Fréttatíminn - 31.10.2014, Blaðsíða 14

V
Við búum nú við þá óvenjulegu stöðu að
verðbólga er engin. Á þetta benda Sam-
tök atvinnulífsins sem segja að verðbólgan
í október hafi engin verið þrátt fyrir að
vísitala neysluverðs hafi hækkað um 0,14%
milli mánaða. Skýringin er sú að áhrif vegna
lækkunar flugfargjalda voru ofmetin í vísi-
tölu síðasta mánaðar um 0,17%. Verðbólgan
síðustu 12 mánuði er 1,9% og hefur verið
undir verðbólgumarkmiði Seðlabankans í 10
mánuði samfleytt. Samtökin
benda enn fremur á að verðlag
sé stöðugra nú en í heilan
áratug og ef hækkanir á hús-
næði væru undanskildar hefði
verðlag verið óbreytt frá því í
desember. Horfur í efnahags-
lífinu, miðað við hagspár til
komandi ára, eru að óbreyttu
bærilegar.
Á samningstímanum hefur
kaupmáttur aukist en þann
árangur þakka samtökin inn-
leiðingu nýrra vinnubragða á vinnumark-
aði, samhentu átaki aðila á vinnumarkaði,
stjórnvalda, fyrirtækja og starfsfólks. Með
hvatningu um að launahækkanir hér yrðu
sambærilegar og í nágrannalöndunum væri
stuðlað að stöðugu verðlagi og aukningu
kaupmáttar launa í hægum en öruggum
skrefum, eins og annars staðar á Norður-
löndunum, en ekki með öfgafullum sveiflum
sem tíðkast hafa hér.
Síðustu kjarasamningar á almennum
markaði, sem gerðir voru til árs, voru hóg-
værir, en með fyrrgreind markmið, að auka
kaupmátt. Það tókst. Aðrar stéttir, einkum í
opinbera geiranum, hafa hins vegar hækkað
hlutfallslega meira. Í fréttaskýringu Frétta-
blaðsins í gær kom fram að launahækkun
félaga í Alþýðusambandi Íslands hefði verið
3,1% á árinu, 4% meðal félags í Bandalagi há-
skólamanna, 7,5% meðal grunnskólakennara
og 16% meðal framhaldsskólakennara. Þar
sagði jafnframt að frá sjónarhóli Alþýðusam-
bandsins hefði tilraunin sem gerð var með
desembersamningunum síðustu mistekist
að stórum hluta því þegar félög á almenna
markaðnum höfðu gengið frá sínum samn-
ingum hefðu fyrrgreindir hópar, auk flug-
manna, samið um mun meiri hækkanir. Þó
viðurkenna aðildarfélög Alþýðusambandsins
að markmiðið um að ná verðbólgunni niður
hefði tekist.
Til viðbótar standa nú yfir skæruverkföll
lækna. Þeir hafa ekki gefið upp launakröfur
sínar en að lágmarki er talið að þeir óski 30%
launahækkunar grunnlauna. Sú staða setur
allt í uppnám. Heilbrigðiskerfið er ein helsta
grunnstoð samfélagsins, stoð sem ekki má
bresta. Heilbrigðisstarfsfólk varð að taka á
sig skerðingu við hrunið, rétt eins og aðrir,
en fólki í þessum geira standa til boða betur
launuð störf í nágrannalöndunum. Því hafa
margir leitað á þau mið – sem vitaskuld
kemur niður á þeirri þjónustu sem þarf að
veita hér. Varla þarf að efast um það að sam-
staða sé um það meðal almennings að læknar
– og aðrar heilbrigðisstéttir – búi við bærileg
launakjör en vandinn er geta hins opinbera
til að taka þær hækkanir á sig en ekki síður
eilífur samanburður milli starfsstétta. Launa-
hækkun einnar stéttar hefur keðjuverkandi
áhrif. Aðrar heilbrigðisstéttir munu fylgja í
kjölfar þess sem læknar ná fram og saman-
burðarstéttir meðal annarra opinberra starfs-
manna munu síðan fara fram á hið sama.
Þá segir sagan okkur að allt fari úr bönd-
unum, við taki víxlhækkun kauplags og
verðlags og verðbólgudraugurinn lifni á
ný. Verkalýðshreyfingin býr sig enda undir
harða baráttu í vetur, horfir meðal annars til
þess sem er að gerast í opinbera geiranum.
Í fyrrnefndri fréttaskýringu er gengið út frá
því að dagar samræmdrar launastefnu séu
taldir. Fullreynt sé með kjarasamninga sem
byggi á hóflegum launahækkunum og vænt-
ingum um litla verðbólgu.
Það er því hætt við að við stefnum enn á ný
inn í tímabil sem við þekkjum af ömurlegri
reynslu, óraunhæfa samninga, krónutölu-
hækkanir sem hverfa fljótt í óðaverðbólgu
og gengifalli krónunnar – sem aftur leiðir
til hækkunar gengistryggðra húsnæðislána
sem ógna mun afkomu heimilanna. Á það
hefur verið bent að verðbólguárin hér skil-
uðu Norðurlandameti í launahækkunum en
síðasta sætinu í kaupmætti og lífskjörum.
Haldi menn aftur á þær slóðir er það
ófögur framtíðarsýn.
Gamall draugur verður vakinn upp haldi menn á fornar slóðir að nýju
Ófögur framtíðarsýn
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
LóABORATORíUM LóA hjáLMTýsdóTTiR
Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is Fréttastjóri: Höskuldur
Daði Magnússon hdm@frettatiminn.is. Auglýsingastjóri og stjórnarformaður: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Framkvæmdastjóri: Teitur Jónasson teitur@
frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
S i g u r b j ö r g Þ r a s t a r d ó t t i r
Skandall
Lífsgleðin er m
argvísleg en
mjaðmarbrotn
ir
gera
engan
engil í skafl
KÁTT SKINN
(og g lo r ía )
Sigurbjörg Þrastardóttir hlaut Bókmennta- verðlaun Tómasar Guðmundssonar fyrir skáldsöguna Sólar sögu og tilnefningu til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir ljóðsöguna Blysfarir. Kátt skinn (og gloría) er áttunda ljóðabók hennar.
www.forlagid.is – alvöru bókabúð á netinu
14 viðhorf Helgin 31. október-2. nóvember 2012