Læknablaðið - 15.06.2007, Blaðsíða 19

FRÆÐIGREIN / GEISLAGERLABÓLGA
Geislagerlabólga í sjötugri
konu með gleymda lykkju
Sjúkratilfelli og yfirlit um sjúkdóminn
Ragnar Freyr
Ingvarsson
LÆKNIR, í SÉRNÁMI
f LYFLÆKNINGUM
Lárus Jónasson
SÉRFRÆÐINGUR
f MEINAFRÆÐI
Hafsteinn
Sæmundsson
SÉRFRÆÐINGUR
í KVENSJÚKDÓMUM OG
FÆÐINGARHJÁLP
Magnús
Gottfreðsson
SÉRFRÆÐINGUR
í LYFLÆKNINGUM OG
SMITSJÚKDÓMUM
Ágrip
Geislagerlabólga (actinomycosis) er sjúkdómur
sem þekktur hefur verið síðan um lok nítjándu
aldar. Fyrir tíma sýklalyfja var hann fremur al-
gengur, en með tilkomu sýklalyfja hefur verulega
dregið úr algengi sjúkdómsins. Sýkillinn er oftast
Actinomyces israelii og finnst víða í líkamanum
sem hluti af eðlilegri bakteríuflóru. Hann getur
lagst á alla vefi, virðir ekki hefðbundin vefjamörk
og getur dreifst víða. Birtingarmynd sýkingarinnar
getur verið áþekk krabbameini og oft liggur end-
anleg greining ekki fyrir fyrr en eftir skurðaðgerð
og vefjarannsókn. Hér er lýst sjúkratilfelli þar sem
71 árs gömul kona fékk geislagerlabólgu í leg og
eggjastokka út frá lykkju sem hafði verið til staðar
í rúmlega fjóra áratugi og gleymst. Birtingarmynd
sjúkdómsins var áþekk því að um krabbamein væri
að ræða og voru æxlisvísarnir CA 125, CA19-9 og
CEA hækkaðir. Konan var læknuð með brottnámi
á legi og eggjastokkum ásamt penicillíngjöf í sex
mánuði.
Sjúkratilfelli
71 árs gömul kona leitaði á bráðamóttöku vegna
tveggja vikna sögu um mikinn slappleika, ógleði
og lystarleysi. Hún kvaðst hafa verið hitalaus. Mest
bar á ógleði eftir máltíðir. Hún hafði ekki haft
kviðverki, uppköst eða niðurgang og lýsti hvorki
breytingum á hægðavenjum né þyngdartapi. í
nokkra mánuði hafði borið á blóðugri útferð frá
leggöngum af og til.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Magnús Gottfreösson,
lyflækningadeild Landspítala
Fossvogi, 108 Reykjavík.
magnusgo@landspitali. is
Heilsufarssaga
Ári fyrir komu fékk hún brot á stærri lær-
hnútu hægra megin eftir byltu og fór í aðgerð.
Liðskiptaaðgerð var síðan framkvæmd á mjöðm-
inni mánuði fyrir komu og var konan útskrifuð við
ágæta líðan.
í sjúkralegunni hafði hún haft blóðuga útferð
frá leggöngum og var skoðun á grindarholi
ráðgerð, en vegna nýlegrar aðgerðar á mjöðm var
konunni ekki treyst í þá skoðun. Konan leitaði
ekki til kvensjúkdómalæknis eftir útskrift þrátt
fyrir ráðleggingar þar um.
ENGLISH SUMMARY
Ingvarsson RF, Jónasson L, Sæmundsson H,
Gottfreðsson M
Actínomycosis in a 70 year old woman with a
forgotten intrauterine contraceptive device
Læknablaðið 2007; 93: 479-85
Actinomycosis is an infectious disease that has
been known since the late nineteenth century. In the
preantibiotic era it was thought to be rather common
but with increased use of antimicrobial agents its
incidence has decreased significantly. The causative
agent, most commonly Actinomyces israelii, is part
of the commensal bacterial flora. It can infect any
tissue, respects no tissue boundries and can spread
throughout the body. The clinical presentation of this
illness can be simliar to malignant disease and definite
diagnosis is sometimes not apparent until after surgery
and histologic examination. We report the case of a 71
year old woman who suffered from actinomycosis of
the uterus and ovaries due to a forgotten intrauterine
contraceptive device that had been in place for over
four decades. The disease presentation was consistent
with malignant disease and tumor markers, CA 125, CA
19-9 and CEA, measured in blood were elevated. She
was treated succesfully with total hysterectomy and
bilateral salphingo-oophorectomy, as well as penicillin
for six months.
Fjórum árum fyrir komu greindist konan með
kransæðasjúkdóm og gekkst undir æðavíkkun
með ísetningu á stoðneti. Hún fékk utanbasts-
blæðingu (epidural hemorrhage) í kjölfar byltu sjö
árum fyrir núverandi veikindi og þurfti að fara í
bráðaaðgerð þess vegna og náði nær fullum bata.
Hún hafði sögu um gallsteina en ekki fengið með-
ferð við þeim.
Lyf við komu
Konan tók amlódípín, amíódarón, atenólól, fúró-
semíð og kalíumtöflur.
Skoðun
Við komu á bráðamótttöku var konan ekki bráð-
veikindaleg að sjá. Blóðþrýstingur var 135/60 og
Læknablaðið 2007/93 479