Læknablaðið - 15.01.2002, Qupperneq 24

FRÆÐIGREINAR / MIÐTAUGAKERFISÆXLI f ÆSKU
Fig. 2. Standard deviation Einstaklingar sem greindust eldri en sjö ára voru
score at time ofstudy and aðeins lægri við skoðun og höfðu tapað meiri hæð en
patient age at time of þejr sem grejndust yngri.
diagnosis. Fintm einstaklingar þurftu uppbótarmeðferð með
hormónum. Tveir fá einungis thyroxin en aðrir fleiri
hormón. Nokkur frávik mældust á hormónabúskap
fleiri einstaklinga, þó enn sé ekki þörf á sérstakri
meðferð.
Fjórir einstaklingar reyndust vera með hrygg-
skekkju við skoðun, enginn þeirra hafði fengið geisl-
un á hryggsúlu en rekja má hryggskekkju eins til að-
gerðar. Fjórir þátttakendur voru með verulega skerta
hreyfifærni, einn þeirra hefur verið fatlaður frá fæð-
ingu. Af hinum þremur voru tveir í flokki fjögur og
ófærir um athafnir daglegs lífs. Aðrir voru með vægt
skerta (6) eða óskerta (18) hreyfifærni.
Meðaltal þyngdarstuðuls við greiningu var 16,3
kg/nv en við rannsókn 23,99 kg/m;. Af 28 þátttakend-
unt voru sex yfir kjörþyngd við skoðun, en enginn var
yfir kjörþyngd við greiningu þar sem upplýsingar
lágu fyrir.
Blóðhagur var metinn eðlilegur hjá öllum þátttak-
endum að frátöldum vægum, einstökum frávikum.
Einn þátttakandi hafði væga hækkun á gamma-GT,
aðrar mælingar í blóðvatni voru metnar eðlilegar.
Pvagrannsóknir og blóðþrýstingsmælingar voru inn-
an eðlilegra marka í öllum tilfellum nema hjá einum
þar sem hækkaður blóðþrýstingur mældist ásamt
blóði í þvagi.
Einn einstaklingur af þeim 27 sem voru heyrnar-
mældir telst verulega heyrnarskertur og má rekja það
til geislameðferðar við fjögurra ára aldur. Tveir ein-
staklingar höfðu skerta heyrn á öðru eyra, annar eftir
æxli á heyrnartaug sem fjarlægt var með skurðað-
gerð, en hinn eftir geislameðferð á heila og mænu
auk lyfjameðferðar.
Tólf einstaklingar af 28 (43%) áttu við sérstaka
námsörðugleika að stríða í grunnskóla og voru erfið-
leikar í stærðfræði nefndir hjá sjö þeirra. Fjórir
nefndu erfiðleika við stafsetningu og þrír við lestur.
Ekki var greinilegur munur á meðferðarformum eða
styrkleika meðferðar hjá þessum einstaklingum. Tíu
einstaklingar fengu stuðningskennslu í grunnskóla og
fimm til viðbótar töldu sig (eða börn sín í þeim tilvik-
um þar sem foreldrar svöruðu) hafa þurft á slíkri að-
stoð að halda. Sex einstaklingar áttu við félagsleg
vandamál að stríða í skólanum og nefndu meðal ann-
ars félagslega einangrun, stríðni og einelti. Af 28 ein-
staklingum hafa 22 lokið grunnskóla og af þeim
stunda 13 framhaldsnám eða hafa lokið slíku námi.
Helmingur þátttakenda, 14 manns, hefur orðið
var við gleymni (eða foreldrar barns eins og fram hef-
ur komið) og af þeim telja fimm þessa gleymni vera
vandamál í daglegum störfum. Átta hafa orðið varir
við einbeitingarleysi og fimm telja það há sér. Þeir
fjórir þátttakendur sem fengu geislun á heila og
mænu nefndu allir gleymni, að öðru leyti er ekki hægt
að gera upp á milli meðferðarforma.
Átta manns fannst þeir vera félagslega einangrað-
ir (28%). Af 28 einstaklingum sögðu þrír að sér liði
mjög vel, 21 vel og þrír sæmilega. Enginn sagði að sér
liði yfirleitt illa. Tólf einstaklingar segjast sveiflast
mikið í líðan sinni og tíu eiga það til að fá skapofsa-
köst og missa stjórn á skapi sínu.
Átta þátttakendur reyndust nota gleraugu og þrír
voru sjónskertir.
Fimm einstaklingar höfðu fengið krampa sem ein-
kenni um æxlisvöxt og voru tveir enn á lyfjameðferð
af þeim sökum.
Umræða
Æxli í miðtaugakerfi er sjaldgæfur sjúkdómur hjá
bömum (1-3,6). Sjúkdómurinn er alvarlegur þó horf-
ur fari batnandi með betri meðferð (1, 2, 8, 9). Betri
árangri fylgir nauðsyn þess að þekkja vel áhrif
sjúkdómsins og meðferðarinnar til langs tíma.
Niðurstöður okkar sýna að 2,2 börn greindust ár-
lega með æxli í miðtaugakerfi á íslandi á árunum
1970-1995. Leiða má að því sterkar líkur að rannsókn
okkar nái til alls landsins þar sem börn með slík æxli
koma flest á Landspítala eða Sjúkrahús Reykjavíkur
þess tíma. Pessi niðurstaða er svipuð niðurstöðu úr
eldri íslenskri rannsókn (6). Árlegt nýgengi 1954-
1963 var 3,4 (2,3-5,1) tilfelli miðað við 100.000 börn.
Nýgengi nú, 2,2, er því sambærilegt við fyrri niður-
stöður en börn á aldrinum 0-16 ára voru tæplega
70.000 á rannsóknartímabilinu. Lifun barnanna í
rannsókn okkar var 67%. Tölurnar eru svipaðar
niðurstöðum annars staðar frá (1,2,5).
Nýgengi einstakra æxlisgerða hérlendis er sam-
bærileg því sem sést í öðrum löndum (3,5,10). í grein
Kjartans R. Guðmundssonar eru æxlin ekki flokkuð
með tillitit til aldurs sjúklinganna (6). Samanburður
rannsóknanna er því ómarkverður hvað þennan þátt
varðar.
Athygli vekur að tíðni mænu- og heilaþelsæxlis
(2/57) og tróðæxlis við sjóntaug (2/57) er nokkuð lág
samanborið við önnur lönd (3, 5). Líklega má þó
24 Læknablaðið 2002/88