Iðnaðarmál - 01.05.1959, Blaðsíða 12

anna, Norður-Afríka og Kola-skaginn
í Rússlandi. Allur fosfóráburður og
blandaður áburður, sem framleiddur
er í Evrópu, fær fosfatgrjót annað-
hvort frá N.-Afríku eða Kola-skagan-
um, og yrði svo einnig hér. Kalíum-
súlfatið, kalíumklóríðið og magnes-
íumsúlfatið yrðu væntanlega einnig
fengin í Evrópu. Auk þessara inn-
fluttu hráefna þarf svo saltpéturssýru
og ammoníak, en bæði þessi efni eru
framleidd nú í Gufunesi og því þegar
til staðar, og þarf litlar ráðstafanir
að gera þeirra vegna.
Eftirtöldum mannvirkjum yrði að
koma upp vegna þessarar framleiðslu:
Uppskipunartækjum á bryggju og
flutningatækjum þaðan í geymslur
fyrir hin innfluttu hráefni. Byggja
þyrfti geymsluhús og geyma fvrir hrá-
efnin og hinn fullunna áburð. Eina
verksmiðjubyggingu þyrfti að reisa,
og yrðu þar staðsett þau tæki öll, sem
til framleiðslunnar eru nauðsynleg.
Þangað færu fosfatgrjótið, kalíumsúl-
fatið, kalíumklóríðið og magnesíum-
súlfatið úr geymslunum og sömuleið-
is saltpéturssýra og ammoníak frá
þeim verksmiðjum, sem þegar eru fyr-
ir hendi. Loks þyrfti sekkjunarstöð
fyrir áburðinn, og yrði hún væntan-
lega staðsett þar, sem áburðurinn er
geymdur. Áætlað er, að þessum
mannvirkjum megi koma upp fyrir
um 50 millj. kr.
Svo sem fyrr var vikið að, yrði
stofnkostnaður vegna nauðsynlegra
mannvirkja hærri, ef notuð yrði salt-
péturssýru-brennisteinssýru aðferðin
við framleiðsluna. Það liggur í því,
að auk ofangreindra mannvirkja,yrði
til viðbótar að koma upp lítilli verk-
smiðju til framleiðslu á brennisteins-
sýru. Er áætlað, að slík verksmiðja
mundi kosta 8—10 millj. kr. Þá yrði
einnig a. m. k. fyrst um sinn að flytja
inn brennistein vegna þeirrar fram-
leiðslu, þar sem hann er ekki fáanleg-
ur hér á landi í nægilegu magni enn
sem komið er, hvað svo sem síðar
yrði. Hins vegar væri ekki nauðsyn-
legt að flytja inn kalíumsúlfat vegna
framleiðslunnar, heldur hægt að nota
kalíumklóríð til að leggja til kalí í
áburðinn, þegar þess er þörf. Þetta er
nokkur kostur, þar sem kalíumklóríð
er um 20% ódýrara en kalíumsúlfat.
Eins og áður hefur verið minnzt á,
er einungis unnt að framleiða þrígild-
an áburð með saltpéturssýru-kalíum-
súlfat aðferðinni. Ekki eru fyrir hendi
nákvæmar upplýsingar um, hve mikill
hluti af heildaráburðarnotkuninni
gæti verið í formi þrígilds áburðar,
en skoðanir hafa verið á lofti meðal
sérfræðinga í jarðrækt um, að allt að
70% af notkuninni gæti verið í því
formi. Þá eru heldur ekki fyrir hendi
nægar upplýsingar til þess að ákveða
nákvæmlega, í hvaða hlutföllum á-
burðarefnin ættu að vera í slíkum
blöndum, til þess að þau komi að sem
beztum notum. Til þess að ákveða
slíkt eru rannsóknir á þessu sviði ekki
komnar nógu langt hér á landi og
munu eiga langt í land. Hins vegar
álíta sérfræðingar, að áburður, sem
inniheldur 16% köfnunarefni, 8,5%
fosfór (sem Po05) og 11,5% kalí
(sem KoO), eða 16-8,5-11,5 áburður,
eins og venjan er að auðkenna bland-
aðan áburð, mundi mjög vel nothæf-
ur til notkunar á tún, sem lengi hafa
fengið tilbúinn áburð, og þar sem
þörf er fyrir öll þrjú áburðarefnin, og
má ætla, að í þeim flokki séu allt að
70% af túnum hérlendis. Væru t. d.
600 kg. af slíkri blöndu borin á ha. á
vorin og 70 kg af Kjarna milli slátta,
innihalda þessir skammtar 120 kg. N,
51 kg. P205 og 69 kg. K20, sem álit-
ið er hæfilegt meðaláburðarmagn á
ha. túns á ári.
Ef framleiða þarf tvígildan áburð,
má gera það með saltpéturssýru-
brennisteinssýru aðferðinni, svo sem
fyrr segir. Hve mikil þörf yrði fyrir
slíkan áburð, er ekki vitað, en þörfin
er af sérfræðingum ekki álitin mikil,
miðað við heildarþörfina. Þó gæti
verið hentugt að nota slíkan áburð,
þar sem kalíáburðar er ekki þörf og
ekki þarf fullan skammt af köfnunar-
efni, t. d. með húsdýraáburði. Væri
til þeirra hluta t. d. hægt að fram-
leiða áburð með samsetningunni 14-
14-0.
Rétt er að gera nokkra grein fyrir,
hvernig framleiðslu á hinum ýmsu á-
burðartegundum mundi hagað. Fram-
leiddur yrði blandaður áburður og
köfnunarefnisáburður til skiptis. Á
hverju ári yrði gerð áætlun um, hve
mikið magn þyrfti að framleiða af
blönduðum áburði til þess að full-
nægja eftirspurninni á hverjum tíma.
Það sem eftir verður ársins, yrði
framleiddur Kjarni.
Rekstursgrundvöllur
Að lokum verður farið nokkrum
orðum um rekstursgrundvöll þeirrar
framleiðslustarfsemi, sem nú hefur
verið lýst.
Framleiðsla áburðar, sem inniheld-
ur fosfór og kalí, getur fyrst um sinn
a. m. k. varla orðið annað en fyrst og
fremst gjaldeyrissparandi starfsemi
fyrir þjóðarbúið. Um ódýrari fram-
leiðslu á þessum áburðarefnum mið-
að við þau efni, sem nú eru flutt inn,
verður vart að ræða fyrst um sinn. Er
þá miðað við verð fosfórs og kalí í
innfluttum áburði, þegar hann er
kominn út á hafnir víðs vegar um
landið. Hins vegar má ætla, að þessi
efni mætti framleiða fyrir svipað
verð og hin innfluttu efni, ef fram-
leitt væri svipað magn af P205 og
nú er flutt inn. Er þá miðað við
blöndu eins og 16-8,5-11,5, sem
gerð var að umtalsefni hér að fram-
an, og að notuð sé önnurhvor þeirra
aðferða, sem að framan var lýst. Sé
hið framleidda magn minna en þetta,
verða áburðarefnin dýrari en innflutt.
Á það má hins vegar benda, að í öðr-
um löndum er blandaður áburður allt-
af seldur nokkru hærra verði en til-
svarandi magn eingildra tegunda, og
er það ekki að ófyrirsynju, þar sem
það er mikill kostur fyrir notandann
að fá öll áburðarefnin í einum poka í
hæfilegum hlutföllum og losna þannig
við vinnu og heilabrot, sem samfara
eru blöndun hinna eingildu tegunda.
Er engin goðgá að ætla, að notendum
áburðar hérlendis þætti einnig hent-
ugt að fá áburðarefnin í hæfilegri
blöndu, þó að dálítið meira yrði að
Framh. á 85. bls.
68
IÐNAÐARMÁL