Læknablaðið - 15.06.2007, Qupperneq 39

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BUGL
félagsþjónustu sveitarfélaga og skóla og samræm-
ingarfundir um aðgerðir í hverju tilfelli með þess-
um aðilum eru rútína í vinnslu mála hjá okkur.“
Og virkar þetta kerfi þannig að ef ykkar staða
vœri betri þá vœri ástandið viðunandi?
„í þeim málum sem við náum að sinna gengur
yfirleitt vel en sannarlega er víða pottur brotinn.
Heilsugæslan er víðast hvar illa í stakk búin til að
mæta vandanum og heilsugæslulæknar hafa feng-
ið litla þjálfun á þessu sviði. Sveitarfélög í land-
inu eru jafn misjöfn og þau eru mörg en stærstu
sveitarfélögin eru með öflugustu þjónustuna.
Sérfræðiþjónustan er algerlega sprungin og símar
barnageðlækna eru rauðglóandi og mjög erfitt
að komast að hjá þeim. Okkur vantar hreinlega
fleira fagfólk til að mæta þessum vanda og það
er vissulega áhyggjuefni hversu fáir ungir læknar
virðast hafa áhuga á að leggja barnageðlækningar
fyrir sig. Þar sjáum við fram á enn frekari skort en
nú er á næstu árum.“
Hvaðan finnið þið helst fyrir þrýstingi um með-
ferð?
„Það eru foreldrar og skólayfirvöld og sér-
fræðiaðilar sem tengjast skólunum og eru að
kljást við börn sem þeir telja að séu veik og þurfi
þjónustu í samræmi við það. Stundum eru þessi
aðilar mjög örvæntingarfullir og það er eðlilegt
þegar biðtíminn er kannski á annað ár en við
leggjum vinnu í að meta hvert tilfelli og hvort það
kalli á forgang í meðferð. Ef um bráðamál er að
ræða þá sinnum við þeim strax. Skráð bráðamál
hafa verið um 150-200 á ári, en göngudeildarkom-
ur í heild hafa verið um 5000. Ný mál eru um 400
á ári, þar af eru tilvísanir um 250 og bráðamál um
150. Þá er einnig hópur af börnum og unglingum
sem þurfa eftirfylgd deildarinnar árum saman,
sum jafnvel allt til 18 ára aldurs þegar við sleppum
hendinni af þeim.“
Forvarnahlutverkið æ mikilvægara
Er þetta eðlilegur fjöldi miðað við það sem þekk-
ist í nágrannalöndunum sem við miðum okkar
gjarnan við?
„Þetta er í rauninni lítið miðað við það sem við
teljum okkur vita um útbreiðslu geðraskana og
ekki væri óeðlilegt að okkur bærust um að minnsta
kosti tvöfalt fleiri mál á ári.“
Er þá hægt að álykta að ríflega helmingur geð-
raskana barna- og unglinga sé vangreindur?
„Það er alltaf visst ósamræmi milli faralds-
fræðilegra rannsókna og fjöldans sem leitar eftir
þjónustu. í sumum tilfellum skortir upplýsingu til
almennings og aðrir kjósa að fara aðrar leiðir þó
þeir viti af þjónustunni. Yfirvöld í nágrannalönd-
unum hafa sett upp áætlanir um hvernig mæta
skuli þessum vanda og leggja sérstaka áherslu á
forvarnahlutverk barna- og unglingageðlækninga
vegna þess að með síaukinni þekkingu á geðsjúk-
dómum vitum við að geðraskanir á eldri unglings-
árum og fullorðinsárum eiga sér oft rætur í æsku.
Ekki eingöngu í þeim hefðbundna skilningi sem
lagður var í áhrif umhverfis og uppeldis heldur í
líffræðilegum orsökum þar sem erfðafræðilegir
þættir sem gera einstaklinga útsettari fyrir geð-
röskunum birtast strax í bernsku og þá með nokk-
uð öðrum hætti en síðar. Það er því mjög mikilvægt
að auka þekkinguna á þessu sviði og vita hvernig
eigi að bregðast við. Þá er ég ekki endilega að tala
um læknisfræðilegt inngrip með lyfjameðferð eða
slíku, heldur líka hvernig samfélagið bregst við
með þjálfun og stuðningi við börn með þekkta
áhættuþætti og fjölskyldur þeirra, þannig að draga
megi úr líkum á að þau veikist síðar. Þekkingu
innan barnageðlæknisfræðinnar fleygir sífellt hvað
þetta varðar.“
Læknablaðið 2007/93 499