Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.01.2015, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.1. 2015
Engin smálán lengur í Króatíu
F
yrir örfáum árum var
vörumerkið Minikredit
áberandi á markaði fyrir
smálán í Króatíu. Það
starfaði á árunum 2010-
2012 en smálánabransinn varð
skammvinnur í Króatíu því árið
2012 breyttu yfirvöld lögum um
neytendalán þannig að ekki var
lengur hagkvæmt að bjóða smálán
til landsmanna. Ástæða þess að
saga Minikredit á erindi á síður ís-
lensks dagblaðs er sú að félagið á
bakvið það var í íslenskri eigu.
Minikredit notaðist við nákvæmlega
sams konar vörumerki og hið ís-
lenska Hraðpeningar enda í eigu
sömu aðila.
Vörumerkið Minikredit var í eigu
fyrirtækis að nafni Odmah (orðið
þýðir „strax“) sem var og er enn
skráð í eigu Skorra Rafns Rafns-
sonar, samkvæmt króatískri fyrir-
tækjaskráningu. Hann er nú stjórn-
arformaður sölutorgsins Bland.is og
forstjóri fyrirtækis sem nefnist Mó-
berg og er eigandi að Bland.is, Net-
gíró, Skífunni, Sport.is, Hún.is,
Gamestöðinni, Flickmylife.com,
433.is og netfyrirtækinu Wedo –
sem sér til dæmis um að halda úti
vefsíðum hinna fyrirtækjanna.
Wedo er með höfuðstöðvar í
Reykjavík en starfsstöð í Zagreb í
Króatíu.
Odmah var fulltrúi Jumdon
Finance - sem á þrjú ís-
lensk smálánafyrirtæki
Þegar nánar er rýnt í gögn frá kró-
atísk-íslenska smálánafyrirtækinu
Minikredit má sjá að í lok ágúst
2011 sendi félagið frá sér frétta-
tilkynningu þar sem eignarhald fyr-
irtækisins er skýrt
nánar.
Í henni kemur
fram að eigandi
Minikredit, þ.e.
fyrirtækið Odmah,
sé „fulltrúi fyrir-
tækisins Jumdon
Finance Corp. frá
Kýpur“.
Nafn Jumdon Finance hefur
komið upp í viðskiptafréttum hér-
lendis enda er það nú skráð sem
eigandi að Hraðpeningum, 1909 og
Múla, þeirra þriggja smálánafyr-
irtækja sem starfa undir hatti fé-
lags sem heitir Neytendalán. For-
svarsmenn fyrirtækjanna hafa fram
til þessa ekki svarað neinu um eign-
arhald kýpverska fyrirtækisins og
örðugt reynist að leita upplýsinga
hjá fyrirtækjaskrá á Kýpur.
Fyrir liggur að Hraðpeningar
voru stofnaðir árið 2009 af Skorra
Rafni og bróður hans Fjölvari
Darra Rafnssyni. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Skorra Rafni seldu
þeir Hraðpeninga í janúar árið 2011
og í samtali við blaðamann við
vinnslu þessarar greinar sagðist
Skorri Rafn ekki hafa nein tengsl
við Jumdon Finance, núverandi
skráðan eiganda Hraðpeninga, Múla
og 1909.
Miðað við fréttatilkynninguna
sem send var í ágúst 2011, þegar
Skorri Rafn var enn stjórnandi Od-
mah og Minikredit, þá eru tengslin
við Jumdon Finance þó augljós. Od-
mah, fyrirtæki Skorra Rafns í Kró-
atíu, var þá (eftir að hann seldi hlut
sinn í hinu íslenska fyrirtæki Hrað-
peningar) fulltrúi (e. representative)
Jumdon Finance.
Íslenskt eignarhald vakti
athygli króatískra fjölmiðla
Talsvert var skrifað um hin nýtil-
komnu smálán í króatískum fjöl-
miðlum árin 2010 og 2011, enda fyr-
irbærið óþekkt þar í landi líkt og
hér. Fólk hafði ekki áður getað
fengið lán með himinháum vöxtum
með því einu að senda sms.
Rætt var við hinn íslenska full-
trúa Odmah og Jumdon Finance
sumarið 2011. „Ég er mjög bjart-
sýnn á króatíska markaðinn og sé
að hér er mikil eftirspurn eftir
smálánum,“ var haft eftir Skorra
Rafni í króatíska viðskiptablaðinu
Poslovni Dnevnik þann 28. júní
2011.
Í tilkynningunni sem Odmah
sendi frá sér í ágúst sama ár og vís-
að er í að framan er hins vegar
gerð grein fyrir því að Odmah er í
raun fulltrúi Jumdon Finance, hins
kýpverska eiganda þriggja af fimm
smálánafyrirtækjum hér á landi.
Fréttatilkynningin er aðgengileg á
Facebook-síðu Minikredit. Minikre-
dit er enn með virka síðu á Face-
book en hefur ekki sett inn færslu
frá því í lok nóvember 2012. Það er
ekki tilviljun því í desember 2012
gekk í gildi ný og endurbætt neyt-
endalöggjöf þar sem sérstaklega var
kveðið á um harðari skilyrði fyrir
fyrirtæki sem veita neytendalán.
Gögn frá króatískri fyrir-
tækjaskrá sýndu, að því er fram
kom í skrifum blaðamanna Poslovni
Dnevnik, að ekki var mikill hagn-
aður og ekki sérlega mikil velta hjá
íslensk-króatíska félaginu Odmah
sem starfaði undir nafninu Minikre-
dit. Það er þó ekki talið til marks
um að smálánabransinn þar hafi
ekki verið ábatasamur, heldur var
ástæða þess sú að lánaveltan hjá
Odmah fór í raun í gegnum hið
kýpverska Jumdon Finance og þar
kom þá hagnaður eða tap fyrirtæk-
isins fram. Engar upplýsingar feng-
ust þó um það huldufyrirtæki, ekki
frekar en fengist hafa upplýsingar
um hið sama hér á landi.
Smálánafyrirtækin sem starfa hér
á landi eru fimm. Auk þeirra sem
talin hafa verið upp að ofan eru fyr-
irtækin Kredia og Smálán starfandi
en þau eru einnig sögð í erlendri
eigu einnig og því hafa takmarkaðar
upplýsingar verið veittar um af-
komu þeirra.
Smálánastarfsemin í Króatíu
lagðist af þegar löggjöfin utan um
neytendalán var hert. Löggjöf um
neytendalán var hert hér á landi
2013 en smálánafyrirtæki lifa þó
enn – þótt lítið sé í raun vitað um
hversu góðu lífi þau lifa.
Smálánafyrirtæki skila ekki árs-
reikningum og því er lítið vitað
um afkomu þeirra hér. Í Króatíu
var sama upp á teningnum með
íslenska smálánafyrirtækið sem
þar starfaði. Þar var búið svo um
hnútana að litlar upplýsingar
lægju fyrir um hagnað þeirra.
Morgunblaðið/Golli
BLAND.IS OG NETGÍRÓ ERU Í EIGU SAMA AÐILA OG STOFNAÐI BÆÐI HRAÐPENINGA OG SAMBÆRILEGT SMÁLÁNAFYRIRTÆKI AÐ NAFNI MINIKREDIT
SEM STARFAÐI Í KRÓATÍU ÞAR TIL LÖG VORU SETT Á STARFSEMINA ÞAR Í LANDI ÁRIÐ 2012. KÝPVERSKA HULDUFYRIRTÆKIÐ JUMDON FINANCE Á ÞRJÚ
SMÁLÁNAFYRIRTÆKI HÉR Á LANDI EN ÞAÐ VAR EINNIG Á BAKVIÐ ÍSLENSKU SMÁLÁNASTARFSEMINA Í KRÓATÍU.
Sama hugmynd - sama útlit - sömu auglýsingar
Minikredit í Króatíu (Facebook-síða fyrirtækisins er enn opin þótt engin sé
starfsemin) og Hraðpeningar á Íslandi virðast byggja á nákvæmlega sömu hug-
mynd. Allt útlit fyrirtækjanna er sambærilegt og notast var t.d. við sömu sjón-
varpsauglýsingar fyrir bæði fyrirtækin. Margir muna eftir auglýsingu sem sýnd
var hér á landi fyrir nokkrum árum þar sem par sat á veitingastað og maðurinn
hugðist biðja konuna sem sat á móti honum að giftast sér. Hringurinn var hins
vegar hrifsaður úr höndum hans því hann hafði ekki greitt fyrir hann. Sama
auglýsing er auðfundin á króatísku á Youtube undir leitarstrengnum Minikre-
dit. Íslensku útgáfuna er hægt að finna ef leitað er undir Hraðpeningar.
Skorri Rafn
Rafnsson
* Í Króatíu var starfsemi smálánafyrirtækja á borð við Mini-kredit stöðvuð með lögum um neytendalán í lok árs 2012. Hérá landi starfa Hraðpeningar og fjögur önnur smálánafyrirtæki enn. ÞjóðmálEYRÚN MAGNÚSDÓTTIR
eyrun@mbl.is