Læknablaðið - 15.10.2000, Síða 36

T
FRÆÐIGREINAR / BRAÐALÆKNINGAR
Table III. Results ofattempted resuscitatior) in the prehospital setting.
1976-1979* 1982-1986§ 1987-1990H 1991-1996
Attempted resuscitations 222 138 195 308
Mean age (years) 63 65 66 67
Number of men (%) 75 81 76 75
Average response time (min) 7.3 4.9 4.6 4.6
Time to ACLS (min) 12.1 4.9 4.6 4.6
Total no. of discharged 21 (9%) 24 (17%) 31(16%) 51 (17%)
Arrhythmlas
VF/VT 90 (41%) 73 (53%) 81 (42%) 176(57%)
discharged 18 (20%) 21 (29%) 25 (31%) 46 (26%)
Asystole 114 (51%) 53 (38%) 92(47%) 91(31%)
discharged 2 (2%) 2 (4%) 6(7%) 3 (3%)
Other 18 (8%) 12 (9%) 22 (11%) 41(13%)
discharged 1 1 0 2 (5%)
Mentally impaired 1 1 2 3
* See(13)
§ See (2)
ISee(l)
The numbers in table III represent cardiac arrests due to cardiac causes. The number of cardiac
arrests are also lower in the years 1982-1986 because the physician manned emergency ambulance
was not operated during nights or Sundays those years.
rannsókn og rannsóknum sem tóku til áranna 1982-
1986 og 1987-1990. Ekki var heldur marktækur
munur á hlutfallslegum fjölda þeirra sem útskrifuð-
ust af sjúkrahúsi (tafla III).
Umræða
Neyðarbíll hefur verið starfræktur á Stór-
Reykjavíkursvæðinu frá 1982 og hafa margvíslegar
upplýsingar af starfseminni verið skráðar jafnóðum.
Frá 1991 hefur skráning tilfellanna verið löguð að
hinu staðlaða Utstein-kerfi (10,11). Fjöldi tilfella
hvert ár hefur verið nánast óbreyttur en nokkur
tilhneiging virðist vera til aukins aldurs meðal
sjúklinga án þess þó að um marktæka breytingu sé að
ræða. Öll árin hafa karlar verið í meirihluta og þá
yfirleitt um þrír fjórðu af þýðinu.
Sleglatif og sleglahraðtaktur komu fyrir hjá
rúmlega helmingi einstaklinganna og fjöldi raf-
leysutilfella var um þriðjungur tilfella. Sleglatif kom
fyrir hjá hlutfallslega heldur fleiri einstaklingum árin
1991-1996 en á árunum 1987-1990 og 1982-1986 og
rafleysa hjá hlutfallslega færri. Aðrar takttruflanir
komu hins vegar fyrir hjá um 13% sjúklinganna á
fyrsta riti sem er hlutfallslega heldur algengara en í
fyrri rannsóknum.
Tæp 17% þeirra 308 sjúklinga sem urðu fyrir
hjarta- og öndunarstöðvun utan spítalanna á svæðinu
lifðu áfallið af og útskrifuðust af sjúkrahúsinu. Pað er
nánast alveg sami árangur og komið hefur út úr fyrri
rannsóknum. Liðlega 26% þeirra sem höfðu sleglatif
eða sleglahraðtakt á fyrsta riti náðu að útskrifast af
sjúkrahúsinu. Það er ívið lélegri árangur en náðist á
fyrri tímabilum, en á árunum 1982-1986 útskrifuðust
29% og 1987-1990 31%. Hlutfall þeirra sem höfðu
sleglatif og útskrifuðust var þannig heldur lægra en á
fyrri tímabilum en á því er þó ekki marktækur
munur. Svo sjaldgæft, er að sjúklingar lifi hjarta- og
öndunarstöðvun af ef rafleysa eða aðrar takttruflanir
en sleglatif eða sleglahraðtaktur sjást á fyrsta riti, að
til undantekninga heyrir. Það er þó mikilvægt að
leggja áherslu á það að ástandið þarf ekki að vera
vonlaust þótt um slíkar truflanir sé að ræða. Liðlega
helmingur þeirra sem lögðust inn á sjúkrahús náðu
að útskrifast. Einu ári frá útskrift eru að jafnaði
lifandi um 83% sjúklinganna. Arangur af endur-
lífgunum utan spítala á Reykjavíkursvæðinu er með
því besta sem gerist eins og fram kemur meðal annars
í nýlegri grein um árangur af endurlífgunum {flestum
Evrópulöndum. Samkvæmt þeirri rannsókn höfðu
aðeins fjórar borgir svipaðan eða ívið betri árangur
en náðst hefur í Reykjavík (12). Heildarárangur af
endurlífgun utan sjúkrahúsanna á Reykjavíkur-
svæðinu er einnig mjög svipaður þau ár sem
neyðarbíllinn hefur starfað. Þessi árangur er þó mun
betri en var fyrir tilkomu neyðarbflsins árið 1982
(13). Sleglatif á fyrsta riti var mjög sterkur jákvæður
forspárþáttur fyrir útskrift af spítala. Nokkurt
áhyggjuefni er þó að þeim sem greinast með sleglatif
á fyrsta riti farnast ívið verr þau ár sem þessi
rannsókn nær til borið saman við árin 1982-1986 og
1987-1990 þótt ekki sé á því staðtölulegur munur. Þar
sem árangurinn er að minnsta kosti ekki betri en
áður, þurfa leiðbeiningar um meðferð við hjarta- og
öndunarstöðvun að vera í stöðugri endurskoðun,
ekki síst er varðar notkun lyfja og tækja. Vert er að
hafa í huga í þessu sambandi þá breytingu sem gerð
var á leiðbeiningunum árið 1986, þar sem mælt var
gegn því að bíkarbónat væri gefið í æð áður en
rafstuði væri beitt eins og venjan var fram að þeim
tíma. Raunar var mælt gegn því að gefa bíkarbónat
nema mælingar á sýrustigi í blóði gæfu tilefni til þess
eða að endurlífgunartilraunir drægjust mjög á
langinn. Þá var lagst gegn þeirri venju að nota
kalsíum við rafleysu og samdráttarleysu.
Síðustu 15 ár hefur lítil breyting orðið á
útkallstíma en sá tími sem líður frá því að hjarta- og
öndunarstöðvun á sér stað og þar til fyrsta hjartastuð
hefur verið veitt ræður sennilega mestu um árangur
af endurlífgunartilraunum. Góðan árangur af endur-
lífgunartilraunum utan sjúkrahúsa á Reykjavíkur-
svæðinu má ekki síst þakka stuttum útkallstíma.
Áhöfn neyðarbíls hefur ætíð tilkynnt hvenær neyðar-
bfllinn er kominn á áfangastað. Sá tími sem líður hins
vegar frá því að áhöfn neyðarbfls kemur á svæðið þar
til sjúklingi er gefið fyrsta rafstuð hefur ekki verið
skráður. Sá tími hefur verið áætlaður um eða innan
við ein mínúta. Ekki er líklegt að sá tími hafi breyst
milli ára og rannsókna.
Greinileg tengsl voru milli þess að vitni væru að
hjarta- og öndunarstöðvun og auknum líkum á
útskrift af spítala. Mikilvægi nærstaddra vilna felst
ekki síst í því að kalla til hjálp og stytta með því þann
tíma sem líður þar til sérhæfð hjálp berst þeim
einstaklingi sem hefur hætt að anda og reynist
672 Læknablaðið 2000/86