Læknablaðið - 15.01.2002, Blaðsíða 42

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF SJÓNARHÓLI STJÓRNAR LÍ
Hvað er að gerast í málum heimílislækna?
Þórir B.
Kolbeinsson
Höfundur er formaður Félags
fslenskra heimilislækna og
situr í stjórn Læknafélags
Islands.
Sjónarmið þau er fram koma í
pistlunum Af sjónarhóli
stjórnar eru höfundar hverju
sinni og ber ekki að taka sem
samþykktir stjórnar LÍ.
Umbrotatímar HAFA VERIÐ MEÐAL HEIMILISLÆKNA.
Staða fagsins og staða heimilislækna í kerfinu hefur
verið til umræðu sem og kjör þeirra, starfsmöguleikar
og aðstaða. Sami ferill hefur reyndar einnig sést
meðal heimilislækna erlendis og í öðrum sérgreinum,
til dæmis skurðlækningum. Hérlendis hefur þetta
komið fram í lakari nýliðun í sérgreininni, brotthvarfi
reyndra lækna og mönnunarerfiðleikum sem skjól-
stæðingar okkar hafa fundið fyrir, meðal annars
vegna þess að erfitt hefur reynst að fá heimilislækni.
Félag íslenskra heimilislækna hefur með góðum
stuðningi Læknafélags Islands og Reykjavíkur vakið
athygli á þessum erfiðleikum. Á Norðurlöndum má
sjá að brugðist hefur verið við með samræmdum að-
gerðum stjórnvalda og sjá má aðgerðir í þá átt hér-
lendis.
Heimilislæknum er ætlað að vera fyrstu tengiliðir
sjúklings við heilbrigðiskerfið og að bera uppi grunn-
þjónustu. Sérfræðingar í heimilislækningum eru sér-
hæfðir til að sinna heildrænum vanda skjólstæðinga
sinna og fylgja þeim eftir. Vissulega eru fleiri aðilar
sem geta leyst þetta verk af hendi en hins vegar hefur
það verið talin hagkvæmasta uppbygging heilbrigðis-
kerfis hvers lands og í samræmi við ráðleggingar
WHO að byggja upp sterka og öfluga grunnþjónustu
með heimilislækninn í forsvari. Fyrir því eru einnig
samþykktir hérlendis, bæði í hópi lækna og stjórn-
valda. Hlutfall sérfræðinga í heimilislækningum hef-
ur farið vaxandi meðal heimilislækna. Ríkisvaldið
takmarkar þó starfsvettvang þeirra með því að leyfa
þeim að sinna heimilislækningum eingöngu innan
sjúkratryggingakerfisins undir liðnum almennar
lækningar en ekki sérfræðilækningar. Þannig mega
þeir annaðhvort starfa á heilsugæslustöð eða sam-
kvæmt samningi sjálfstætt starfandi heimilislækna í
gegnum TR, en inn á þann samning hefur ekki verið
hleypt í tíu ár. Það er álit FÍH að sérfræðingar í heim-
ilislækningum eigi sama rétt til að starfa og bjóða
þjónustu sína og aðrir sérfræðilæknar og rekur FÍH
nú dómsmál gegn TR á þeim grundvelli.
Ýmis atriði má telja upp sem benda til þess að vilji
sé hjá stjórnvöldum til að efla heilsugæsluna. Kennsla
í heimilislækningum hefur verið efld og endurupp-
taka þriggja mánaða starfstfma á heilsugæslustöð á
kandidatsári hefur bætt kynningu unglækna á starfi
því sem fram fer í heilsugæslu. Framhaldsnám hefur
verið eflt og námsstöðum fjölgað hérlendis sem leitt
hefur til fjölgunar lækna í framhaldsnámi. Aðgengi
að framhaldsnámi erlendis er auðveldara en var á
tímabili. Lauslega áætlað eru um 20 læknar í fram-
haldsnámi nú en talið hefur verið að tíu til tólf heim-
ilislækna vanti árlega hérlendis eins og kerfið er upp-
byggt nú.
Heilbrigðisráðherra hefur skipað starfshóp til að
gera tillögur um eflingu heilsugæslunnar í landinu.
Sérstaklega á að fjalla um bætta stöðu heilsugæslunn-
ar sem frumþjónustu, aðkomu að heilsuvernd og for-
vörnum, mönnunarmál, eflingu heilsugæslu á höfuð-
borgarsvæðinu og þjónustu á landsbyggðinni. Starf
þessa hóps er þýðingarmikið og leiðir vonandi til
þeirra úrbóta sem heimilislæknar vænta en vissulega
er það í höndum ráðuneytisins að sjá til þess.
Kjararáð FÍH lagði í júní 2001 fram heildrænar
tillögur í kjaramálum fyrir Kjaranefnd um úrbætur á
þeim úrskurði um kjör heilsugæslulækna sem nú gild-
ir og er þar lögð mikil áhersla á að nauðsynlegt sé að
samræma kjör sérfræðinga í heimilislækningum kjör-
um annarra sérfræðinga. Tillögurnar eru ítarlegar og
skapa ýmsa möguleika sem geta bætt kjör heilsu-
gæslulækna og veitt svigrúm til annars verklags en
núverandi úrskurður felur í sér. Meðferð kjaranefnd-
ar á þessum tillögum mun ráða úrslitum um það
hvort heilsugæslulæknar geta treyst á að Kjaranefnd
ráði við það verkefni að annast launakjör þeirra.
FÍH hefur lagt áherslu á að réttindi sérfræðinga í
heimilislækningum eigi að vera þau sömu og annarra
sérfræðinga og lagt áherslu á samstöðu með öðrum
læknum. FÍH hefur þannig tekið höndum saman með
Læknafélagi íslands, Læknafélagi Reykjavíkur og
Sérfræðingafélagi íslenskra lækna í umsögn um fram-
komið frumvarp um breytingar á almannatrygginga-
lögum, eins og læknum hefur verið kynnt. Umsögn
félaganna um frumvarpið er í raun merk úttekt á nú-
verandi starfsemi lækna og leggur áherslu á hversu
þýðingarmikil fagleg þekking lækna á starfsumhverfi
sínu er fyrir framfarir í þjónustu og þróun hag-
kvæmra rekstrarforma frekar en miðstýring inn á
stofnanarekstur.
Þau lög sem gilda í dag ná yfir skipulag heilsu-
gæslu og sjúkrahússtarfsemi en ekki yfir heildar-
skipulag heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa, þar
með talda sérfræðiþjónustu. Nauðsynlegt er að
stjórnvöld kveði frekar á um skipulag þessa umhverf-
is. Fagleg þekking lækna og annars starfsfólks þarf að
fá að njóta sín við skipulag starfseminnar, slíkt skilar
betri þjónustu og ánægðara starfsfólki. Heilsugæslu-
42 Læknablaðið 2002/88