Iðnaðarmál - 01.04.1964, Side 30

RafgneistaaÖferðin ryður sér nú
mjög til rúms við vinnslu herts stáls
og harðmálma og er t. d. mikið notuð
við framleiðslu verkfæra (s. s. stansa,
pressumóta o. fl.).
Almennt
Eyðilegging rafsnerta (sem neisti
hleypur á milli) er löngu þekkt fyrir-
bæri í straumrofum og rafkertum.
Með rafgneistaaðferðinni má hag-
nýta þetta fyrirbæri til að fjarlægja
efni og gefa smíðaefni ákveðna lögun
með því að láta neista slá niður frá
þar til gerðu skauti (elektróðu).
Smíðaefnið er mótað þannig eftir
hinu negativa skauti, sem venjulega
er gert úr eir eða eirblöndu.
Mynd 1
Gegnumgangandi göt aj ýmsum gerðum
unnin með rajgneistaaðjerðinni í 3 sm
harðmálmsplötu.
ÖRN BALDVINSSON verkjrœðingur:
Rafgneistavinnsla
Rafgneistaaðferðin er sérlega
heppileg við vinnslu harðra og
stökkra málma. Engir utanaðkom-
andi kraftar (skerkraftar) verka á
hlutinn við vinnsluna, og eru því tæki
og útbúnaður afar fíngerð og fyrir-
ferðalítil. Aðferðin býður upp á
marga möguleika, sem annars væru
óhugsandi í framkvæmd.
Vinnslutíminn er tiltölulega langur,
eins og er, og má telja það megin-
ástæðuna fyrir því, að aðferð þessi
er svo til eingöngu notuð við vinnslu
harðra málma og við vinnslu veik-
byggðra hluta úr mýkri málmum,
sem ekki myndu þola utanaðkomandi
skerkrafta, sem óhjákvæmilegir væru
við vinnslu í t. d. rennibekkjum, fræs-
urum o. fl.
Grundvallaratriði
Vinnsluaðferðin skýrist einfaldast
með s. k. sveiflutengiaðferð (mynd
2).
Neistgapið milli skauts (verkfær-
is) og hins einangraða smíðaefnis er
tengt, jafnstraumstæki, yfirbrúuðu
með þétti. í gapinu flýtur torleiði-
vökvi (dielektriskur vökvi), sem flyt-
ur burt hita og afverkað efni. Skaut-
ið matast niður lóðrétt að smíðaefn-
inu með hjálp „servo“-tækja, sem
stjórnast af spennufalli gapsins.
Þegar fjarlægð næstliggjandi
punkta smíðaefnis og skauts hefur
minnkað samsvarandi spennufalli
gapsins, verður vökvinn jóniseraður
og rafleiðandi og spennan fellur (úr-
hleðsla þéttisins), en þá afjóniserast
vökvinn og þéttirinn byrjar að hlað-
ast upp á ný o. s. frv. Úrhleðslan
skeður rnjög snöggt (míkrósek.) svo
straumþéttleiki neistans verður mjög
mikill, ca. 10 þúsund amper á fer-
sentimeter. En í þeim punkti, sem
neistinn lendir, myndast miklir tog-
kraftar (vegna hitaþenslu), sem of-
gerir brotþoli stálsins, og ein lítil agn-
ar ögn losnar úr smíðaefninu og flýt-
ur burt með vökvanum, sem haldið
er á hreyfingu með dælu.
Mynd 3
Spennufallslínurit neistgapsins.
Þessi sveiflutengiaðferð, sem nú
hefur verið lýst, var fyrst notuð, en
hafði vissa galla, s. s. að upphleðslu-
tíminn T var of langur miðað við úr-
hleðslutímann t. Og þann tíma dt,
sem straumrásin hafði breytta stefnu,
slitnaði eirskautið (elektróðan), og
varð því að gera hann svo lítinn sem
hægt var. Nýjar vélar hafa nú verið
gerðar fyrir meiri vinnsluhraða og
minna skautslit. Með hjálp rafeinda-
fræðinnar hefur verið unnt að fá
fram spennufallslínurit, sem mj ög
nálgast fyrirmyndarlínuritið í mynd
4.
Mynd 4
Fyrirmyndarlínurit neistgapsins.
64
IÐNAÐARMÁL