Ægir - 01.07.2006, Qupperneq 31

31
B L E I K J U F Ó Ð U R
fiskinum vel og leiði til sambærilegs
vaxtar og hefðbundið fóður. Fóðrið má
heldur ekki hafa neikvæð áhrif á gæði
lokaafurða og er þá helst tekið tillit til
efnasamsetningar og eðliseiginleika af-
urða, svo sem litar, bragðs og þéttleika
fiskvöðva. Fóðrið þarf auk þess að hafa
rétta eðliseiginleika og skiptir þar mestu
máli sökkhraði þess og ending í eldis-
vökvanum.
Verkefnið skiptist í tvo meginhluta
þar sem annars vegar eru notuð plöntu-
prótein að hluta til í stað fiskimjöls og
hins vegar plöntuolíur að hluta til í stað
lýsis í fóður fyrir bleikju af tveimur
stærðarhópum. Tilraunir á stærri bleikju
eru framkvæmdar í Hólalaxi í Hjaltadal
og tilraunir á smáseiðum í eldisaðstöðu
Hólaskóla á Sauðárkróki.
Tilraunir með notkun plöntupróteina í
stað fiskimjöls í fóður fyrir stærri bleikju
hófust í janúar og lauk í maí síðastliðn-
um. Um 500 bleikjum úr kynbættum eld-
isstofni frá Hólaskóla var skipt í 6 hópa
og fóðrað með 5 mismunandi tegundum
tilraunafóðurs, auk þess sem einn hópur
fékk hefðbundið vaxtarfóður til saman-
burðar (LF-23). Hverjum hóp var skipt í
3 ker með 100 fiskum í hverju keri (18
hópar). Allt fóður sem fór í kerin var
vegið og fóðurgildrum var komið upp
við hvert ker til að fanga það fóður sem
ekki var étið. Þannig er hægt að reikna
út nákvæman fóðurstuðul, þ.e hve mikið
fiskurinn þarf af fóðri til að auka þunga
sinn að tilteknu marki auk þess sem
auðvelt er að sjá hvort fiskinum mislíkar
fóðrið. Fiskar voru lengdar- og þyngdar-
mældir í upphafi tilraunar og vaxtarmæl-
ingar framkvæmdar að jafnaði mánaðar-
lega á tilraunatímanum (5 mánuðir). Í
lok tilraunar var kreistur saur úr fiskun-
um svo hægt væri að meta meltanleika
fóðurtegundanna. Framkvæmdar voru
efnagreiningar á fóðri og fiskholdi í upp-
hafi og lok tilrauna, auk þess sem eðlis-
eiginleikar tilraunafóðurs voru rannsak-
aðir. Skynmat var framkvæmt á soðnum
fiski í lok tilraunar og voru skynmats-
þættir svo sem útlit, lykt, bragð og áferð
metnir og bornir saman milli fóðurhópa.
Tilraunafóður
Hráefnin sem urðu fyrir valinu í tilrauna-
fóðrið voru tvær mismunandi tegundir
jurtamjöls, repjumjöl og soyamjöl. Kostir
þessara hráefna eru einkum þeir að
framleiðslan er sjálfbær, framboð er gott
og verð ekki nema um fjórðungur af
verði fiskimjöls. Það er þó einföldun að
líta einungis á kílóverð hráefnis og rétt-
ara að skoða heldur verð á meltanlega
próteineiningu. Þegar það er gert kemur
í ljós að þessar mjöltegundir eru rúmlega
helmingi ódýrari en fiskimjöl í innkaup-
um. Þegar upp er staðið eru það þó líf-
eðlisfræðilegir þættir sem ráða hvað
mestu um hentugleika hráefna í fóðri,
þ.e hvernig fiskurinn nær að nýta sér
hráefnið til vaxtar. Auk próteinhlutans,
eru í fóðri olíur (fita), vítamín og stein-
efni ásamt bindiefnum (hveiti/kolvetni)
og var þessum þáttum haldið sem líkust-
um í fóðurgerðunum. Í Töflu 1 eru sýnd-
ar þær fóðurtegundir sem rannsakaðar
voru og próteinsamsetning þeirra.
Helstu niðurstöður
Í stuttu máli má segja að niðurstöður
hafi komið skemmtilega á óvart. Þegar
meðalþyngd hópa var skoðuð (Mynd 1)
kom í ljós að þeir hópar sem fengu fóð-
ur sem innhélt 28% repjumjöl enduðu
með hæsta meðalþyngd allra hópa.
Vöxtur fiska í þessum hópi var nokkuð
betri en vöxtur fiska sem fengu fóður
með 14% repjuinnihaldi, sem er mjög
áhugavert en verður ekki auðveldlega
skýrt. Slakastan vöxt gaf fóður sem inni-
hélt hátt hlutfall soyamjöls (Soya 30) og
er það mjög í takt við aðrar fóðurrann-
sóknir sem gerðar hafa verið á laxi og
regnbogasilungi.
Þó meðalþyngdartölur séu áhuga-
verðar og gefi ákveðnar upplýsingar, þá
Fóðurtegund Fóðurstuðull
LF 23 1,004
SUPER 1,025
Repja 28 1,106
Repja 14 1,120
Soya 30 1,215
Mix 1,128
Fóðurgerð Próteingjafar
LF 23 Hefbundið
vaxtarfóður
SUPER 100% fiskimjöl
Repja 28 28% repjumjöl
Repja 14 14% repjumjöl
Soya 30 30% soyamjöl
Mix 15% repja og
15% soya
Tafla 1. Innihald og hlutfall plöntuhráefna í tilrauna-
fóðri.
Tafla 2. Fóðurstuðull tilraunafóðurs yfir tilraunatím-
ann.
Mynd 1. Meðalþyngd fiska í tilraunahópunum sex á fjórum mismunandi tímapunktum yfir tilraunatímann
(þyngdarmælingar framkvæmdar mánaðarlega). Hver súla sýnir meðaltal þriggja hópa (þrítekning tilrauna).
Mynd 2. Dagvöxtur fiska á tilraunatímanum. Hver súla sýnir meðaltals dagvöxt þriggja hópa (þrítekning til-
rauna).
aegirgust06_lagad.qxp 9/11/06 9:42 AM Page 31