Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2015, Blaðsíða 58

Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2015, Blaðsíða 58
58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.5. 2015 Bækur E irík Bergmann Einarsson þekkja flestir sem fræðimann og fyrirles- ara og hann hefur verið iðinn við að gefa út bækur og skrifa grein- ar í blöð og tímarit hér á landi og erlendis. Skrif hans hafa alla jafna snúist um stjórnmálafræði, en hann hefur líka fengist við fagurbókmenntir og fyrir áratug kom út bókin Glapræði, sem hann kallaði skemmtisögu. Í liðinni viku kom svo út annað skáldverk eftir Eirík, Hryðjuverkamaður snýr heim. Eiríkur segist hafa skrifað skáldskap alla tíð, en þá aðallega bara fyrir sjálfan sig. „Ég hef skrifað ýmsar tegundir af texta, skrifað fræðibækur, verið blaðamaður og pistlahöf- undur og þó að skáldskapurinn lúti allt öðrum lögmálum og sé annars eðlis að mörgu leyti þá er viðfangsefnið ekki svo frábrugðið. Það er kannski frekar það að mér fannst viðfangs- efnið þess eðlis að það hentaði fyrir skáld- skaparformið. Svo er það líka svo að stundum langar mann að brjótast undan hinum stranga aga akademíunnar og leyfa frásögninni að birtast.“ Hryðjuverkamaður snýr heim hefst þar sem Steingrímur Valur Orrason snýr heim til Íslands í ársbyrjun 2008 eftir að hafa dvalist erlendis í einskonar útlegð vegna aðildar að meintu hryðjuverki meðan á leiðtogafundinum í Höfða stóð haustið 1986. Ytra hafði Stein- grímur stofnað fjölskyldu og átt lítil samskipti við ættingja og vini heima á Íslandi, en hann neyðist til að snúa aftur heim eftir að íslensk dóttir sem hann vissi ekki af lendir í átökum við glæpaklíku. Eiríkur segir að í grunninn sé bókin lítil saga af manni sem örlögin breyta lífi hans og fólkinu í kringum hann. „Hann kemur til baka og er að reyna að ná sambandi við gamla vini og fjölskyldu og svo skapast togstreita á milli þess lífs sem hann hefur komið sér upp ann- ars staðar og á Íslandi. Þetta er persónusaga en hún tengist einnig ansi stórum atburðum eins og leiðtogafundinum og þeim stóru þjóð- félagsbreytingum sem verða í rauninni með endalokum kalda stríðsins og fram í ansi óbeislaðan kapítalisma sem síðan er eiginlega að hruni kominn í lok bókarinnar. Hin stóra hugmyndafræðilega barátta þessa tíma er öll þarna inni, kommúnisminn og kapítalisminn vega salt inni í þessum manni. Þó að í bókinni komi fyrir miklir pólitískir atburðir sem haft hafa mikil áhrif á samtíma okkar segir Eiríkur að bókin sé ekki pólitísk að því að leyti að höfundur hafi tiltekna sýn sem hann sé að flytja, „en þetta er hinsvegar stjórnmálafræðileg bók því ég nota stjórn- málaleg átök til þess að reyna að skoða sam- félagið, ég er fyrst og fremst að takast á við það hvaða áhrif allar þessar vendingar hafa á líf eins manns og fólkið í kringum hann frekar en að reyna að skýra þessa þróun.“ - Eins og fram kemur í bókinni fer Stein- grímur mjög ungur maður frá Íslandi og til Þýskalands og þó hann dvelji þar næstu tvo áratugina er hann alltaf útlendingur. Þegar hann snýr síðan heim öllum þessum árum síð- ar má segja að hann sé útlendingur hér á landi líka. „Já, þetta er saga um mann sem veit ekki hvort hann er að koma eða fara. Það er akk- úrat þetta element sem ég hafði áhuga á; landleysingi sem bærist á milli þjóðfélaga. Ég vildi búa til sjónarhorn á þjóðfélagsþróun á Íslandi með því að nota mann sem er úr þessu samfélagi, þekkir þetta samfélag, en kemur heim í allt annað Ísland, allt annað samfélag, umturnað þjóðfélag frá því sem áður var og er honum í raun framandi. Hann horfir á það með augum manns sem er kominn úr því en er samt að reyna að finna einhvern horfinn heim sem er eiginlega ekki lengur til,“ segir Eríkur og tekur undir það að þetta sé áþekk upplifun og hann finni sjálfur þegar hann gangi um æskuslóðirnar í Breiðholti. „Þetta er einhver önnur veröld en samt er eitthvað ennþá til staðar.“ Bókir snertir á fleiri þáttum og þar á meðal því hve íslenskt samfélag er í raun lítið eins og Eiríkur rifjar upp, en meðal æskuvina hans í Breiðholtinu var drengur sem varð síðar áberandi í íslensku fjármálalífi fyrir hrun og svo annar piltur sem varð áberandi í íslensk- um glæpaheimi. „Ég er líka að draga upp mynd af litla Íslandi og persónulegum tengslum og því að á endanum þykir okkur í raun vænt hverju um annað þrátt fyrir úlf- úðina sem er í öllum umræðum og eins að persónuleg tengsl skýri oft miklu meira en flóknar kenningar stjórnmálafræðinnar. Í Breiðholtinu ægði öllu saman, fólk var þarna úr öllum áttum, fjölskyldurnar hrúg- uðust inn utan af landi og héðan og þaðan og úr varð kraumandi pottur. Á þessum árum unnu foreldrar myrkranna á milli og krakk- arnir gengu sjálfala, nokkuð sem fólk þekkir ekki lengur. Ég hafði áhuga á því hvað kæmi út úr þessu og tengslum þessa fólks inn í framtíðina, fólks sem var búið að grafa lík saman, á forsögu saman sem þarf ekki að segja frá og margt sem ekki er hægt að segja frá.“ Eins og getið er hefur Eiríkur gefið út nokkrar bækur fræðilegs eðlis, en það er tvennt ólíkt að gefa út fræðibækur eða skáld- verk. Þannig spinnst allt önnur umræða af fræðiritum, stundum jafnvel pólitískar deilur, en skáldverkið er metið á annan hátt og við- tökurnar eru líka öðruvísi, þar stígur Eiríkur inn í allt annan heim. „Já, þetta er allt önnur veröld og þetta er eins og mæta óboðinn í partí,“ segir hann og hlær við, „og þannig var það líka gert í Breiðholtinu.“ EIRÍKUR BERGMANN SKRIFAR SKÁLDSÖGU Óboðinn í partíið Eiríkur Bergmann Einarsson hefur skrifað skáldskap alla tíð, en þá aðallega bara fyrir sjálfan sig. Morgunblaðið/Kristinn UM DAGINN KOM ÚT SKÁLD- SAGAN HRYÐJUVERKAMAÐUR SNÝR HEIM EFTIR EIRÍK BERGMANN EINARSSON, EN HANN ER ANNARS ÞEKKTUR FYRIR FRÆÐISTÖRF OG FRÆÐIBÓKASKRIF. Árni Matthíasson arnim@mbl.is * Svo er það líka svoað stundum langarmann að brjótast undan hinum stranga aga akademíunnar og leyfa frásögninni að birtast Listinn yfir bækur í uppáhaldi er ótæmandi og ólíkar ástæður liggja að baki. Ég var lesblind þegar ég var lítil en sigraðist á því sjálf með mikilli vinnu – eða sagan er betri þannig. Ég er andlega snobbuð manneskja sem hugsar og sér í litum og mynstri. Lest- ur var mikið harðlífi fyrir mig í æsku og engin bók hefur haft einhver var- anleg áhrif á mig. Metnaður að fá 11 í einkunn (af 10 mögulegum) í skóla hefur verið mikill í seinni tíð og því hef ég lesið námsbækur í döðlur. Síð- an hef ég á tilfinningunni stundum að ég sé eini Íslendingurinn sem les alla leiðbeiningabæklinga sem fylgja tækj- um og tólum. Staðan á toppstykkinu hverju sinni skiptir miklu máli í þessu samhengi og sykursætustu minningarnar af lestri tengjast bókum sem létta mér lífið og hjálpa mér að velja mér jákvætt viðhorf. Það er óhætt að segja að sjálfshjálparbækur eru margar hverjar stútfullar af sama söngnum – en það er ástæða fyrir því að frasar eru frasar! Ég hamast við að vera góð manneskja og uppbyggj- andi heilafóður í formi sjálfshjálparbóka og gott grín með Hugleiki Dagssyni kemur upp í hugann þegar kemur að bókum í uppáhaldi. Ég er sko kona and- stæðna. Draumalandið hans Andra Snæs hafði einnig áhrif á mig en síðan hef ég farið í eina pílagrímsferð vegna bókar. Það var á Strandir eftir að hafa lesið Þar sem vegurinn endar eftir Hrafn Jökuls og það var ekki verra að vera boðið í lambalæri þar á bæ við komuna vestur. Að skrifa bók og fá að gefa út bók, eins og ég hef gert, er mjög góður skóli. Síðan kemst ég ekki hjá því að nefna klístruðustu bókina á heimilinu sem er gamla góða matreiðslubókin sem ég fékk þegar ég var við nám í Húsmæðraskólanum. Bækur og myndaalbúm taka meira pláss en netheimar – en rokka! BÆKUR Í UPPÁHALDI ANDREA RÓBERTSDÓTTIR Andrea Róbertsdóttir fór í pílagrímsferð vestur á Strandir eftir að hafa lesið Þar sem vegurinn endar eftir Hrafn Jökulsson. Morgunblaðið/Golli Þar sem vegurinn endar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.