Ægir - 01.02.2001, Blaðsíða 34

34
F I S K I R A N N S Ó K N I R
skemur í Norðursjó. Um miðjan
júní sest sólin t.d. í nær 8 klst. á
54°N austan Bretlands, en rétt
tyllir sér í nokkrar mínútur á
66°N vestan Íslands.
Fæða skarkolans við Ísland eru
einkum botnlægir hryggleysingj-
ar, mest skeldýr og burstaormar
(Ólafur K. Pálsson, 1985). Kolinn
heldur sig því við botninn við
fæðuöflun. Auk þess étur kolinn
síli sem algengt er á sandbotni á
grunnslóð vestanlands. Sílið leitar
oft upp í sjó og verður þá ýmsum
dýrum að bráð, t.d. hvölum, sjó-
fuglum og fiskum. Skarkolinn
virðist hins vegar sitja fyrir sílinu
á botninum eða taka það nærri
botni.
Þessi rannsókn sýnir að raf-
eindamerki geta gefið mikilvægar
upplýsingar um lifnaðarhætti
fiska. Með nýrri kynslóð merkja,
með meiri upplausn mælinga og
stærra minni, eykst nákvæmni
merkingatilrauna enn frekar.
Stefnt er að notkun slíkra merkja
við fyrirhugaðar rannsóknir á
skarkola við Norðurland.
Þakkir
Áhafnir dragnótabátanna Auð-
bjargar SH og Steinunnar SH fá
þakkir fyrir aðstoð við merkingar.
Fjölmörgum samstarfsmönnum á
Hafrannsóknastofnun og starfs-
mönnum Stjörnu Odda er þökkuð
ýmiskonar aðstoð. Sjómönnum og
öðrum sem skiluðu merkjum
þökkum við sérstaklega, án þeirra
framlags væri rannsókn sem þessi
óframkvæmanleg.
Heimildir
Beverton, R.J.H., 1964. Differ-
ential catchability of male and
female plaice in the North Sea
and its effect on estimates of
stock abundance. Rapp P-V Réun
Cons Int Explor Mer 155: 103-
112.
Hefford, A.E., 1909. The
proportionate distribution of
the sexes of plaice in the North
Sea. Rapp P-V Réun Cons Int Ex-
plor Mer 11: 135-176.
Jóhannes Sturlaugsson og
Konráð Þórisson, 1995. Notkun
mælimerkja við rannsóknir á
gönguhegðun laxa á grunnsævi
undan Vesturlandi. Veiðimaður-
inn 147: 26-39.
Jóhannes Sturlaugsson. 1996.
Huliðsheimur sjóbirtingsins að
opnast. Morgunblaðið 4. febrú-
ar 1996.
Jóhannes Sturlaugsson, Ingi
Rúnar Jónsson og Tumi Tómas-
son, 1997. Mælimerkingar á
bleikju: Gönguhegðun í sjó og
ferskvatni. Veiðimálastofnun.
VMST-R/97023.
Ólafur K. Pálsson, 1985. Fæða
botnlægra fiska við Ísland. Nátt-
úrufræðingurinn 55: 101-118.
Vilhjálmur Þorsteinsson,
1995. Tagging experiments us-
ing conventional tags and elect-
ronic data storage tags for the
observations of migration, hom-
ing and habitat choice of the
Icelandic spawning stock of cod.
ICES CM 1995/B:19.
Vilhjálmur Þorsteinsson,
1999. Atferli þorsks séð með raf-
eindamerkjum. Morgunblaðið,
Úr verinu, 29. desember.
Woodhead, P. M. J., 1966. The
behaviour of fish in relation to
light in the sea. Oceanogr. Mar.
Biol. Ann. Rev. 4: 337-403.
Göngur frá fæðuslóð
Hægt er að skoða afmörkuð tímabil sérstaklega. Hér höfum við tekið út þann hluta lengsta
ferilsins sem sýnir göngur frá fæðuslóð. Ferillinn byrjar að kvöldi 18. nóvember með skrán-
ingum á 4 klst fresti (grænn ferill). Eftir miðnætti virðist kolinn fara upp í sjó, um 25 m frá
botni, og kemur aftur niður að botni undir morgun. Um daginn er hann sennilega við botn
því greina má flóðbylgjuna sem 3-4 m breytingu á dýpi. Eftir miðnætti aðfaranótt 20. nóv-
ember fer kolinn aftur upp í sjó og kemur niður að morgni líkt og daginn áður. Næstu tvo
daga er mælitíðni 30 mínútur (hvítur ferill) og þá fást mun nákvæmari upplýsingar um at-
ferli kolans. Kl. 01:30 fer kolinn frá botni (60 m) og er kominn upp í sjó á 20 m dýpi klukku-
stund síðar. Hann dýpkar síðan á sér aftur en er síðan kominn alveg upp undir yfirborð kl.
05:00. Kl. 07:00 er kolinn síðan kominn aftur niður á botn á 60 m dýpi og heldur sig þar yfir
daginn. Seinni part dags tekur kolinn aðra rispu upp í sjó sem stendur frá 16:30 - 21:30. Enn
fer hann upp í sjó eftir miðnætti aðfaranót 22. nóvember og kemur niður á 70 m dýpi kl.
06:30. Hann heldur sig við botn allan daginn og fimmtu nóttina í röð fer hann síðan upp í
sjó.
Ath: Gráir borðar sýna tímann frá sólsetri til sólarupprásar.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
19. nóv. Tími
Hængur 39
D
ýp
i (
m
)
23. nóv.