Fréttatíminn - 12.12.2014, Blaðsíða 109

110 bækur Helgin 12.-14. desember 2014
 RitdómuR Rogastanz
Camilla sló Arnaldi og Yrsu við
Ný spennusaga eftir Camillu
Läckberg, Ljónatemjarinn,
hoppaði beint í fyrsta sæti á met-
sölulista Eymundsson um liðna
helgi. Það þýðir að Arnaldur
Indriðason og Yrsa Sigurðardótt-
ir, kóngur og drottning íslenska
spennusagnaheimsins, verða að
gera sér annað og þriðja sætið
að góðu með bækur sínar, Kamp Knox og DNA.
Þetta er tíunda bók Camillu Läckberg sem kemur út
á íslensku.
Bók Eggerts Þórs Bernharðssonar, Sveitin í sálinni,
er nýkomin út og tyllir sér í sjöunda sæti listans en
barnabókahöfundarnir Ævar Þór Benediktsson,
Gunnar Helgason og Vilhelm Anton Jónsson halda
sætum sínum á topp tíu.
m e t s ö l u l i s t i

 RitdómuR skálmöld einaRs káRasonaR
e inar Kárason lauk við þríleik sinn um Sturlungaöld með bókinni Skáld árið 2012, eða svo var talið.
Annað kom á daginn og út er komin,
Skálmöld – lokakaflinn um Sturlungana
og þeirra samferðafólk. Forleikur er þó
betra orð þar sem bókin fjallar um það
sem leiddi til atburða hinna bókanna.
Einar hóf yfirferð sína um Sturlunga-
öldina árið 2001 með Óvinafögnuði.
Skemmtilegri og knappri sögu sem hefst
strax eftir Örlygsstaðabardaga. Bækurn-
ar Ofsi og Skáld fylgdu svo í kjölfarið og
gerðu öldina upp. Kárason ætlaði þó ekk-
ert endilega að skrifa þessa bók og mátti
skilja á honum skilja að nóg hafi verið
fjallað um Örlygsstaðabardaga af öðrum,
meðal annars af Thor heitnum Vilhjálms-
syni. En eftir að hafa kafað svo djúpt í
Sturlungaöldina, sem Einar hefur aug-
ljóslega gert, var greinilega of freistandi
að ljúka bálknum á byrjuninni og skrifa
bók um það sem leiddi til hinnar blóðugu
Sturlungaaldar sem hefur átt hug hans
frá aldamótum.
Slík freistni getur farið illa með bestu
menn og margir hafa þeir brennt sig á
því að bæta bók, eða það sem þekktara
er, bíómynd númer fjögur í þriggja
þátta bálk. Die Hard fjögur var
til dæmis vond mynd sem og
Indjána Jónas. Stjörnustríðið
batnaði heldur ekki mikið við
fjarkann og Pétur Jakobsson
tók Hobbitann, sem mætti
kalla fjórðu bókina í þríleikn-
um um Hringadóttinssögu, og
breytti stuttri og hnitmiðuð bók
í þrjár langdregnar tveggja tíma
bíómyndir – en það er önnur
saga.
Einar fellur þó ekki í
þennan pitt því hann, af
skynsemi, hélt bókinni
hæfilega langri, hún
nær ekki 200 síðum
og er þeim mun
beittari fyrir vikið.
Það sem Einar gerir
þó hálf undarlega
og úr karakter við
hinar bækurnar er að
blanda sjálfum sér og
sínum hugleiðingum
í nútímanum af og til
inn á milli kaflanna
í bókinni. Ekki oft
en nóg til að trufla
flæði sögunnar
aðeins. Gæti helst
trúað því að upp-
lestrarnir hans
um efnið hafi
haft áhrif á. Því í
þessum aukaköfl-
um fer Einar um
víðan völl, eins og
á sýningunum í Land-
námssetrinu um árið.
Útleggur t.d. aðeins
ástæðurnar fyrir því að
ráðast í fjórðu bókina
yfir höfuð og líka mögu-
legum kvikmyndum eftir
sögunum. Að mínu mati hefðu þessir
kaflar sómt sér betur í eftirmála en er
þó ekkert til að væla yfir þessu og bókin
er ljómandi lesning. Kaflarnir eru, sem
fyrr, stuttir og skrifaðir í fyrstu persónu
söguhetjanna. Ég kann vel að meta þetta
form. Það heldur mér vel við efnið og
býður upp á að grípa í kafla og kafla milli
húsverka fyrir jólin. Verk sem kunna þó
að dragast þegar lesandinn sekkur dýpra
inn í atburðina.
Í bókinni heitir annar hver maður
Sturla eða er Sturluson. Kannski ekki
við öðru að búast á Sturlungaöld og fyrir
leikmenn í fræðum aldarinnar er oft
erfitt að henda reiður á hver er hver. En
ekki er við Einar að sakast í þeim efnum
og hann gerir vel í að ljá persónum og
gerendum bókarinnar sjálfstætt líf sem
margar hverjar svo gott sem stökkva upp
af blaðsíðunum beint inn á heilabörkinn.
Þetta á líka við um staðhætti og sérstak-
lega matarvenjur þessara fornu ættingja
okkar hérna á skerinu.
Ég veit ekki hvort það er bara ég en
mér finnst höfundur vefji aðeins pólitík
nútímans inn í bókina. Ekki beinlínis
ádeilu heldur frekar sýn á breyskleika og
metnaðargirni háttsettra hvort sem
er í nútíð eða fortíð. Fólksins sem
svo kóar með og svo reiða almúg-
anum sem fylgir með en situr í
sömu kjötsúpunni.
Skálmöld Einars Kárasonar
er ljómandi lokapunktur á
þennan bálk og nú bíð ég bara
spenntur eftir bíómyndinni.
Haraldur Jónasson
hari@frettatiminn.is
Ljómandi lokapunktur
Lesið verður úr Aðventu Gunnars Gunnarssonar á Skriðuklaustri í tíunda sinn
á sunnudaginn, 14. desember. Að þessu sinni les Vésteinn Ólason, prófessor
emeritus, söguna eystra og hefst lesturinn klukkan 14.
Aðventa verður einnig lesin í Gunnarshúsi á Dyngjuvegi 8, hjá Rithöfundasam-
bandi Íslands, þennan sama sunnudag eins og undanfarin ár. Þar les Guðrún Ás-
mundsdóttir leikkona söguna og hefst lesturinn klukkan 13.30. Allir eru velkomnir á
þessar kyrrðarstundir í Gunnarshúsum.
Gunnar Gunnarsson skrifaði nóvelluna Aðventu árið 1936 og kom hún út í fyrsta
sinn það ár. Síðan þá hefur sagan um Benedikt, Eitil og Leó verið lesin víðsvegar
um heiminn af milljónum manna, ekki síst í desember. Aðventa er það verk Gunnars
sem þýtt hefur verið á flest tungumál og selst í stærstum upplögum. Hún kemur
reglulega út í Þýskalandi hjá Reclam forlaginu og selst í allt að 2000 eintökum á ári
enn þann dag í dag. Árið 2013 kom hún út í nýrri þýðingu á rússnesku og nýverið
samdi Gunnarsstofnun um útgáfu verksins á spænsku og ítölsku.
Aðventa verður auk þess útvarpssagan á Rás 1 fyrir jólin og sögulok lesin
síðdegis á aðfangadag.
Aðventa lesin í Gunnarshúsum
Smásaga eftir glæpasagnahöfundinn Ragnar Jónasson birtist
í jólahefti eins virtasta glæpasagnatímariti heims, Ellery
Queen’s Mystery Magazine í Bandaríkjunum, sem er nýkomið
út. Þetta er í annað sinn sem saga eftir íslenskan höfund
birtist í blaðinu en í fyrra birti blaðið sögu efir Ragnar.
Smásagnaritið Ellery Queen’s Mystery Magazine hefur verið
gefið út í meira en sjö áratugi, kom fyrst út haustið 1941, og
hafa meira en fjörutíu Nóbels- og Pulitzer-verðlaunahafar birt
sögur í blaðinu, þar á meðal William Faulkner, Ernest Hem-
ingway og Alice Walker, auk annarra heimsþekktra höfunda á
borð við Dashiell Hammett, P.D. James og Stephen King, en King hefur
kallað tímaritið „besta sakamálasögutímarit heims“. Sagan heitir A
Letter to Santa og sögusviðið er Siglufjörður á aðfangadagskvöld.
Smásaga Ragnars í virtu
glæpasagnatímariti
Ingibjörg Reynisdóttir hafði skrifað unglingabækur
og kvikmyndahandrit áður en hún sendi frá sér bók-
ina um Gísla á Uppsölum, sem varð sú söluhæsta á
Íslandi árið 2012. Nú rær hún á önnur mið og skrif-
ar um hina reykvísku Söru, sem er rúmlega fertug
„nútímakona, kaótísk, einhleyp og barnlaus“ eins
og stendur á bókarkápu. Hún vinnur á heilsutíma-
riti, en á bæði safapressu og líkamsræktarkort sem
hún notar lítið. Líka má bæta því við að hún á litríka
vini og hún drekkur aðeins of mikið. Hljómar þetta
kunnuglega?
Söru langar í mann og barn, þótt hún sé „kerling
að detta í tíðahvörf“ eins og hún orðar það sjálf. Ekki
kemur því sérlega á óvart þegar hún hittir ómót-
stæðilegan karlmann fyrir algera tilviljun og með
þeim takast ástir. Danski taótantranuddarinn Rasmus
beitir óhefðbundnum aðferðum til þess að leysa kyn-
orku kvenna úr læðingi og af honum hrífst Sara mjög,
þótt ekki gangi allt í þeirra samskiptum snurðulaust
fyrir sig.
Rogastanz er fyrst og fremst skvísubók og höf-
undur víkur ekki frá þeirri hefð. Sara vitnar í Sex
and the City eins og þjóðlegan fróðleik, horfir á The
Notebook og sönglar væmin íslensk dægurlög þegar
henni líst ekki á blikuna í ástarmálunum.
Rogastanz er ætlað að vera fyndin bók og skemmti-
leg. Seinheppni aðalpersónunnar er umtalsverð (eins
og fleiri skvísa í skvísubókum) en í raun er kímnin
ákaflega grunn og höfundur hefur sig varla upp úr
barnalegum misskilningbröndurum, neðanmittis-
húmor og prumpudjóki. Gerður er brandari úr því
þegar Borislav hinn serbneski ætlar að svara í símann
sinn en svarar óvart í gleraugun sín og gerir sig að
fífli gagnvart vinnufélögunum. Sami Borislav rekur
síðan við í matarboði og segir: „Þið verðið að afsaka,
en þetta hrökk bara út úr rassgatinu á mér ...“ (213)
Raunar er margt groddalegt og sérkennilega vúl-
gert í sögunni. Það er oft völlur á Söru og strigak-
jaftur á köflum (þannig minnir hún meira á Tobbu
Marinós en Bridget Jones). Hún talar t.d. um klof
og graftarkýli í klofi, „að fá æluna“, „að skíta upp
á bak“ og karl sem „hrærir í konum með sínu feita
bjúga“ (219).
Rogastanz er ekki sérlega fyndin og í henni má
finna stórt knippi af klisjum, en hún er sæmileg af-
þreying og sagan af ástum þeirra Söru og Rasmusar
er leidd til lykta með ágætum.
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Skvísa að nálgast tíðahvörf

skálmöld
Einar Kárason
Mál og menning 2014, 192 s.

Rogastanz
Ingibjörg Reynisdóttir
Sögur útgáfa 2014, 335 s.
Ingibjörg
Reynisdóttir.
Ekki er við
Einar að
sakast í þeim
efnum og
hann gerir
vel í að ljá
persónum og
gerendum
bókarinnar
sjálfstætt líf
sem margar
hverjar svo
gott sem
stökkva upp
af blaðsíðun-
um beint inn á
heilabörkinn.
www.forlagid.is – alvöru bókabúð á net inu
Fa n tagóð u r
A r n A l d u r !
Metsölulisti
Eymundsson
Innbundin skáldverk
1.
vika 49
1.–7. des. 2014
Aðallistinn1
bbbb
Sólrún lilja ragnarSdóttir / dV
bbbb
Steinþór guðbjartSSon / Morgunblaðið