Fréttablaðið - 21.08.2015, Blaðsíða 22

isofbeldismálin og hvernig lögreglan
á höfuðborgarsvæðinu vinnur þau.
Fyrirmyndin var af Suðurnesjum þar
sem Sigríður gegndi embætti lögreglu­
stjóra frá 2009 til 2014. Það reyndist vel,
tilkynntum málum fjölgaði. „Við breytt­
um allri nálgun. Það þurfti að breyta
verkferlum, mennta fólk, breyta skrán­
ingu og ná samkomulagi við sveitar­
félögin, svo kom þetta til framkvæmda
í kringum áramót,“ útskýrir hún.
Lögreglan kafar dýpra
„Það voru fá mál sem komust fyrir
dóm, mikið af þeim felldum við niður
sökum skorts á sönnunum eða töldum
málin ekki nægilega líkleg til sakfell­
ingar þannig að það var ekki ákært.
Við sáum að það vantaði eftirfylgni af
okkar hálfu og betri rannsókn strax. Við
fórum kannski á staðinn út af tilkynn­
ingu, hávaðaútkalli og gerðum okkar
fyrstu verk. Tryggðum ástandið, jafnvel
fjarlægðum einhvern af heimilinu og
settum í klefa ef um það var að ræða.
Síðan ætluðum við að fara að rannsaka
málið einhverjum dögum síðar. Þá var
orðið erfitt að afla sannana, orðin allt
önnur staða á heimilinu.“
Nú fer lögreglan dýpra inn í málið
strax. „Það var ekki gert með sama hætti
og nú.“
En það er fleira sem er gert öðruvísi
í þessum efnum. Farið er inn á heim­
ilin og fólki kynnt þau úrræði sem í
boði eru. „Til dæmis Karlar til ábyrgðar
sem veita gerendum af báðum kynjum
aðstoð, kynna úrræði um nálgunar­
bann. Það er gert hættumat. Það getur
verið um alvarlega verknaði að ræða,
við höfum séð mannslát af völdum
heimilisofbeldis. Síðan er farið í eftir­
fylgni eftir útkallið, kannski viku síðar,
til að kanna ástandið .“
Breytingin á nálguninni fólst líka í
samstarfi við sveitarfélögin. „Þau mæta
með okkur í útkallið og eru að gæta
hagsmuna þolenda og barna. Koma svo
með í eftirfylgni svo fólk sé ekki skilið
eitt eftir. Við fórum í það að meta það
í hverju tilviki hvort þyrfti að grípa til
einhverra úrræða, líkt og brottvísunar
af heimili. Þetta er það sem við gerðum
á Suðurnesjum og það reyndist vel.
Það varð áhugi á þessu verkefni annars
staðar.“
Fólk kærir frekar
Hvað breyttist á Suðurnesjum? „Margt.
Við fengum miklu betri upplýsingar til
þess að greina. Markmið okkar var að
fækka ítrekunarbrotum. Að þótt þetta
hafi gerst einu sinni myndum við gera
allt sem í okkar valdi stæði til að það
gerðist ekki aftur. Málum fjölgaði fyrst.
Það var ekki þannig að gjörningum
væri að fjölga, heldur kærði fólk frekar –
hafði trú á því að málin kæmust alla leið.
Við sáum aukningu á notkun þessara
úrræða, nálgunarbanns og brottvísunar
af heimili. Sem þýddi að það voru minni
líkur á því að fólk væri að fara aftur inn í
erfitt ástand því það þyrfti að gera það;
annaðhvort til að komast heim til sín
eða koma börnum í skólann. Við tókum
gerandann af heimilinu, ekki þolendur
og börn þurftu ekki að yfirgefa heimilið
eins og áður. Síðan fór málum aðeins
að fækka aftur og við erum að vona að
þessum kúf hafi verið náð, en ég hef ekki
fylgst með tölfræðinni á Suðurnesjum
frá því að ég lauk þar störfum. Síðan
varð mikil fjölgun á dómum. Sakfell­
ing náðist fram, sem er ekki markmið í
sjálfu sér, en það er mikilvægt að kerfið
virki.“
Í breytingunum verður lögreglu­
stöðvum fækkað um eina. „Við ætlum
að flytja lögreglustöðina á Grensási yfir
á Hverfisgötuna, höldum Hafnarfirði,
Kópavogi og Vínlandsleið en búum til
öflugri miðbæjarstöð. Við erum þunnt
smurð. Ástæðan er fjárhagsleg.“
Valdbeitingarhlutverkið er flókið
Eins og áður segir er tæpt ár síðan Sig­
ríður tók við embættinu. Hvernig hefur
árið verið? „Annasamt. Ég hef kynnst
góðu fólki, margt hefur gengið vel.
Annað hefði mátt ganga betur, bara
eins og alltaf þegar maður lítur yfir
farinn veg. Maður vill alltaf gera betur
í dag en í gær.“
Sigríður er lögfræðimenntuð, tók svo
masterspróf í Evrópurétti í Svíþjóð. Eftir
námið starfaði hún sem sýslumaður,
lögreglustjóri og tollstjóri á Ísafirði.
„Vorið 2006 fór ég til starfa hjá Ríkis­
lögreglustjóra, fyrst til að setja á stofn
greiningardeild og varð svo aðstoðar­
ríkislögreglustjóri. Ég var þar í tvö ár og
sótti svo um stöðu sem lögreglustjóri
á Suðurnesjum.“ Þar hóf Sigríður störf
árið 2009 og tók svo við því embætti
sem hún sinnir í dag síðastliðið haust.
Löggæsluáhuginn kviknaði þegar
hún var sýslumaður. „Ég fékk áhuga á
löggæslu, fór í stjórnunarnám í Lög­
regluskólanum og svo í ár í evrópska
lögregluskólann. Það er ákveðið flókið
hlutverk sem lögreglan hefur, þetta
valdbeitingarhlutverk, en við erum líka
í þjónustu, þurfum að vera fyrirmyndir,
búa til traust gagnvart þeim sem þurfa
að leita til okkar á lífsleiðinni. Það er
ekki einfalt að móta starf lögreglunnar
og það er í mikilli þróun – með samfé­
laginu. Þannig að breytingar eru mjög
örar. Fólk er orðið dálítið breytinga­
þreytt innan lögreglunnar.“
Hugsaði ekki um að hætta
Mikið var rætt um aðkomu Sigríðar
Bjarkar að lekamálinu svokallaða þegar
málið náði hápunkti.
„Það er nú búið að fara í gegnum
þetta af ýmsum yfirvöldum og meta
mína aðkomu að því og ráðherra hefur
lýst trausti á mig eftir þetta. Þannig að
það er kannski fátt sem eftir á að segja í
þessu máli,“ segir hún:
„En svo ég ítreki það, ég gaf mínu ráðu­
neyti upplýsingar, sólarhring eftir leka­
málið, þannig var nú bara það.“ Hugs-
aðir þú um að hætta?
„Nei, ég gerði það ekki. Enda erum við
að vinna mikilvæg verk fyrir samfé­
lagið og ég hef trú á þeim. Þannig að ég
reyndi að vinna þau eins samviskusam­
lega og ég gat. Á einhverjum tímapunkti
hætti ég að taka þátt í umræðunni bara
til þess að hafa vinnufrið. Verkin biðu
ekki. Fundirnir biðu ekki. Ég tel enn að
það séu brýn verkefni sem þarf að sinna.
Við erum að því og viljum gera betur.
Fókusinn minn fór þangað, inn í mín
verkefni og ég lét eftirlitsstofnunum
eftir að sinna sínu hlutverki, sem þær
gerðu. Ég gat lítið annað gert.“
Sigríður segir aðspurð að sér hafi
ekki fundist fjölmiðlaumfjöllun um
sig ósanngjörn. „Ég hafði skilning á
því að fjölmiðlafólk og aðrir voru að
sinna sinni vinnu, en ég var líka að
sinna minni vinnu. Mín vinna er fólgin
í þjónustu við borgarana og að styðja
verkefnin og það var margt sem þurfti
að gera. Ég var búin að lýsa því yfir að
við ætluðum að breyta heimilisofbeldis­
málum, það er gríðarleg vinna. Það er
ekki þannig að þú ákveðir einn daginn
að nú ætlum við að gera þetta öðruvísi
á morgun. Það þarf að undirbúa, skipu­
leggja, útvega fé, fræða og svo framvegis.
Við vorum í þessu á sama tíma. En þetta
ár hefur verið mjög lærdómsríkt. Ég
verð að segja það.“
Löggæsla er ekkert einkamál
Hafa samskipti þín við fjölmiðla breyst?
„Ég hef aldrei verið mikið fyrir að vera
í fjölmiðlum, segi ég í viðtali.“ Hún hlær.
„Ég er „introvert“. Ég hef enga þörf
fyrir að vera í fjölmiðlum, en mér skilst
að ég komist ekkert hjá því í þessu starfi
og þess vegna er ég að reyna að laga
mig að því. Ég held hins vegar að það sé
ekkert alltaf endilega best að forstöðu­
maður svari fyrir allt, ég held að það sé
bara mjög mikilvægt að fólkið sem er að
vinna verkin og veit best eigi að koma
fram og svara fyrir sín verk og fá að
njóta þegar vel er gert. En hins vegar að
við forstöðumenn tökum á okkur þegar
er einhver ádeila eða slíkt,“ segir hún.
„Við erum aftur að veita þjónustu fyrir
almannafé. Það er ekki okkar einkamál
hvernig við gerum hlutina. Það er líka
það sem við erum að gera með styttri
boðleiðum. Það eru engin leyndarmál.
Það er ekki verið að taka ákvarðanir í
reykfylltum herbergjum. Þetta eru yfir­
stjórnarfundir, það er allt rekjanlegt,
við erum með verkefnin hengd upp á
vegg og Lögreglufélagið er með í yfir­
stjórninni.“
Skilja á milli saksóknar og rannsóknar
Í komandi breytingum verður líka lögð
aukin áhersla á að tækla netglæpi. Er
þetta eins og maður ímyndar sér? Tíu
tölvunördar í kjallara að elta uppi þjófa
á netinu?
„Tölvu­ og tæknirannsóknir. Ég vil
ekki kalla okkar fólk nörda en ég ætla
ekkert að þykjast skilja allt sem mér er
sagt, sko, það er bara þannig,“ segir Sig­
ríður Björk og hlær. „Við erum með gott
fólk sem situr yfir þessu.“
Einnig á að skilja að saksókn og rann­
sókn. „Það hefur verið sami yfirmaður
yfir rannsóknardeild og ákærusviði. Við
ætlum að búa til línu þar á milli.“
Eldri börnin viðkvæm fyrir umræðu
Sigríður segist sennilega hljóma leiðin­
lega, en segir áhugamálin sín aðallega
fjölskylduna og starfið. „Það er bara
þannig og hefur alltaf verið. Ég hef
aldrei fengið dellur. Ég var með bíladellu
þegar ég var ung og fyrsti bíllinn sem ég
keyrði var eldrauð Corvetta, frá ’77. Nú
keyri ég eldgamlan Volvo,“ segir hún
og hlær. „Ég hef áhugamál en er ekki
heltekin af neinu. Ég hef reynt að fara
í golf, mér finnst það jafn skemmtilegt
og að horfa á málningu þorna. En þetta
hentar mér ekki. Barnahópurinn okkar
er á breiðum aldri, eitt á háskólaaldri,
eitt sem er að byrja í framhaldsskóla og
einn á leikskólaaldri. Þannig að það er
líka í mörg horn að líta þar.“
Hvernig finnst þeim að mamma þeirra
sé lögreglustjóri?
„Þeim finnst það alls ekkert merki­
legt. Þau eru pirruð á endalausri síma­
notkun og eldri börnin dálítið viðkvæm
fyrir umræðunni stundum. Ég hef verið
að segja þeim að þetta bara fylgi. Við
verðum bara að horfa á stóru myndina
og láta þetta ekki á okkur fá.“
Sigríður er náin fjölskyldu sinni. „Ég
er einkabarn. Foreldrar mínir segja:
Aldrei aftur. Ég segi að þetta hafi bara
tekist svona vel!“ Sigríður hlær. „Þau
voru sextán ára þegar þau áttu mig. En
þau eru enn gift.“
Karllægur vinnustaður
Er þetta karllægur vinnustaður?
„Ég er búin að vera í þessum heimi
lengi. Ef ég horfi út frá mér get ég ekki
kvartað yfir því að hafa ekki fengið
tækifæri vegna kynferðis. Ég hef fengið
að spreyta mig á mörgum verkefnum
og verið falin mikil ábyrgð. Hins vegar
erum við með skýrslu Finnborgar
Salóme um líðan á vinnustað og jafn­
réttismál hjá lögreglunni og það er ljóst
að við getum gert miklu, miklu betur,“
segir hún.
„Mér gengur vel að vinna með
báðum kynjum. En þetta er karllægur
vinnustaður, maður finnur alveg þessi
gildi. Kannski er ég orðin vön. Það þarf
að styrkja konur í lögreglunni. Við
missum þær dálítið út eftir barnsburð.
Á Suðurnesjum vorum við með verk­
efni þar sem við skuldbundum okkur
til að koma til móts við konur í allt að
ár eftir barnsburð. Þær gátu haft áhrif
á starfsumhverfi sitt, sloppið við vakta­
vinnu, minnkað starfshlutfall eða slíkt.
Við munum reyna eitthvað slíkt hér. Ég
hef áhuga á því að innleiða kynjaþætt­
ingu inn í ákvarðanatöku hjá okkur. Ég
sit líka í jafnréttisnefnd lögreglunnar og
sé að það er margt sem þarf að gera.“
Þannig að konur eiga erfiðara upp-
dráttar? „Samkvæmt þessum rannsókn­
um, en það eru margar góðar konur sem
hafa komist í ábyrgðarstöður. Hlutfallið
er að aukast. Við vorum til dæmis eigin­
lega bara með konur í Lögregluskól­
anum í fyrra.“
Hún telur kúltúrinn þó vera að breyt­
ast. „Ég held það. Og trúi því.“
Á einhverjum tíma-
punkti hætti ég að
taka þátt í umræðunni bara
til þess að hafa vinnufrið.
Verkin biðu ekki.
Eg hef enga þörf fyrir
að vera í fjölmiðlum,
en mér skilst að ég komist
bara ekkert hjá því í þessu
starfi og þess vegna er ég að
reyna að laga mig að því.
Ef ég horfi út frá mér
get ég ekki kvartað
yfir því að hafa ekki fengið
tækifæri vegna kynferðis.
Kúltúrinn er að breytast. Sigríður Björk segir ljóst að lögreglan geti gert miklu betur í jafnréttismálum. Fréttablaðið/Ernir
2 1 . Á G Ú S T 2 0 1 5 F Ö S T U D A G U R2 0 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
0
-0
8
-2
0
1
5

2
3
:5
7
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
D
5
-C
F
3
0
1
5
D
5
-C
D
F
4
1
5
D
5
-C
C
B
8
1
5
D
5
-C
B
7
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
7
2
s
C
M
Y
K