Skessuhorn - 05.12.2007, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER
Ás garð ur í Rey holts dal var ann­
að tveggja býla sem hlaut verð­
laun Bún að ar sam taka Vest ur lands
á þessu ári. Verð laun in voru veitt
fyr ir á ræðni og frum kvæði í jarð­
rækt. Í Ás garði hafa búið síð an
1988 hjón in Magn ús Þór Egg erts­
son og Sjöfn Guð laug Vil hjálms­
dótt ir á samt börn um sín um. Fyrstu
árin var búið með kýr en í dag eru
þau með kálfa upp eldi og korn rækt
á samt því að Magn ús er með verk­
taka starf semi, bæði fyr ir sjálf an sig
og aðra. Magn ús seg ist alltaf hafa
haft gíf ur leg an á huga fyr ir jarð rækt
og trakt or um svo þetta hafi kannski
kom ið af sjálfu sér. Í hans huga er
land bún að ur vinn an við land ið,
rækt un og beit ar stýr ing og ekk ert
sé skemmti legra en að rækta korn
og þreskja.
Upp haf ið á Litla Kroppi
„Eig in lega má rekja upp haf ið
að mín um rækt un ar á huga til árs­
ins 1977 er fað ir minn kaup ir jörð
hér í ná grenn inu, Litla Kropp.
Þá plægði ég nið ur tún þar í byrj­
un á gúst, löngu áður en við hjón­
in keypt um hér í Ás garði. Menn
töldu að ég væri end an lega vit laus
að plægja á þess um tíma því þá var
það yf ir leitt alls ekki gert. Síð an eru
breytt ir tím ar og marg ir vinna tún
einmitt á haustin til að láta jarð­
veg inn brjóta sig. Ég er þó enn að
koma að tún um í end ur vinnslu sem
hafa ver ið unn in með hesta herfi
og ekki hreifð síð an. Hér áður fyrr
var nefni lega hugs un in sú að búið
var til tún einu sinni og þar við sat.
Menn voru ekki að end ur vinna tún,
slíkt tald ist ekki þörf.“
Fyrsta korn inu sáð
Í Ás garði eru korna kr ar á um 55
hekt ur um lands. Með því að vinna
fyr ir bænd ur hef ur Magn ús ver ið
hvetj andi og leitt marga með sér í
jarð rækt inni. En hvenær byrj aði
hann að sá eig in korni?
Fyrsta korn inu var sáð hér árið
1993 og það var ekki þreskt. Það
frysti snemma þetta haust og þekk­
ing manna var ekki meiri en svo að
korn ið var talið ó nýtt. Það reynd ist
vera vit leysa og margt hafa menn
lært síð an. Í upp hafi keypt um við
nokkr ir sam an plóg og herfi en eft­
ir árið 1999 hef ég ver ið sjálf stætt í
þessu. Nú á ég all ar vél ar sem þarf
frá sán ingu til þresk ing ar og vinn
þessa þætti fyr ir þá sem óska. Því
mið ur hef ur dreg ið úr korn rækt hér
á þessu lands horni, eini stað ur inn á
land inu sem þannig er ástatt um.
Hluta skýr ing ar inn ar tel ég vera að
leita í því að á Hvann eyri er hætt
að rækta korn. Að mínu mati eiga
þeir að vera leið andi um alls kyns
rækt un en eru að draga menn nið ur
með sér. Sem stend ur er víða lægð
í land bún aði. Ég held hins veg ar
að á þeim jörð um sem rækt un og
land bún að ur er stund að ur á muni
halda sínu verð gildi frek ar en hin­
ar. Hver held ur þú að vilji kaupa
jörð eft ir tutt ugu ár sem ein ung is
býð ur upp á gamla sum ar bú staði?
Það er bjart framund an í land bún­
aði. Heims mark aðs verð á af urð un­
um fer hækk andi og ég tel að ó hætt
sé að fram leiða hvað sem er.“
Sel ur allt um fram korn
„Ég sel allt korn sem ég þarf ekki
að nota sjálf ur, sem mest er bygg,
og gæti selt marg falt meira hefði ég
land og gæti þurrk að það,“ held ur
Magn ús á fram. „Sáð korn ið er rækt­
að í Svalö í Sví þjóð og hef ur ver ið
fram rækt að með ís lensk ar að stæð­
ur í huga af Jón at an Her manns­
syni. Það er fljót sprottn ara, þoln­
ara og gef ur meiri upp skeru. Svo er
hlýn andi veðr átta þannig að ég ber
eng an kvíð boga fyr ir korn rækt inni.
Allt korn sem ég rækta fer til svína­
bús hér í ná grenn inu. Svína bænd ur
þurfa þurrk að korn og flösku háls­
inn hef ur ver ið þurrk un in, eins og
ég sagði áðan. Eig andi bús ins sem
ég skipti við vill helst nota inn lent
fóð ur. Ef hægt væri að nota heita
vatn ið sem hér er víða í Reyk holts­
daln um til að þurrka korn ið væri
það frá bært. Menn eru reynd ar að
skoða það. Verð ið til bónd ans hef ur
hækk að um 30­40% frá síð asta ári
og fylg ir heims mark aðs verði ef við
erum með sam bæri lega vöru. Flest­
ir bænd ur eru að rækta korn fyr ir
eig in notk un. Þá er það súrs að, ekki
þurrk að og gef ið þannig.“
Einnig próf að hafra
Magn ús hef ur einnig rækt að
hafra sem hann seg ir góða í skipti­
rækt un á móti bygg inu. Þá má nýta
í sama og bygg, eru mjög harð gerð­
ir, reynd ar dauf ara fóð ur en holl­
ara og ekki hægt að súrsa. Hafr arn­
ir hafa einnig ann að nota gildi sem
ekki er síðra, alla vega fyr ir korn­
bónd ann.
„Ég sái höfr um í kring um bygg­
ið því að fugl ar vilja ekki hafra,
álft in sér stak lega er varg ur í véum
korn bónd ans. Ef hafr arn ir ná að
verða háir þá sækja fugl arn ir ekki
í byggak ur inn. Þeir lenda ekki inn
á ökrun um nema sé eyða í þeim.
Ég er með mjög frjó ar eyr ar hér
við Reykja dalsá sem reynd ar frjósa
snemma og þang að sækja álft irn ar
grimmt. Í haust var ég með þrjár
gas byss ur all an sól ar hring inn. Lík­
lega hafa ná grann arn ir lít ið get­
að sof ið, þótt eng inn hafi reynd ar
kvart að,“ seg ir Magn ús bros andi.
Allt nýtt
„Það er allt nýti legt af korn inu.
Því er sáð og þreskt, síð an vinn­
ur mað ur hálm inn á eft ir. Ís lensk­
ir bænd ur þekkja hann orð ið sem
und ir lag og sum ir hafa rækt að korn
bara til að fá hálm inn. Í sum ar voru
skil yrð in þannig að korn ið varð lág­
vax ið í þurrk un um og því er skort­
ur á hálmi. Núna er meira að segja
ver ið að hanna fóð ur kerfi fyr ir kýr
þar sem hálmi er bland að sam an
við. Hann ert ir vömb ina að inn­
an og stuðl ar að betri melt ingu og
nýt ingu fóð urs ins fyr ir kýrn ar. Ég
er kom inn með sér staka snún ings­
vél sem snýr við heil um görð um.
Það er auð velt að þurrka hálm inn
og vinna hann með því að nota þess
hátt ar vél og í raun bylt ing. Síð an
þeg ar búið er að hirða allt af akrin­
um þá er hægt að leigja hann út fyr­
ir tölu verð an pen ing til þeirra sem
stunda gæsa veið ar því gæs in sæk­
ir svo í kornakra.“ Magn ús bæt ir
því við að með að komu skot veiði­
manna sé kornak ur inn gjör nýtt ur.
Byrj að snemma vors og
ver ið fram á haust
Á síð asta ári kom Magn ús og
hans fólk að hey skap á 32 jörð um
á svæð inu, mis mik ið þó, allt frá því
að sjá al far ið um fóð ur öfl un nið­
ur í slátt eða bind ingu. Magn ús er
einnig í verk taka vinnu hjá sjálf um
sér og seg ist ekki hafa orð ið svona
öfl ug ur í tækja kosti ef svo hefði ekki
ver ið. Á lags punkt arn ir eru nokkr ir
því marg ir vilja vera að á svip uð um
tima. Vor ið byrj ar með jarð vinnslu
og korn sán ingu. Þá er far ið í að sá
fyr ir græn fóðri og ögn síð ar fyr ir
grasi. Er því er lok ið hefst hey skap­
ur fyr ir kúa bænd ur sem yf ir leitt eru
fyrst ir. Næst kem ur röð in að sölu­
heyi hjá þeim sem ekki nýta tún in
sjálf ir. Þeg ar því er lok ið vilja kúa­
bænd ur fara að slá há og hringn um
er lok að með bind ingu á hálmi.
Lík lega stærsti nauta­
kjöts fram leið and inn
Það seg ir sig sjálft að ekki er
hægt að stunda verk taka vinnu í
jarð rækt allt árið á Ís landi og enn
er ekki hægt að lifa á korn rækt inni
einni sam an.
„Eft ir að við hætt um með kýrn ar
fór um við að fram leiða nauta kjöt.
Mér skilst á þeim sem ég legg inn
hjá að við séum stærstu fram leið­
end ur nauta kjöts á land inu, en sel
það ekki dýr ara en ég keypti. Hér
eru svona um 300 naut sem keypt
hafa ver ið sem smá kálf ar. Ég er
með tölvu fóstru, gef þeim mjólk­
ur duft og svo auð vit að hey. Það
var al veg von laust að vera í mjólk­
ur fram leiðslu með verk taka vinn­
unni og ég varð að velja. Þar sem
mér finnst svo gam an að rækta og
er véla dellu karl, valdi ég þessa leið.
Ég ætla mér að halda á fram í rækt­
un inni því á hug inn á henni hef­
ur ver ið hvat inn að því sem ég hef
gert. Það þarf bara að hafa á ræði
og þora að byrja. Ann að kem ur af
sjálfu sér,“ sagði Magn ús Þór Egg­
erts son að lok um.
bgk
Hef ur ó mæld an á huga á jarð rækt og vél um
Rætt við Magn ús Egg erts son, bónda og verk taka í Ás garði í Reyk holts dal
Magn ús Þór Egg erts son við plóg inn, eitt af fjöl mörg um tækj um sem hann nýt ir í verk­
taka starf semi sinni.