Húnavaka - 01.05.1991, Blaðsíða 36

34
HÚNAVAKA
til en ær prestsins í Reykholti. Veröur ekki annað sagt en aö svo
hljóti aö vera. Svo íljótt og víöa gat kláðinn ekki borist frá einni
kind á svo skömmum tíma.
Hinn 25. september 1857 er tilskipun gefin um bann viö rekstri
á fé yfir Blöndu gegn sektum og upptöku íjárins, þar sem ckki væri
óhult að „kláðafaraldurinn fiyttist ekki þar með.“ Um þetta segir í
Brandsstaöaannál „Blöndubanni stranglega fylgt. Engin kind tek-
in austur yfir Blöndu um haustið, en þaö skyldi gert meö nýári. En
þá kom faraldursfréttin. Æðruðust þá æði margir og ótal fregnir
flugu.“ Ut af þessu banni verða nokkur eftirmál en öll smávægileg.
Mikill hluti janúarmánaðar 1858 fer hjá sýslumanni í að kanna
þessi mál í réttarhöldum. Nokkrir mcnn höfðu freistast til að
sækja kind yfir Blöndu af ýmsum ástæðum en fast var á þessum
nrálum haldið. Samt var þeim öllum lokið með réttarsætt og smá-
vægilegri sekt, hvað allir virtust fúsir tll að greiða.
Eitt dæmi skal tilfært. Kristófer bóndi í Enni viðurkenndi að
hafa sótt lambhrút yfir Blöndu. Hafði hann nú drepið hrútinn.
Ekki eru líkur á að hann hafi verið sýktur því að sýkin er ekki stað-
fest norðan heiða fyrr en í nóvember. Skylda á Kristófer til að gefa
fé sínu inni en hann biður um þá tilslökun að mega beita fénu úti
með því að standa yfir því, annars verði hann heylaus. Hann fékk
að beita tvo tíma á dag með því móti að gæta fjárins úti. Þetta var
leyft vegna þess að Kristófer var þekktur að samviskusemi.
Svo er að sjá að kláðinn hafi fyrst verið staðfestur í Galtanesi en
skömmu síðar víðar í sýslunni, Vatnsdal og Miðfirði. Hinn 28. des-
ember 1857 er fundur haldinn að Hnausum. Eru þar mættir, auk
sýslumanns og aðalmanns í kláðavörnum, fiestir hreppstjórar vest-
an Blöndu, alls 13 menn. Er greinilega fljótt við brugðið þegar
staðfestur hefur verið kláðinn í Galtanesi. Eru menn einhuga á
þessum fundi að verjast drepkláðanum svo sem kostur væri. Hafa
menn getað horft á hvað gerðist þar sem ekki var aðhafst.
A þessum fundi voru samdar reglur um niðurskurðinn. Þótti þá
sýnilegt að sýkin væri komin víðar, einkum þar sem fé hafði geng-
ið á Víðidalstunguheiði. Niðurskurðarreglur voru síðan sendar til
amtmanns til staðfestingar. Líkaði honum vel og skrifaði öllum
prestum í Norður- og Austuramti og biður þá að fá loforð bænda
um bætur til þeirra sem þurfa að skera. Ekki verður nákvæmlega
tilgreint hvernig samþykktin hljóðaði en 28. janúar er hún send