Ægir - 01.10.2005, Blaðsíða 18

18
U M H V E R F I S M Á L
Á Vélstjóraþingi ný-
verið kynnti Þórhall-
ur Ásbjörnsson nýja
skýrslu sem hann hef-
ur tekið saman um
losun gróðurhúsaloft-
tegunda frá fiskiskip-
um, en skýrslan var
unnin fyrir Loftlags-
verkefni Landvernd-
ar.
Í skýrslunni beinir Þórhallur
sjónum að þeim möguleikum
sem eru til þess að draga úr elds-
neytisnotkun fiskiskipaflotans og
losun gróðurhúsalofttegunda frá
honum. Hann telur að ef umtals-
verðar framfarir eigi að verða í
eldsneytisnýtingu fiskiskipa þurfi
að koma til frumkvæði frá þeim
sem fremst standi í greininni.
Bent er á að töluverður eldsneyt-
issparnaður geti náðst með því að
innleiða eldsneytissparandi tækni
sem ýmist er til eða í burðarliðn-
um. „Virðist sem svigrúm til
bættrar eldsneytisnýtingar í fiski-
skipum sé nokkru meira en víða
annars staðar, s.s. í bifreiðum,“
segir Þórhallur og bætir við að ef
íslenskur sjávarútvegur taki for-
ystuna í eldsneytissparandi tækni
fyrir fiskiskip muni það hafa ýms-
ar jákvæðar afleiðingar í för með
sér. Útgerðir geti lækkað kostnað
sinn, tækifæri skapist fyrir íslensk
fyrirtæki í stuðningsgreinum
sjávarútvegsins, t.d. á sviði eld-
sneytissparandi tækni og síðast en
ekki síst gæti verulegur sam-
dráttur orðið í losun gróðurhúsa-
lofttegunda á Íslandi.
Eldsneytisnotkun fiskiskipa
Árið 2002 var eldsneytisnotkun
hérlendra fiskiskipa um 250 þús-
und tonn, sem olli 22% af losun
gróðurhúsalofttegunda af manna-
völdum á Íslandi það ár. Síðustu
áratugi hefur olíunotkunin aukist
umtalsvert í sjávarútvegi, en hún
hefur þó dregist saman á allra síð-
ustu árum. Þórhallur segir í
skýrslu sinni að íslenskum fiski-
skipum hafi fjölgað um 8% á
tímabilinu 1972 til 2002, en á
sama tíma stækkaði fiskiskipa-
stóllinn um 64% í brúttórúm-
lestum. Á sama tíma óx vélarafl
flotans um 113%. „Hér kemur í
ljós að magn eldsneytis sem notað
er til að sækja hvert tonn af fiski
úr hafinu hefur haldist nokkuð
stöðugt gegnum tíðina og sveifl-
ast kringum 0,12 tonn eldsneytis
á hvert tonn afla. Eldsneytisnotk-
un á hvert tonn veidds afla fór
reyndar stöðugt minnkandi árin
1995-2003 en ekki er ljóst hvort
um sé ræða varanlegan samdrátt.
Rétt er að benda á að vægi ein-
stakra fisktegunda og veiðislóða
hefur breyst gegnum tíðina, en
þessir þættir geta haft töluverð
áhrif á eldsneytisnotkun,“ segir
Þórhallur.
Hann segir að til þess að stuðla
að samdrætti í losun gróðurhúsa-
lofttegunda frá fiskveiðum hljóti
keppikeflið fyrst og fremst að
vera að draga úr eldsneytisnotkun
á aflaeiningu.
Árið 2003 voru 89% heildar-
aflans veidd með þremur veiðar-
færum; flotvörpu (49%), botn-
vörpu (14%) og nót (26%). Veið-
ar í flotvörpu hófust ekki að
neinu marki fyrr en í lok síðustu
aldar. Veiðar í botnvörpu hafa
hins vegar dregist saman frá því á
9. áratug 20. aldar.
Eldsneytisnotkun er mest á
hvert tonn í veiðum með botn-
vörpu, en minnst er hún í loðnu-
veiðum með nót og flotvörpu. „Ef
tekið er tillit til aflaverðmætis og
eldsneytisnotkun á hvert
þorskígildistonn er skoðuð eru
veiðar í flotvörpu hinsvegar orku-
frekastar og minnst er orkunotk-
unin á hvert þorskígildistonn í
veiðum á línu, handfæri og net,“
segir í skýrslu Þórhalls.
Rétt hönnun skipa og veiðar-
færa sparar orku
Þórhallur skoðaði hversu mikil
orka fari í siglingu og veiðar og
komst að eftirfarandi niðurstöðu:
„Hlutfallslega mest orka fer í
sjálfar veiðarnar með botnvörpu
og eru þar af u.þ.b. 60% sem fara
í togið. Næst mest orka fer hlut-
fallslega í veiðar í flotvörpu og
staðbundin veiðarfæri og verður
sú orkunotkun fyrst og fremst við
beinar veiðar. Hlutfallslega
minnst orka fer í nótaveiðar en
þar geta 15-30% eldsneytisnotk-
unarinnar komið til vegna leiðar
sem er hátt hlutfall miðað við
önnur veiðarfæri.
Veiðar o.fl.: Botnvarpa 75%,
flotvarpa 50%, staðbundin veið-
arfæri 50%, nót 30-45%.
Hinn hluti orkunotkunarinnar
Útblástur frá fiskiskipum er umtalsverður mengunarvaldur á Íslandi:
Hvernig á að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda?
- gluggað í skýrslu Þórhalls Ásbjörnssonar fyrir loftlagsverkefni Landverndar
Eldsneytisnotkun í hlutfalli við aflaverðmæti 1960-1999, vísitala.
aegir10nov2005.qxd 30.11.2005 16:49 Page 18