Læknablaðið - 15.06.2007, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREINAR / LANGVINN LUNGNATEPPA
þeir starfsmenn rannsóknarinnar að framkvæma
blástursprófin sem hlotið höfðu sérstaka þjálfun
og staðist próf (að minnsta kosti 10 viðurkenndar
mælingar). í lok hvers dags voru blástursprófin
send rafrænt til gæðaeftirlits (Pulmonary Function
Quality Control Center í Salt Lake City, Utah).
Blástursprófin voru ekki viðurkennd nema þegar
ströngustu gæðakröfur voru uppfylltar (18) bæði
fyrir og eftir gjöf berkjuvíkkandi lyfs (tvö púst
af salbútamóli). Reynt var að endurtaka blást-
ursprófið næstu daga ,þar til fullnægjandi próf
náðist. Blástursmælarnir voru allir af gerðinni ndd
Easy One™ (ndd Medical Technologies, Zurich,
Sviss). Þátttakendur sátu við prófið.
Spurningalistar
Notaðir voru staðlaðir spurningalistar þar sem
leitað var upplýsinga um helstu áhættuþætti og
einkenni LLT (16). Einnig var spurt um heilsufar,
öndunarfæraeinkenni, lyf, notkun heilbrigðisþjón-
ustu, daglega færni og lífsgæði. Allir spurninga-
listar voru þýddir úr ensku og aðlagaðir íslenskri
málvenju, en síðar þýddir aftur á ensku af löggilt-
um skjalaþýðanda sem var ókunnugt um frum-
útgáfuna. A þennan hátt var reynt að tryggja að
íslenski spurningalistinn væri sambærilegur þeim
spurningalistum sem notaðir eru í alþjóðlegu
rannsókninni. Hringt var í þá sem valist höfðu í
markhópinn en tóku ekki þátt að öðru leyti og
lagður fyrir þá stuttur spurningalisti um reykingar
og öndunarfæraeinkenni og sjúkdóma. Svör við
stuttum spurningalista voru eingöngu notuð til
þess að meta hvort þeir sem ekki tóku þátt í rann-
sókninni að öðru leyti virtust frábrugðnir þátttak-
endum.
Skilgreiningar
í samræmi við alþjóðaleiðbeiningar GOLD (1) er
óafturkræf loftvegateppa til staðar þegar hlutfall
fráblásturs á einni sekúndu (FEVl) miðað við
heildarfráblástur (FVC) er áfram undir 70% eftir
gjöf berkjuvíkkandi lyfs. Er það ástand skilgreint
sem stig I, en við stig II er viðmiðunargildi FEVl
komið undir 80% af áætluðu gildi og á stigi III er
viðmiðunargildi FEVl undir 50% af áætluðu gildi.
Við útreikninga á áætluðum gildum var stuðst við
alþjóðaviðmið (19).
Talið var að þátttakandi hefði verið greindur
áður með teppusjúkdóm í lungum ef hann svaraði
jákvætt spurningum um það hvort læknir hefði
áður greint hann með langvinna berkjubólgu,
lungnaþembu eða LLT. Pakkaár voru reiknuð
sem meðalfjöldi vindlinga (g) á dag deilt með 20,
margfaldað með árafjöldanum sem viðkomandi
Tafla 1. Aldurs- og kynskipting rannsóknarhóps ásamt reykingasögu.
Karlar Konur Samtals
íbúar Reykjavíkur og nágrennis
(aldursbil)
40-49 12.617 12.720 25.337
50-59 10.317 10.357 20.674
60-69 5973 6497 12.470
70+ 6321 8589 14.910
Full þátttaka
Aldur (ár)
40-49 147 124 271
50-59 121 98 219
60-69 72 64 136
70+ 62 67 129
Kynferði 402 353 755
Reykingasaga
Reykir 63 75 138
Hætt (ur) 184 139 323
Aldrei reykt 155 139 294
hafði reykt og notuð til að endurspegla við síðari
útreikninga magn þess sem reykt hafði verið.
Siðfræði
Rannsóknin var gerð með samþykki Vísinda-
siðanefndar (04-080).
Úrvinnsla og tölfræði
Allar niðurstöður rannsóknarinnar (án persónu-
einkenna) voru jafnóðum færðar inn rafrænt á
heimasíðu rannsóknarinnar þar sem fylgst var
með gæðum og innihaldi. Útreikningar á algengi
fóru fram við Kaiser Research Center með for-
ritinu PROC SURVEYMEANS in SAS (Version
9.1; Cary, NC). Tölfræðilegar aðferðir (20) voru
notaðar til þess að vega hvort svörun í rannsókn
okkar, með tilliti til aldurs og kynferðis, hefði
skekkt niðurstöður þegar tekið var tillit til sömu
þátta hjá heildarmannfjölda á höfuðborgarsvæð-
inu. Reyndist enginn munur vera á algengi og
verða þeir útreikningar því ekki kynntir frekar.
Niðurstöður
Alls 755 manns (402 karlar og 353 konur) luku
fullri þátttöku í rannsókninni, svöruðu spurn-
ingalistum og skiluðu fullnægjandi blástursprófi
fyrir og eftir berkjuvíkkandi lyf (tafla 1).
Mismunurinn á þýðinu (938) og þeim fjölda
sem kom og tók þátt (758) var 180 manns og svör-
uðu 96 þeirra stuttum spurningalista. Reyndust
svör þessa hóps um reykingar, lungnaeinkenni
Læknablaðið 2007/93 473