Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2009, Qupperneq 10

„Við erum að hefta útstreymi gjald-
eyris og þannig að plata markaðinn.
Styrking krónunnar undanfarið er
ekki eðlileg því við erum að teyma
inn í landið eins mikinn gjaldeyri og
við getum,“ segir Ingólfur H. Ingólfs-
son, eigandi og ráðgjafi hjá spara.is.
Hann bendir á að krónan gæti hugs-
anlega tekið aðra dýfu á næstunni en
hún hefur hefur styrkst umtalsvert
á undanförnum vikum, eigendum
myntkörfulána til nokkurrar hugg-
unar.
Tvöföld greiðslubyrði
Styrking krónunnar gagnvart erlend-
um gjaldmiðlum þýðir að greiðslu-
byrði þeirra sem eru með lán í er-
lendri mynt, svokölluð myntkörfulán,
minnkar. Öfugt gerist þegar krón-
an veikist en nærri lætur að erlendir
gjaldmiðlar séu orðnir helmingi dýr-
ari en þeir voru fyrir um ári síðan.
Greiðslubyrði myntkörfulána hefur í
mörgum tilvikum tvöfaldast.
Í október, í kjölfar falls stóru bank-
anna þriggja, veiktist krónan veru-
lega. Þannig fór evran úr 120 krónum
í 150 á tímabilinu 22. september til 22.
október, jenið úr 0,7 krónum í 1,2 og
Bandaríkjadalur úr 81 krónu í 117.
Þann 15. október beindi Björgvin
G. Sigurðsson, þáverandi viðskipta-
ráðherra, þeim tilmælum til bank-
anna að þeir frystu vaxta- og höfuð-
stólsgreiðslur erlendra lána. Þann 22.
október ítrekaði ráðherra tilmæli sín.
Svipað gengi og í október
Eftir miklar sveiflur á krónunni læt-
ur nærri að gengi helstu erlendra
gjaldmiðla sé svipað og það var þann
22. október. Á tímabilinu 21. janúar
til 5. febrúar styrktist krónan gagn-
vart helstu gjaldmiðlum um 6,5 til
14 prósent; pundið hefur hækkað
minnst en svissneskur franki mest.
Krónan var veikust í byrjun desem-
ber þegar dollarinn fór í 147 krónur,
danska krónan í rúmar 25 og evran í
187 krónur.
Eins og sjá má á meðfylgjandi
grafi má því í fljótu bragði áætla að
þeir sem sóttu um frystingu lána hafi
hagnast á því. Ingólfur bendir hins
vegar á að styrkingu krónunnar und-
anfarnar vikur megi rekja til þeirra
gjaldeyrishafta sem sett voru seint
á síðasta ári. Spurður hvort hann
ráðleggi fólki að greiða inn á lán sín
núna segir hann að það sé nánast til-
finningaratriði.
Hann treystir sér ekki til að ráð-
leggja einum né neinum að aflétta
frystingu nú. „Menn gætu freistast
til að nýta lækkun síðustu vikna til
að greiða inn á höfuðstólinn. Það
er hins vegar ekki hægt að ráðleggja
það neinum, þetta er nánast spurn-
ing um það hverju menn kjósa að
trúa. Sumir hafa spáð því að krónan
muni taka snarpa dýfu í næsta eða
þarnæsta mánuði. Þetta fer svolít-
ið eftir því hvað Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn segir þegar fulltrúar hans
koma hingað í eftirlitsferð. Að spá í
framhaldið er eins og að spá í skýin,“
segir hann.
Nauðsynlegt að lækka
verðtryggð lán
Í fréttatilkynningu sem Félag fast-
eignasala, Hagsmunasamtök heim-
ilanna, Húseigendafélagið, Hús-
næðissamvinnufélagið Búseti á
Norðurlandi og talsmaður neytenda
hafa sent frá sér undir yfirskriftinni
„Ákall til stjórnvalda um almenn-
ar aðgerðir til lausnar efnahags-
vanda heimilanna“ skorar hópurinn
á stjórnvöld að færa niður höfuð-
stól verðtryggðra lána og setja ný lög
um íbúðarlán þannig að gætt verði
jafnræðis á milli lántakenda og fjár-
magnseigenda.
Ingólfur tekur heilshugar und-
ir þessi sjónarmið og segir bráð-
nauðsynlegt að færa höfuðstólinn
til þess sem hann var á fyrriparti síð-
asta árs. Ingólfur segir hins vegar að
það versta sé líklega yfirstaðið, þegar
kemur að verðtryggðum lánum. „Ef
spár um að verðbólgan hjaðni hratt
ganga eftir má kannski segja að það
versta sé afstaðið. Það er ekkert sem
segir að verðbólgan muni nema stað-
ar við 2 prósenta markið, eins og tak-
markið er. Hér gæti hugsanlega orð-
ið verðhjöðnun og það er ekki slæmt
fyrir þá sem skulda verðtryggð lán,“
útskýrir hann.
fimmtudagur 12. febrúar 200910 Neytendur
Seljendum leyfist að gera prentvillur:
Auglýst verð ekki bindAndi
„Sé vara auglýst á of lágu verði, til
dæmis vegna prentvillu, á neytandi
ekki rétt á að fá vöruna á því verði ef
seljandi upplýsir um villuna áður en
viðskiptin eiga sér stað. Það er því
ekki hægt að krefjast þess að kaupa
vöru eða þjónustu á verði sem fram
kemur í auglýsingu.“ Þetta segir á
heimasíðu Neytendastofu. Þar segir
einnig að það brjóti í bága við lög ef
rangt verð er gefið upp af ásetningi.
Neytandi geti krafist bóta vegna slíks.
Á síðunni neytendastofa.is kemur
einnig fram að ekki sé gerð krafa um
að verð komi fram í auglýsingum. Eitt
helsta atriðið í reglum um verðupp-
lýsingar í auglýsingum sé að auglýst
verð eigi alltaf að vera endanlegt verð
til neytenda. „Þetta þýðir til dæmis
að virðisaukaskattur á að vera inni-
falinn í auglýstu verði. Sé vara aug-
lýst með afborgunarkjörum á bæði
staðgreiðsluverð og heildarverð með
vöxtum og kostnaði að koma fram.“
Á heimasíðu Neytendastofu má
finna ýmsar gagnlegar upplýsing-
ar um réttindi neytenda, seðilgjöld,
kæruleiðir, neytendalán og skyldur
seljenda, svo eitthvað sé nefnt.
baldur@dv.is
vAnskilAgjöld
bönnuð
Óheimilt er að leggja vanskila-
gjöld eða önnur samsvarandi
gjöld við innheimtukostnað.
Þetta er á meðal þess sem stend-
ur í nýlega samþykktum inn-
heimtulögum, sem tóku gildi um
áramót. Í lögunum er gert ráð fyr-
ir því að ráðherra setji reglugerð
um hámarkskostnað vegna inn-
heimtu enda varðar það skuldara
miklu að sett sé þak á innheimtu-
kostnað, að því er segir á heima-
síðu Neytendasamtakanna.
getur ekki
sAgt upp
íbúðinni
„Ef leigusamningur er ótíma-
bundinn og leigjandi hefur búið
í íbúðinni skemur en fimm ár
geta aðilar sagt samningnum
upp með sex mánaða fyrirvara.
Hafi leigjandi hins vegar búið í
íbúðinni lengur en fimm ár nýt-
ur hann ríkari verndar þar sem
uppsagnarfresturinn er eitt ár af
hálfu leigusala. Uppsögn þarf að
vera skrifleg og send með sann-
anlegum hætti.“ Frá þessu segir
á heimasíðu Neytendasamtak-
anna. Þar segir einnig að ekki sé
hægt að segja upp tímabundnum
húsaleigusamningi með þeim
rökum að leiguverð á markaði
hafi lækkað.
n Lastið fær Nóatún í
Grafarholti fyrir að selja
foccacia-pitsaklatta
með pepperoni á
hvorki meira né
minna en 385 krónur.
Klattinn er í lófastærð
með fáeinum litlum pepperoni-
sneiðum. Ekki er það ódýrara
með skinku en foccacia með
skinkustrimlum kostar heilar
425
krónur.
n Eigandi Playstation-leikjatölvu fór
með hana bilaða í Elko um helgina.
Hann gekk einn hring í búðinni og
var ekki kominn út þegar hringt
var í hann, honum sagt hver
bilunin væri og að hann ætti
nýja tölvu inni hjá þeim. Hann
fór því hæstánægður með nýja
tölvu út og getur leikið
sér að vild.
SeNdiÐ LOf eÐa LaSt Á NeYteNdur@dV.iS
Krónan gæti
teKið dýfu „Að spá í fram-haldið er eins og að spá í skýin.“
Ingólfur H. Ingólfsson, ráðgjafi hjá spara.is, segir ómögulegt að ráðleggja fólki sem er
með myntkörfulán nokkuð. Eftir miklar sveiflur er gengi erlendra gjaldmiðla gagnvart
krónunni nú svipað og það var í október, þegar bankarnir buðu frystingu greiðslna af
erlendum lánum. Ingólfur tekur undir þau sjónarmið að höfuðstóll verðtryggðra lána
verði færður niður.
BALDUR GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
80
100
120
0,6
0,9
1,2
1,5
100
150
200
15
20
25
60
90
120
150
150
200
svissneskur frAnki jApAnskt jen
evrA dönsk krónA
bAndAríkjAdAlur sterlingspund
GeNGI eRLeNDRA GjALDMIÐLA
MIÐAÐ vIÐ íSLeNSkA kRóNU
22. sept. 2008
22. okt. 2008
22. des. 2008
11. feb. 2009
Rangt verð skal leiðrétt Verslunarmönnum fyrirgefast prentvillur ef þeir
leiðrétta verðið áður en kúnninn kaupir vöruna.
Dísilolía
Algengt verð verð á lítra 144,4 kr. verð á lítra 162,8 kr.
skeifunni verð á lítra 142,8 kr. verð á lítra 159,2 kr.
Algengt verð verð á lítra 144,4 kr. verð á lítra 162,8 kr.
bensín
dalvegi verð á lítra 142,7 kr. verð á lítra 159,1 kr.
fjarðarkaupum verð á lítra 138,6 kr. verð á lítra 158,9 kr.
Algengt verð verð á lítra 144,4 kr. verð á lítra 162,8 kr.
umSjóN: baLdur guÐmuNdSSON, baldur@dv.is / neytendur@dv.is
el
d
sn
ey
t
i