Læknablaðið - 15.09.2003, Blaðsíða 43

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÝÐHEILSUSTÖÐ
Lýðheilsustöðin bíður forstjóra
sins
- Óljós lagaákvæði færir þeim sem ráðinn verður mikið áhrifavald á mótun starfseminnar
Pað GEKK ekki eins smurt og vonast var til að finna
nýjan forstjóra fyrir Lýðheilsustöð íslands. Eins og
Læknablaðið greindi frá í júlíbyrjun var Guðjón
Magnússon ráðinn forstjóri en eftir nokkurt þóf gaf
hann starfið frá sér. Þá var Jóhannes Pálmason lög-
fræðingur á skrifstofu Landspítalans fenginn til að
taka forstjórastarfið að sér til bráðabirgða. Nú hefur
starfið verið auglýst aftur og verður nýr forstjóri ráð-
inn úr hópi 15 umsækjenda á næstunni en hann á að
taka til starfa 1. október.
En hvers kyns stofnun verður það sem hinn nýi
forstjóri tekur við í byrjun næsta mánaðar? Það er alls
ekki ljóst því eins og oft hefur verið bent á eru lögin
um Lýðheilsustöð afskaplega almennt orðuð og vekja
jafnvel fleiri spurningar en þau svara. Það mun því
koma í hlut hins verðandi forstjóra að móta stefnu og
starfshætti Lýðheilsustöðvar að verulegu leyti. í þeirri
vinnu mun hann þurfa að stíga létt til jarðar, að öðr-
um kosti gæti hann rekist harkalega á einhverja þeirra
stofnana sem fyrir eru í heilbrigðiskerfinu. Mörk
hinnar nýju stofnunar eru nefnilega alls ekki skýr.
Hvar eru landamærin?
Þegar frumvarp lil laga um Lýðheilsustöð var til um-
fjöllunar hjá Alþingi veittu fjölmargir aðilar umsögn
um það. Eitt þeirra atriða sem flestir nefndu var ein-
mitt hversu óljós mörkin eru á starfssviði stöðvarinn-
ar. Félag um lýðheilsu taldi að stöðina þyrfti „að skil-
greina í starfrænu samhengi við aðrar stofnanir í
landinu sem nú þegar vinna að málefnum lýðheilsu".
Félagið nefndi sérstaklega Landlæknisembættið og
sagði að verði frumvarpið að lögum þurfi „óhjá-
kvæmilega" að endurskoða lög um það embætti.
Aðrir nefndu heilsugæsluna í iandinu en báðar þessar
stofnanir sinna forvarnastarfi í talsverðum mæli.
Læknafélag íslands gekk skrefinu lengra og lagði
til að Lýðheilsustöð yrði ekki gerð að sjálfstæðri stofn-
un heldur fundinn staður innan Landlæknisembættis-
ins en með eigin forstöðumann. Aðrir hafa bent á að
slíkt fyrirkomulag gangi ekki því starf að forvörnum
gæti rekist á eftirlitshlutverk landlæknis. Landlæknir
sjálfur lagði til að frumvarpið yrði endurskoðað frá
grunni og afgreiðslu þess frestað svo tími gæfist til að
velta fyrir sér grunnhugmyndinni um lýðheilsu því
henni væru ekki gerð nógu góð skil.
Eins og fram hefur komið verða verkefni Lýð-
heilsustöðvar einkum á sviði forvarna og frá og með
1. júlí í ár heyrir starfsemi fjögurra opinberra ráða og
nefnda undir stofnunina. Nú heita þau sérfræðiráð og
skulu vera stöðinni til ráðgjafar, hvert á sínu sviði.
Ráðin eru Tóbaksvarnanefnd, Áfengis- og vímu-
varnaráð, Manneldisráð og Slysavarnaráð en í lögun-
um er kveðið á um að ráðherra geti beint fleiri verk-
efnum á sviði forvarna og heilsueflingar til stöðvar-
innar. Meðferð löggjafans á Slysavarnaráði sýnir
kannski í hnotskurn hvað við er átt með því að starfs-
svið Lýðheilsustöðvar sé óljóst.
Slysavarnaráð var sett á laggirnar með lögum árið
1994 og því fundinn staður hjá landlækni. Þar hefur
síðan verið unnið að því að byggja upp heildarskrán-
ingu á öllum slysum sem verða í landinu og er þar
orðinn til gagnagrunnur með miklum upplýsingum
sem því miður bætist stöðugt við.
Nú eru þessi lög fallin úr gildi og meginefni þeirra
tekið upp í lög um Lýðheilsustöð. Samkvæmt þeim
skal Slysavarnaráð „sjá til þess að slys séu skráð með
samræmdum hætti“ og ráðinu er einnig ætlað að
„hlutast til um úrvinnslu skráðra upplýsinga og birl-
ingu þeirra“. En í næstu málsgrein segir: „Samræmd
slysaskrá skal varðveitt hjá landlækni."
Um þetta segir í umsögn landlæknis frá því í vetur:
„Vandséð er hvaða merkingu það hefur að samræmd
slysaskrá skuli varðveitt hjá embættinu ... ef embætt-
ið hefur ekkert um skrána að segja.“
Þessi mótmæli landlæknis og annarra hrinu ekki á
löggjafanum sem hraðaði afgreiðslu málsins svo það
mætti verða að lögum fyrir kosningar í vor. I áliti
meirihluta heilbrigðis- og trygginganefndar Alþingis
er ekki minnst á Slysavarnaráð en málið afgreitt með
þessari setningu: „Ekki er gert ráð fyrir að Lýðheiisu-
stöð muni breyta að neinu leyti hlutverki landlæknis.“
Fleiri verkefni
Eftir að frumvarpið varð að lögum tók landlæknir sam-
an greinargerð um samvinnu embættisins og Lýðheilsu-
stöðvar og sendi ráðherra. Þar nefnir hann ljóra þætti
lýðheilsustarfs sem landlæknir hefur sinnt en verða aug-
ljóslega sameiginleg verkefni í framtíðinni. Þessir þættir
eru stefnumótun og ráðgjöf til stjómvalda og stofnana;
klínískar leiðbeiningar og önnur ráðgjöf til heilbrigðis-
starfsmanna; umsjón með heilbrigðistölfræði, söfnun
upplýsinga um heilsufar og úrvinnsla úr þeim; uppbygg-
ing háskólanáms og rannsóknarstarfs í lýðheilsu.
Landlæknir tíundar síðan í greinargerðinni hvernig
hann sér fyrir sér samstarfið við Lýðheilsustöð og hver
eðlileg verkaskipting milli embættanna eigi að vera.
Meðal þeirra verkefna sem hann vill að færist yfir til
Lýðheilsustöðvar, auk þeirra sem nefnd eru í lögunum,
eru geðvernd, hreyfing og líkamsrækt, heilsuefling og
forvarnarstarf á sviði kynlífs og barneigna.
Umsækjendur
um stöðu forstjóra
Lýðheilsustöðvar voru
fimmtán talsins:
Árni Thoroddsen,
Elísabet Ólafsdóttir,
Esther Guðmunds-
dóttir,
Hallgrímur Magnús-
son,
Ingunn Björnsdóttir,
Laufey Steingríms-
dóttir,
Lilja Sigrún Jónsdóttir,
Marta Guðjónsdóttir,
Sigurður P. Sigmunds-
son,
Sigtryggur Jónsson,
Stefán Hrafn Jónsson,
Una María Óskars-
dóttir,
Valgerður Gunnars-
dóttir,
Valgerður Kristjáns-
dóttir,
Þorsteinn Njálsson.
Þröstur
Haraldsson
Læknablaðið 2003/89 687