Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2012, Blaðsíða 21

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 70
lágmarksneyslu á öðrum næringarefnum. Marktæk neikvæð fylgni var
á milli lýsisneyslu og slagbilsþrýstings þegar leiðrétt var fyrir aldri,
þyngdarstuðli, kyni og inntöku á blóðþrýstingslækkandi lyfjum. Neysla
á löngum ómega-3 fitusýrum tengdist slagbilsþrýsting einnig marktækt.
Aðrir fæðuþættir tengdust ekki blóðþrýstingi.
Ályktanir: Tengsl mataræðis og blóðþrýstings meðal eldri íslendinga
hafa ekki verið könnuð áður. Niðurstöður benda til þess að neysla á lýsi
lækki blóðþrýsting meðal eldra fólks og hafi á þann hátt jákvæð áhrif
á heilsufar. Umtalsverður hluti þátttakenda var í áhættuhóp varðandi
skort á D-vítamíni, B6-vítamíni, joði, og járni.
36 Tengsl félagslegra þátta við fylgni við nýjar ráðleggingar um
mataræði ungbarna
Ása Vala Þórisdóttir, Ingibjörg Gunnarsdóttir, Inga Þórsdóttir
Rannsóknastofu í næringarfræði HÍ og Landspítala
asavala@landspitali.is
Inngangur: Ráðleggingum um mataræði ungbarna var breytt árið 2003.
Brjóstamjólk var þá ráðlögð sem eina fæðan fyrstu 6 mánuðina í stað 4-6
mánaða, einnig var meiri áhersla lögð á hluta brjóstagjöf (HBG) út fyrsta
árið. í stað venjulegrar kúamjólkur var járnbætt stoðmjólk ráðlögð frá 6
mánaða til 2 ára aldurs.
Markmið: Að meta hvort tengsl væru á milli félagslegra þátta eins og
menntunar og aldurs foreldra eða ráðstöfunartekna heimilisins við fylgni
við nýjar ráðleggingar um mataræði ungbarna.
Aðferðir: Heilbrigð íslensk ungbörn voru valin voru af handahófi
(n=196) og fylgt eftir til 12 mánaða aldurs. Neysla frá 0-4 mánaða aldurs
var metin með fæðissögu og mánaðarlegar fæðuskráningar voru gerðar
frá 5-12 mánaða aldurs. Spurningalisti var notaður til að safna upp-
lýsingum um félagslega þætti. Menntun var skilgreind í þremur stigum,
grunnskóla-, framhaldsskóla-, og háskólamenntun.
Niðurstöður: Börnin voru að meðaltali í 3,4 (1,8) mánuði eingöngu á
brjósti (EBG) og lengd HBG var 7,4 (3,4) mánuðir. HBG var lengri meðal
háskólamenntaðra mæðra en mæðra sem aðeins höfðu lokið grunnskóla
(8,5 vs. 6,6 mánuðir; P=0,005), ekki var marktækur munur á lengd EBG
milli menntunarhópa. Aðhvarfsgreining, sem leiðrétti fyrir aldri mæðr-
anna, sýndi að með hverju skólastigi sem lokið var jókst HBG um 0,85
mánuði (95% 0=0,26-1,44) og kúamjólkur neysla minnkaði um 37,5 ml/
dag meðal 9-12 mánaða barna (95% 0=11,1-63,9). Neysla Stoðmjólkur
hafði hins vegar jákvæða fylgni við ráðstöfunartekjur heimilisins (r=0,20;
P=0,009).
Ályktun: Félagslegir þættir geta spáð fyrir um hvaða mæður þyrftu sér-
staka leiðsögn í mæðravernd varðandi mataræði ungbama. Menntun
mæðranna hafði mest áhrif á fylgni við nýjar ráðleggingar um mataræði
ungbarna.
37 Tengsl milli vaxtar hjá börnum og kransæðasjúkdóma á
fullorðinsárum
Cindy Mari Imai1, Þórhallur Ingi Halldórsson12, Ingibjörg Gunnarsdóttiru,
Vibnundur Guðnason14, Þór Aspelund3-4, Bryndís Eva Birgisdóttir1, Inga Þórsdóttir1-2
'Rannsóknastofu í næringarfræði, HÍ og Landspítala, 2matvæla- og næringarfræðideild,
heilbrigðisvísindasviði, HÍ, 'Hjartavernd, 4læknadeild HÍ, Landspítala
cniil@lti.is
Inngangur: Lág fæðingarþyngd hefur ítrekað verið tengd lífstílssjúk-
dómum síðar á lífsleiðinni. Minna er vitað um tengsl vaxtar í barnæsku
við heilsu á fullorðinsárum.
Markmið: Að kanna sambandið milli vaxtar íslenskra barna (8-13 ára) og
dauðsfalla af völdum kransæðasjúkdóma á fullorðinsárum (meðalaldur
55 ára).
Aðferðir: Rannsóknin byggir á gögnum frá hóprannsókn Hjartaverndar
á 2120 íslendingum fæddum 1921-1935 og búsettum í Reykjavík við inn-
ritun í rannsókn (1967-1991). Notast var við fæðingarstærð og vöxt frá 8
til 13 ára aldurs (hæð, þyngd og dagsetningu mælingar) ásamt gögnum
um dauðsföll af völdum kransæðasjúkdóma frá upphafi rannsóknar til
loka árs 2009. Cox-aðhvarfsgreining var notuð til að meta sambandið
milli vaxtar bamanna og dauða vegna kransæðasjúkdóma.
Niðurstöður: Alls létust 230 karlmenn og 94 konur af völdum kransæða-
sjúkdóma til ársins 2009. Líkur á dauðsfalli af völdum kransæða-
sjúkdóma jukust með hærri líkamsþyngdarstuðli (LÞS) og var áhættu-
hlutfallið (hazard ratio) [1.01 (95% CI: 0.89, 1.15)] við 8 ára aldur.
Áhættuhlutfallið jókst með aldri og var [1.26 (95% CI: 1.11, 1.43)] við 13
ára aldur. í samræmi við þessar niðurstöður fannst einnig Sterkara sam-
band við dauðsföll af völdum kransæðasjúkdómum við aukningu á LÞS
milli 11-13 ára aldur miðað við 8-10 ára aldur.
Ályktun: Hærri LÞS og aukning í LSÞ frá 8-13 ára var tengdur auknum
líkum á kransæðasjúkdómum á fullorðinsaldri. Frekari rannsóknir eru
nauðsynlegar til að ákvarða áhrif vaxtarhraða á kransæðasjúkdóma á
fullorðinsárum.
38 Orku- og próteinneysla hjarta- og lungnaskurðsjúklinga á
Landspítala; samanburður við áætlaða orku- og próteinþörf
Dagný Ösp Vilhjálmsdóttir', Inga Þórsdóttir1-2'3 Fríða Rún Þórðardóttir4, Ingibjörg
Gunnarsdóttir1'2J
'Rannsóknastofu í næringarfræði við HÍ og Landspítala, 2matvæla og næringarfræðideild HÍ,
3næringarstofu, 4eldhúsi Landspítala
ingigun@landspitali. is
Inngangur: Næringarástand hefur áhrif á tíðni aukaverkana, legutíma
og almennar batahorfur sjúklinga. Tíðni vannæringar meðal sjúklinga
við innlögn á Landspítala er 20-60%, mismunandi eftir sjúklingahópum.
Lítið er vitað um það hvort orku- og próteinþörf sjúklinga á Landspítala
sé mætt meðan á sjúkrahúsdvöl stendur.
Markmið: Að meta orku- og próteinneyslu hjarta- og lungnaskurð-
sjúklinga og bera saman við áætlaða orku- og próteinþörf.
Aðferðir: Þátttakendur voru sjúklingar (n=81) sem lögðust inn á hjarta-
og lungnaskurðdeild á tímabilinu júní-desember 2011. Næringargildi
máltíða sem berast úr eldhúsi Landspítala er þekkt. Allir matarafgangar
auk millibita sem sjúklingur neytti í þrjá samfelda daga voru vigtaðir
og skráðir. Orku- og próteinneysla var reiknuð út í forritinu Kostplan
Næring. Fyrsta skráning fór fram a.m.k. 48 klst. eftir aðgerð. Orku- og
próteinþörf var áætluð samkvæmt klínískum leiðbeiningum um nær-
ingu sjúklinga á Landspítala, 25-30 kkal/kg/dag og 1,2-1,5 g/kg/dag
(miðað við kjörþyngd).
Niðurstöður: Að jafnaði var orkuneysla þátttakenda 1368±511 kkal/dag
eða sem svarar 17±7,0 kkal/kg líkamsþyngdar á dag. Próteinneysla var
62±24 g/dag eða að jafnaði 0,8±0,3 g/kg líkamsþyngdar á dag. Orku-
og próteiimeysla innan við 15% sjúklinga var í samræmi við klínískar
leiðbeiningar, jafnvel á þriðja skráningardegi.
Ályktun: Mikilvægt er að leita leiða til að tryggja að orku- og prótein-
neysla inniliggjandi sjúklinga sé í samræmi við áætlaða þörf. Hvatt er til
eftirlits með orku- og próteinneyslu iimiliggjandi sjúklinga í klínískum
leiðbeiningum um næringu sjúklinga. Niðurstöðurnar benda til þess að
full ástæða sé til að lögð verði áhersla á innleiðingu slíks eftirlits.
LÆKNAblaöið 2012/98 21