Læknablaðið - 15.10.2000, Blaðsíða 25

FRÆÐIGREINAR / KRABBAMEIN
Lifrarmeinvörp af óþekktum uppruna
Anna Margrét
Halldórsdóttir',
BjarniA.
Agnarsson',
Hrafn Tulinius2,
Kristín
Bjarnadóttir2,
Jón Gunnlaugur
Jónasson'
Frá Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræöi,
Krabbameinsfélagi íslands.
Bréfaskipti, fyrirspurnir: Jón
Gunnlaugur Jónasson,
Rannsóknastofu Háskólans í
meinafræði, Landspítala
Hringbraut, 101 Reykjavík.
Netfang: jongj@rsp.is
Lykilorö: meinvörp í lifur, œxli
af óþekktum uppruna,
frumœxli.
Ágrip
Tilgangun Um 5% krabbameinssjúklinga greinast
með æxli af óþekktum uppruna (3-4% á íslandi). Af
þeim hafa 10-30% meinvörp í lifur. Lifrarmeinvörp
af óþekktum uppruna er því ekki sjaldgæft vandamál.
Meinafræðingar eru oft beðnir um að skoða sýni frá
lifrarmeinvörpum og koma með tillögur um
staðsetningu frumæxlis. í þessari rannsókn eru
teknar saman upplýsingar um uppruna og vefjagerð
lifrarmeinvarpa af óþekktum uppruna.
Efniviður og aðferðir: Leitað var í skrám
Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði að öllum
skráðum grófnálarsýnum frá meinvörpum í lifur frá
árunum 1987-1996. Alls fundust sýni frá 176
sjúklingum. Utilokaðir voru 92 sjúklingar sem höfðu
þekkt frumæxli eða vísbendingu um upprunastað.
Peir 84 sjúklingar sem eftir voru töldust hafa
meinvörp af óþekktum uppruna. Könnuð var
niðurstaða vefjagreiningar í gögnum Rannsókna-
stofunnar. Leitað var í Krabbameinsskrá Krabba-
meinsfélags íslands að upplýsingum um endanlega
vefjagreiningu og staðsetningu frumæxlis.
Niðurstöður: Krabbameinsskrá gaf upplýsingar um
staðsetningu frumæxlis hjá 55 sjúklingum af 84 sem
greindust með lifrarmeinvörp af óþekktum uppruna.
Algengustu frumæxlin (75%) voru krabbamein í
brisi (15), lunga (13) og ristli/endaþarmi (12). Hjá 33
sjúklingum af 55 var vefjagerðin kirtlakrabbamein
(adenocarcinoma). Hjá körlum voru 83%
kirtlakrabbameinsmeinvarpa upprunnin í ristli eða
brisi, en 67% hjá konum, þar sem 20% komu frá
gallblöðru/gallvegum.
Alyktanir: I tveimur þriðju tilfella kom upp-
runastaður að lokum í ljós fyrir lifrarmeinvörp af
óþekktum uppruna. Algengustu frumæxlin voru
krabbamein í brisi, lungum og ristli/endaþarmi.
Kirtlakrabbamein var vefjagreiningin í 60% tilfella.
Inngangur
Æxli af óþekktum uppruna er skilgreint sem
sjúkdómur þar sem meinvörp eru til staðar en
frumæxlið er ekki þekkt. Um það bil 5%
krabbameinssjúklinga falla í þennan flokk
samkvæmt erlendum rannsóknum (1) en á íslandi
hefur hlutfallið verið 3-4% samkvæmt Krabba-
meinsskrá. Rannsóknir hafa sýnt að 10-30%
ENGLISH SUMMARY
Liver metastases of unknown origin
Halldórsdóttir AM, Agnarsson BA, Tulinius H,
Bjarnadóttir K, Jónasson JG
Læknablaðið 2000; 86: 661-5
Objective: Approximately 5% of cancer patients are
diagnosed with tumour of unknown origin (3-4% in
lceland). Of those 10-30% have liver metastases. Liver
metastases of unknown origin is thus not an uncommon
problem. In the present study information about the origin
and histology of liver metastases of unknown origin was
compiled.
Material and methods: Records of all biopsies from liver
metastases performed in the years 1987-1996 were
retrieved from the medical database of the Department of
Pathology at the University of lceland. The biopsies came
from a group of 176 patients. Ninety-two cases, in which
the origin of the primary tumour was suspected or known,
were excluded from the study, leaving 84 cases where the
primary was completely unknown. The database of the
lcelandic Cancer Society was used to gather data about
the final tissue diagnosis and the location of the primary
tumour when known.
Results: The Cancer Society data revealed the location of
the primary tumour in 55 of the 84 cases of liver
metastases of unknown origin. The most prevalent (75%)
primary tumours were cancers of the pancreas (15), lung
(13) and colon/rectum (12). The tissue diagnosis was
adenocarcinoma in 33 of the 55 cases. In the male
patients 83% of the adenocarcinoma metastases came
from the colon/rectum or pancreas. The corresponding
figure for the female patients was 67%, while 20% of the
tumours in females originated in the gallbladder and biliary
tree.
Conclusions: In two thirds of the cases of liver
metastases of unknown origin the primary tumour was
later discovered. The most prevalent tumours were
cancers in the pancreas, lung and colon/rectum.
Adenocarcinoma was the tissue diagnosis in 60% of
cases.
Key words: liver metastases, tumor of unknown origin,
primary tumor.
Correspondence: Jón Gunnlaugur Jónasson. E-mail:
jongj@rsp.is
sjúklinga með æxli af óþekktum uppruna hafa
meinvörp í lifur (2,3). Lifrarmeinvörp geta því verið
fyrsta merki um illkynja sjúkdóm. Helstu einkenni
Læknablaðið 2000/86 661