Húnavaka - 01.05.1991, Blaðsíða 33

SIGURÐUR J. LINDAL, Lœkjamóli:
Kláðafárið og Húnvetningar
Ki istján í Stóradal og sauðarekstur hans.
Ariö 1855 voru fiuttir til landsins íjórir lambhrútar. Voru þeir
fiuttir inn í þeim tilgangi aö bæta ullargæði íslenska Qárstofnsins
og gera ullina verðmeiri. En ekki eru allar ferðir farnar til Qár og
þessi innflutningur varð landplága meiri en nokkurn gat órað íyr-
ir. Hlutur Húnvetninga í þessu máli var mjög sérstæður og verður
aðstæðum og atburðum hér lýst að nokkru. Víða verður fijótt far-
ið yíir sögu sökum þess hvað efnið í heild er Uðamikið og að litlu
verður getið fyrstu viðbragða Húnvetninga, varðstöðunnar 1857,
sjálfs niðurskurðarins og hvert varð umfang hans. Hins vegar verð-
ur nánar fjallað um þátt Kristjánsjónssonar í Stóradal í þessu máli
og dirfskubragða hans að reka sauði sína suður í Biskupstungur til
þess að forða þeim frá niðurskurði síðla vetrar. Hefir sú ákvörðun
Kristjáns haldið minningu um dugnað hans og áræði á lofti meir
en allt annað og þessi atburður eftirtektarverðari en aðrir í þeim
málum.
Geta skal í upphafi þeirra manna sem fremst stóðu í varnarbar-
áttu gegn kláðafárinu. Er þar fyrst að nefna amtmanninn norðan
og austan, Pétur Havstein á Möðruvöllum. Sýslumaður Húnvetn-
inga var Arnór Arnason á Ytri-Ey. Hann var sýslumaður frá 1847 til
dauðadags 1859. Greinilegt er að þessir tveir menn voru í forystu
fyrir þeirri baráttu sem Húnvetningar háðu gegn útbreiðslu kláð-
ans. Annarra, sem framarlega stóðu, verður getið um leið og at-
burða sem þcim tengjast.
Fregnir um drepkláðann, sem svo var nefndur, fara að berast
norður í nóvember 1856. Er hann þá orðinn útbreiddur austur
um Arnessýslu og víðar. Fyrstu viðbrögð amtmanns eru snögg og
ákveðin og greinilegt að hann ætlar að verja Norðurland og þá
jafnframt Austurland, fyrir kláðaplágunni. Hann skipar þá þegar
þrjá menn til þess að vera aðalmenn kláðavarna um sýsluna. Þeir