim verður ekki sinnt nema í sameiningu.
Breytingar í forsjár- og umgengnismálum:
Fjandmenn
eða foreldrar?
Rætt um okur snemma sumars
Það er ekki tóm sæla að landið skuli
verða orðið ferðamannaland. Margir
hafa fengið hálfgert gullgrafaraæði og
ætla að hagnast eins og þeir geta á
ferðamönnum. Edward Huijbens, for-
stöðumaður Rannsóknarmiðstöðvar
ferðamála, ræddi um háa verðlagn-
ingu á ýmsum hlutum sem tengjast
ferðamönnum í morgunútvarpi Rásar
tvö í gær. Nýlega hafa birst fréttir
af kökusneið á kaffihúsi í Mývatns-
sveit sem kostaði tæpar 1.300 krónur
og bílaleigubílum sem eru þrisvar
sinnum dýrari hér en í Danmörku.
Edward sagðist hafa áhyggjur af því
hversu snemma pirrings vegna hás
verðlags er farið að gæta í ár. Lands-
menn misstu venjulega þolinmæðina
í ágúst en nú hafi verið farið að fjalla
um okur í byrjun sumars. Hann lagði
til að þessi mál yrðu tekin til rann-
sóknar og framtíðarstefna mótuð.
Orð í tíma töluð, eitt er að verðleggja
skynsamlega, annað að verðleggja sig
út af markaðnum. Slíkt er fljótt að
spyrjast út og því skammtímagróði.
Án viðvörunar
Það er óþolandi að menn
geti allt í einu og án
nokkurrar viðvörunar
farið að rukka ferðamenn
fyrir að fara um
land þeirra.
Nú síðast
bárust fréttir af því að landeigandinn
á Stokksnesi hefði ákveðið að taka
gjald af ferðamönnum fyrir að fara
um land sem hann leigir Landhelgis-
gæslunni. Gæslan hótar lögbanni. Þar
áður voru fréttir af því að landeigendur
í Mývatnssveit væru farnir að rukka
og í vetur varð allt vitlaust þegar
Landeigendafélag Geysis í Haukadal
hóf gjaldtöku. Um gjaldtöku af ferða-
mannastöðum hljóta að þurfa að gilda
lög og reglur. Annað kallar á
stjórnleysi, leiðindi og illt
umtal. Ef til vill mun nátt-
úrupassi Ragnheiðar Elínar
Árnadóttur leysa þessi
vandamál í eitt skipti
fyrir öll.
johanna@frettabladid.is
Undanfarna daga hafa fjölmiðlar fjallað um
kæru Polaris Seafood á hendur dómara sem
heimilaði húsleit og haldlagningu gagna
hjá félaginu. Kjarni málsins er að gögn
sem dómarinn kveðst hafa byggt afgreiðslu
umræddrar þvingunaraðgerðar á, eru ekki
til staðar í héraðsdómi. Þetta gerir það að
verkum að við höfum enga möguleika á að
sannreyna hvort og þá hvaða rökstuðning
Seðlabankinn lagði fram til að fá heim-
ild fyrir einu viðamesta inngripi sem sést
hefur og leiddi til takmarkalausrar hald-
lagningar gagna tuga fyrirtækja og þess
fjölda einstaklinga sem þar starfa.
Sérmeðferð dómara?
Það er okkur sem urðum fyrir þessu mikla
inngripi mikilvægt að fá það rannsakað og
upplýst. Að vel athuguðu máli ákvað fyrir-
tækið því að kæra dómarann til lögreglu
þar sem grunur leikur á að hann hafi brotið
lög við málsmeðferðina. Formaður dómara-
félagsins heldur því fram í fjölmiðlum að
eðlilegur farvegur fyrir mál af þessu tagi
sé að senda kvörtun til nefndar um dóm-
arastörf. Þetta stenst ekki skoðun. Enginn
ætti að vera dómari í eigin sök og dómarar
njóta sem betur fer ekki þeirrar sérstöðu í
samfélaginu að nefnd á þeirra vegum geti
úrskurðað um lögbrot. Ég held jafnframt
að það væri fróðlegt ef formaður dómara-
félagsins myndi upplýsa um fjölda og afdrif
mála nefndarinnar í gegnum árin.
Alvara málsins
Það er sjálfstætt áhyggjuefni að formaður
dómarafélagsins reyni að gera lítið úr mál-
inu með þeirri aulafyndni sem titill greinar
hans í Fréttablaðinu í gær, „Út af með dóm-
arann?“, ber með sér. Um er að ræða graf-
alvarlegt mál sem engum sæmir að hæðast
að. Kæran um ætluð brot dómarans byggir
m.a. á skriflegri staðfestingu héraðsdóms á
broti og aðfinnslum Hæstaréttar við störf
hins kærða dómara. Ríkissaksóknari hefur
staðfest að fjölmörg félög sem úrskurðir
dómarans vörðuðu hafa, hvorki fyrr né
síðar, haft réttarstöðu sakbornings. Ávirð-
ingar formanns dómarafélagsins um ómál-
efnalegar ástæður og grundvöll kærunnar
eiga því ekki við rök að styðjast.
Við viljum öll búa í þjóðfélagi þar sem
persónuvernd, mannréttindi og réttar-
öryggi eru virt.
➜ Það er sjálfstætt áhyggjuefni að
formaður dómarafélagsins reyni
að gera lítið úr málinu með þeirri
aulafyndni sem titill greinar hans í
Fréttablaðinu í gær … ber með sér.