Ægir - 01.07.2010, Qupperneq 8

8
Þegar ný tegund hefur bæst
við aflamarkskerfið innan
efnahagslögsögunnar á tíma-
bilinu 1999-2010 hefur sú
meginregla gilt að skipta
skuli aflahlutdeildum á milli
einstakra fiskiskipa í viðkom-
andi tegund miðað við veiði-
reynslu á þremur veiðitímabil-
um á undan (viðmiðunartíma-
bil). Sambærileg viðmið hafa
gilt samkvæmt úthafsveiðilög-
unum nr. 151/1996, þ.e.
aflahlutdeild hvers skips skal
reiknuð út frá þremur bestu
veiðitímabilunum á síðustu
sex veiðitímabilum (viðmiðun-
artímabil).1) Frá þessum við-
miðunum hafa ýmsar undan-
tekningar verið gerðar. Eigi að
síður má segja að fiskveiði-
stjórnin hafi verið reist á meg-
inreglum aflamarkskerfisins,
þ.e. einstaka útgerðir fiski-
skipa hafa hlutdeild í tiltekn-
um nytjastofnum og þessi
aflahlutdeild, sem og afla-
markið, eru framseljanleg
réttindi að vissum skilyrðum
uppfylltum.
Nú verður gerð grein fyrir
myndun aflahlutdeilda í
nokkrum tegundum nytja-
stofna á tímabilinu 1999-
2010.2)
Myndun aflahlutdeilda í fjór-
um botnfisktegundum innan
efnahagslögsögunnar
Á grundvelli 1. mgr. 8. gr.
laga um stjórn fiskveiða nr.
38/1990, sbr. nú 1. mgr. 9. gr.
sömu laga nr. 116/2006,3) var
aflahlutdeild úthlutað í þykk-
valúru sumarið 1999 og
grundvallaðist úthlutunin á
veiðireynslu fiskiskipa á tíma-
bilinu 1. júní 1996-31. maí
1999.4) Aflahlutdeild var út-
hlutað í tegundunum keilu,
löngu og skötusel 16. ágúst
2001 og grundvallaðist úthlut-
unin á veiðireynslu fiskiskipa
á tímabilinu 1. júní 1998 til
31. maí 2001.5) Um myndun
aflahlutdeildar í löngu, keilu
og skötusel spruttu upp
dómsmál.
Í Hrd. 2006, bls. 866 (mál
nr. 371/2005) voru málavextir
þeir að skip í eigu útgerðar-
félagsins S hafði stundað
veiðar á löngu og keilu á
tímabilinu 1. júní 2001 til 16.
ágúst 2001. Aflareynsla skips-
ins á þessu tímabili var ekki
metin þegar aflahlutdeild var
úthlutað í tegundunum. Af
hálfu félagsins var því m.a.
haldið fram að reglugerðar-
ákvæði, sem kvað á um við-
miðunartímabilið, væri and-
stætt fyrrnefndri 1. mgr. 8. gr.
fiskveiðistjórnlaganna. Meiri-
hluti Hæstaréttar taldi að
veiðar á keilu og löngu færu
fram án tillits til sérstakra
veiðitímabila og því bæri að
túlka lagaákvæðið þannig að
það kvæði á um aflareynslu
síðustu þriggja ára. Í ljósi
þess að tveir og hálfur mán-
uður leið frá lokum viðmið-
unartímabilsins og þar til
reglugerð var sett um skipt-
ingu aflahlutdeildarinnar, var
reglugerðarákvæðið að þessu
leyti talið ólöglegt. Fallist var
því á kröfu S þess efnis að ís-
lenska ríkið væri skaðabóta-
skylt, þ.e. S átti rétt á bótum
er nam tjóni þess sökum þess
að aflareynsla þess í keilu og
löngu á tímabilinu 1. júní til
16. ágúst 2001 hafi ekki verið
metin.
Sama niðurstaða varð
vegna úthlutunarinnar í
skötusel, sbr. dóm Hæstarétt-
ar frá 8. október 2009 í máli
nr. 39/2009. Niðurstaða
dómsins varð sú að íslenska
ríkinu bæri að greiða útgerð-
arfélaginu B yfir 25 milljónir
króna í skaðabætur vegna
þess tjóns sem það hafði orð-
ið fyrir sökum þess að veiði-
reynslutímabilið í skötusel
hafi verið afmarkað með
Myndun aflahlutdeilda 1999-2010
F I S K V E I Ð I S T J Ó R N U N
„Kjarni málsins hér er að aflahlutdeildarfyrirkomulagið hefur að fenginni langri reynslu, verið talið það fyrirkomulag fiskveiða í
atvinnuskyni sem er líklegast að skila þjóðarbúinu arði. Það verður að teljast lögmætt, við upptöku slíks kerfis, að taka tillit til
þeirra atvinnuhagsmuna sem eru til staðar við nýtingu á einstökum nytjastofnum, áður en kerfið er tekið upp,“ segir greinar-
höfundur.
Smiðjuvegi 66 • 200 Kópavogi
Sími 580 5800 • www.landvelar.is
Legur og leguhús