Fréttablaðið - 04.02.2015, Qupperneq 44

4. febrúar 2015 MIÐVIKUDAGUR| MENNING | 20
LEIKLIST ★★★ ★★
PERSÓNUR OG LEIKENDUR: Edda Björg-
vinsdóttir, Bergþór Pálsson og Gunnar
Hansson. LEIKSTJÓRN: Gunnar Helgason.
HANDRIT: Edda Björgvinsdóttir og
Björk Jakobsdóttir. SVIÐSHREYFINGAR:
Selma Björnsdóttir. TÓNLISTARSTJÓRN:
Kristjana Stefánsdóttir. SVIÐSMYND OG
BÚNINGAR: Ylfa Geirsdóttir. LJÓSA-
HÖNNUN: Freyr Vilhjálmsson.
Gamla bíó hefur loksins verið
tekið í gegn og umbreytt í virki-
lega skemmtilegan sýningarsal.
Þó örlítil eftirsjá sé að gömlu sæt-
unum sem settu svo fallegan svip
á rýmið er nýi salurinn virkilega
vel heppnaður. Vonandi fær húsið
nú þá endurnýjun lífdaga sem það
á skilið. Fyrsta sýning þar eftir
endur nýjun er Eddan með hinni
þjóðþekktu Eddu Björgvinsdóttur
í fararbroddi.
Edda er ein ástsælasta leikkona
þjóðarinnar og sýningin byrjar
eiginlega áður en nokkur kemur á
svið þar sem brotum úr ferli henn-
ar er varpað á skjá aftast á sviðinu.
Líkamstjáning hennar er algjör-
lega einstök og tímasetningarnar
óviðjafnanlegar, þrátt fyrir að ekk-
ert hljóð væri á brotunum þá voru
áhorfendur byrjaðir að tísta úr
hlátri áður en ljósin voru slökkt.
Sviðsetningin er einhvers konar
sambland af spjallþætti og kabar-
ett þar sem Edda ræðir feril sinn,
bæði sigra og vonbrigði. Töluverðu
púðri er eytt í byrjun í að afbyggja
hennar frægasta hlutverk, Stellu
í Stellu í orlofi sem auðvitað verð-
ur að afgreiða. Hugmyndin er góð
en framkvæmdin heppnast ekki
nægilega vel þar sem aldrei er
glímt nægilega við efniviðinn en af
nægu er að taka. Einnig tekur hún
fyrir draumahlutverkin sem hún
fékk aldrei tækifæri til að leika, til
dæmis Bernhörðu Alba, og ýmsar
fígúrur úr söngleiknum Cats og
Lína Langsokkur mæta þannig á
svæðið.
Handritið, sem er skrifað af Eddu
og Björk Jakobsdóttur, er því miður
ekki nægilega sterkt og leikstjórn
Gunnars Helgasonar ómarkviss
sem veikir sýninguna enn frekar.
Í raun kristallast sýningin í óreiðu
þar sem útkoman er hvorki fugl né
fiskur. Mikið er gert úr því að stöð-
ugt var verið að breyta handritinu
í æfingarferlinu, ný útgáfa birtist
undir teppi á einum tímapunkti. Svo
virðist þó sem ekki sé nein lokaút-
gáfa til og að engar skýrar ákvarð-
anir hafi verið teknar af handrits-
höfundunum tveimur.
Sviðshreyfingar Selmu Björns-
dóttur, sem er mikil hæfileikamann-
eskja, gera ekki mikið fyrir fram-
vinduna þar sem danssenurnar
virðast vera uppfyllingarefni frek-
ar en sjálfstæð atriði. Diskóserían
sem lokar sýningunni fyrir hlé er
eiginlega algjörlega óskiljanleg, allt-
of löng og erfitt er að sjá tilganginn
með öllu prjálinu þar sem grínið er
löngu hætt að vera fyndið áður en
atriðið er búið. Bergþór Pálsson og
Gunnar Hansson eru Eddu til halds
og trausts en fá í raun og veru frek-
ar lítið haldbært að gera nema nokk-
ur búningaskipti og að fylla upp í
eyðurnar, annaðhvort með vand-
ræðalegum þögnum, einhvers konar
reddingum eða tónlistar atriðum.
Allar persónurnar sem birtast virð-
ast vera hálfkláraðar og senurnar
ekki nægilega vel úthugsaðar, sýn-
ingin nær þannig ekki takti fyrr en
í seinni hlutanum.
Eftir hlé eru þó nokkrir góðir
sprettir. Þar má sérstaklega nefna
bleikklæddu búningadömuna sem
mögulega er búin að fá sér aðeins
of mikið í litlu tána og lætur Viggu
systur sína, mögulega þekkta
stjórnmálakonu, bíða eftir sér á
barnum. Einnig er lágstemmd
endur gerð á frægri senu með Eddu
í aðalhlutverki virkilega skemmti-
leg og hefði þess verið óskandi að
fleiri atriði á borð við þessi tvö hefði
verið að finna.
Eddan rambar stundum á flott-
ar útfærslur og hugmyndirnar sem
sýningin byggist á eru ágætar en
það heppnast ekki nægilega vel að
finna þeim reglulega fyndinn eða
heildstæðan farveg sem keyri sýn-
inguna áfram. Sigríður Jónsdóttir
NIÐURSTAÐA: Edda Björgvinsdóttir á
nokkra kostulega spretti en slakt handrit
og fálmkennd framkvæmd dregur
sýninguna niður.
Ómarkviss Edda en með sprettum
EDDA OG
FÉLAGAR
Edda
Björgvins-
dóttir ásamt
meðleikurum
sínum þeim
Bergþóri
Pálssyni og
Gunnari
Hanssyni.
TÓNLIST ★ ★★★★
Tinna Þorsteinsdóttir lék á píanó og dóta-
píanó í Norðurljósum í Hörpu á Myrkum
músíkdögum sunnudaginn 1. febrúar.
Leikfangapíanó, eða dótapíanó,
eru ekki algeng í tónlistarlífinu.
Skyldi engan undra, nóturnar í því
eru afar fáar. Slíkt hljóðfæri hefur
samt sjarmerandi hljóm, ef maður
heldur sig við þá möguleika sem það
býður upp á. Því miður var ekki svo
á tónleikum Tinnu Þorsteinsdóttur
á Myrkum músíkdögum á sunnu-
daginn, nema í undantekningartil-
vikum.
Á sviðinu voru þrjú dótapíanó í
mismunandi stærðum auk venju-
legs flygils. Fyrst á dagskrá var svo-
kölluð Útvarpssaga eftir Ingibjörgu
Friðriksdóttur. Þar heyrðist þulur
úr hátölurum lesa hvað píanóleikar-
inn átti að gera við dótapíanóið. Það
voru ekki raunhæfar leiðbeining-
ar. Tinna fór langt út fyrir það sem
hægt er að gera, spilaði of margar
nótur, alltof hratt.
Næst var verk eftir sama tón-
skáld sem var ekki mikið áheyri-
legra. Þar voru forritunarskipanir
vélritaðar á skjá sem var varpað á
tjald fyrir ofan sviðið. Þetta kveikti
á ýmsum síendurteknum raftóna-
hendingum úr tölvu. Þær voru frek-
ar aumingjalegar. Inn á milli spilaði
píanóleikarinn mismunandi ein-
ingar sem hún hafði á nótum fyrir
framan sig. Heildarmyndin var einn
hrærigrautur af ómstríðum hljóm-
um sem áttu illa saman.
Ekki tók betra við. Negative
Dynamics II: entangled strata og
Theory-Fiction: non-corresponding
variance eftir Einar Torfa Einars-
son voru verk sem báru virðulega
titla. En það var ekkert virðulegt
við tónlistina. Hún var skrípaleik-
ur þar sem píanóleikarinn geiflaði
sig í framan, fetti sig og bretti og
baðaði út öllum öngum.
Flest annað á dagskránni var á
svipuðum nótum. Best voru verk
eftir Hallvarð Ásgeirsson, en þar
var loksins einhverja alvöru músík
að finna. Þetta voru tvö verk, hið
fyrra bar nafnið Miniatures, það
seinna Toccata. Miniatures saman-
stóð af áhugaverðum blæbrigðum
og sótti sífellt í sig veðrið. Það var
orðið býsna kraftmikið undir það
síðasta. Tinna hefði þó mátt spila
skýrar, hröðustu tónahlaupin voru
fremur loðin. Toccatan var hins
vegar fín hjá henni, það var eina
tónsmíðin fyrir dótapíanó sem tók
mið af möguleikum hljóðfærisins.
Hún var snyrtileg og vel fram sett.
Þarna var ljós í myrkrinu. Reynd-
ar mátti einnig hafa gaman af eins
konar leikhúsverki eftir Þórunni
Grétu Sigurðardóttur. Það saman-
stóð af ýktum hreyfingum sem
sumir tilgerðarlegir píanóleikarar
gera sig seka um. Tónlistin sjálf var
bara eitthvert bull, en hún átti líka
að vera það. Hér var Tinna fyrst
og fremst að þykjast spila eitthvað
ógurlega dramatískt, án þess að
gera það. Það vakti nokkra kátínu í
salnum. Ég vildi óska þess að annað
á tónleikunum hefði verið jafn fynd-
ið. Jónas Sen
NIÐURSTAÐA: Tinna Þorsteinsdóttir er
dugleg að bera á borð tilraunakennda
tónlist. Hún á lof skilið fyrir það. En hér
heppnuðust tilraunirnar sjaldnast.
Fetti sig og bretti
VIÐ DÓTAPÍANÓ „Tinna Þorsteinsdóttir er dugleg að bera á borð tilraunakennda
tónlist. Hún á lof skilið fyrir það,“ segir meðal annars í dómnum.
Reykjavík er ein af bókmennta-
borgum UNESCO og fagnar
Vetrarhátíð með einstöku ljóða-
kvöldi í Tjarnarsal Ráðhúss-
ins. Þar eiga skáldlegt stefnu-
mót kanadíska ljóðskáldið Mary
Pinkoski, reykvísku skáldin
Anton Helgi Jónsson og Elías
Knörr ásamt tónlistarkonunni
dj flugvél og geimskip. Skáldin
flétta saman skáldskap hvert
annars ásamt því að flytja eigið
efni á sinn einstaka hátt. Öll
leggja skáldin áherslu á munn-
legan flutning ljóðlistar en með
ólíkum áherslum. Mary Pink-
oski skilgreinir sig sem „spok-
en word poet“ eins og hún segir
sjálf.
„Ég hef alltaf verið svona
skáld. Ég nýt þess að koma
fram og flytja mitt efni og hef
alltaf verið talandi ljóðskáld.
Hef í raun alltaf verið mjög
upptekin og hrifin af þessu
formi að segja sögur og finnst
það vera ákaflega mikilvægt.
Þetta er færni og arfleifð sem
er mikilvægt að viðhalda og
endurnýja. Ég hef verið að fást
við þetta í ellefu ár og það sem
ég nýt hvað best er hvernig
verkin koma aftur til mín frá
fólkinu og umhverfinu sem ég
er að flytja þetta inn í. Hið tal-
aða ljóð er þannig ákaflega lif-
andi fyrirbæri.“
Mary Pinkoski er borgarskáld
Edmonton og sem borgarskáld
þá skrifar hún fyrir borgina og
fjallar um ýmislegt sem henni
tengist. En þvert á að finnast
það vera hamlandi og takmark-
andi þá er hún á því að það hafi
frekar orðið til þess að opna
fyrir ýmsa möguleika.
„Ég óttaðist kannski aðeins að
ég þyrfti að fara inn í einhvern
ákveðinn kassa við þetta en
þvert á móti þá hefur þetta ýtt
mér út ef svo má segja. Rekið
mig til þess að takast á við við-
fangsefni sem ég hefði kannski
ekki verið að horfa til annars
og leita nýrra leiða til þess að
forma mín verk.“
Dagskráin á fimmtudags-
kvöldið er innblásin af ljós-
inu í vetrarmyrkrinu og hefst
kl. 20.30 í Tjarnarsal Ráðhúss
Reykjavíkur. Mary hefur ekki
miklar áhyggjur af íslenska
skammdeginu og kuldanum
enda ýmsu vön frá heimaland-
inu. Hún tekur þó fram að hún
hafi áður haft smávægileg en
ánægjuleg kynni af íslenskri
ljóðlist.
„Ég kynntist verkum Steph-
ans G. þegar ég kom fram í
Alberta á sínum tíma og mér
finnst skemmtilegt að finna
þessi tengsl. Annars er nú efst
í huga mér sem stendur að ég
ætla að njóta dvalarinnar á
Íslandi fyrir tilstilli ljóða og
listar og vonast auðvitað eftir
því að sjá sem flesta mæta á
fimmtudagskvöldið.“ -md
Talandi ljóðskáld í vetrarmyrkrinu
Ljósið læðist inn er yfi rskrift skáldlegs stefnumóts við Edmonton á Vetrarhátíð í Reykjavík og skáldið Mary Pinkoski er mætt til leiks
með sín ljóðmæli. Hún vonast eft ir því að sjá sem fl esta í Tjarnarsal Ráðhúss Reykjavíkur á fi mmtudagskvöldið.
LJÓÐMÆLI „Að mæla ljóðin af munni fram er mitt form og hefur í raun alltaf
verið,“ segir kanadíska ljóðskáldið Mary Pinkoski. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
MENNING
Ég nýt þess að koma
fram og flytja mitt
efni og hef alltaf verið
talandi ljóðskáld.
0
3
-0
2
-2
0
1
5
2
2
:0
0
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
3
A
0
-3
E
6
8
1
3
A
0
-3
D
2
C
1
3
A
0
-3
B
F
0
1
3
A
0
-3
A
B
4
2
8
0
X
4
0
0
3
B

F
B
0
5
6
s
C
M
Y
K