Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2009, Qupperneq 16

16 föstudagur 10. júlí 2009 fréttir
Óhætt er að segja að kjör meðal-Íslendings hafi versnað til muna síðastliðið ár. Kaupmáttur hefur dregist veru-
lega saman og vísitala neysluverðs hefur hækkað hratt. Laun meðal-Íslendings hafa rýrnað um 27 þúsund
krónur undanfarið ár. DV hefur tekið saman hvernig kreppan hefur á einu ári rýrt kjör meðal-Íslendinga.
Mæddur er Meðal-Jón
Frá því efnahagshrunið varð með
tilheyrandi hruni krónunnar hef-
ur kaupmáttur launa lækkað um
10 prósent, vörur og þjónusta hafa
hækkað um 18 prósent, húsnæði hef-
ur fallið að raunvirði um 20 prósent
og fjölmargir búa við átthagafjötra
vegna hækkandi lána. Fjörutíu þús-
und manns tóku myntkörfulán en al-
gengt er að slíkt lán hafi hækkað um
70 prósent á einu ári. Laun hafa þó í
heildina litið ekki lækkað undanfarin
ár, þótt margir hafi orðið fyrir tekju-
og eða atvinnumissi.
Launin 27.000 krónum
verðminni
Vísitala neysluverðs hefur hækk-
að um nær 18 prósent á einu ári, fyr-
ir utan húsnæði, en 12 prósent þegar
húsnæði er reiknað með. Það þýðir
að allar vörur og þjónusta sem við
notum dagsdaglega hafa að jafnaði
hækkað um 18 prósent frá því í maí
í fyrra.
Kaupmáttur launa hefur minnk-
að hratt undanfarna mánuði og er
nú jafnmikill og í mars 2003. Þótt
laun Íslendinga hafi frá maí 2008 til
maí 2009 hækkað að jafnaði um fjög-
ur prósent hefur kaupmáttur launa á
sama tíma lækkað um rúm tíu pró-
sent. Það þýðir að meðal-Jón hefur
orðið fyrir 10 prósent kjaraskerðingu;
fær nú 10 prósent minna fyrir launin
sín en hann gerði fyrir ári ef hann á
annað borð hefur haldið vinnu sinni,
en um 17 þúsund Íslendingar eru nú
atvinnulausir.
Meðal-Íslendingur hafði í fyrra
um 267 þúsund krónur í laun á mán-
uði, samkvæmt tölum frá Hagstofu
Íslands. Rök mætti færa fyrir því að
launin hefðu á einu ári rýrnað um
nærri 27 þúsund krónur.
Úr plús í mínus
Ef þessi meðal-Jón átti húsnæði,
sem á hvíldu 20 milljónir króna fyrir
ári stendur sú skuld nú í 22,4 milljón-
um. Á einu ári hefur húsnæðislánið
hækkað um 2,4 milljónir eða um 200
þúsund krónur á hverjum einasta
mánuði. Greiðslubyrðin hefur því að
líkindum hækkað um nokkur þús-
und krónur á þessum tíma.
Þetta er ekki allt. Gerum ráð fyrir
því að Jón hafi átt 5 milljónir í húsinu
sínu í fyrra; það var sum sé metið á
25 milljónir. Raunlækkun fasteigna-
verðs frá bankahruni var í vor orðin
um 20 prósent, líkt og Ingólfur Bend-
er, forstöðumaður Greiningar Glitn-
is, og fleiri hafa bent á. Það þýðir að
húsið hans Jóns er núna um 20 millj-
óna króna virði, miðað við óbreytt
verðlag. Með öðrum orðum má segja
að í stað þess að eiga 5 milljónir í
húsinu skuldar áðurnefndur Jón nú
um 2,5 milljónir umfram það sem
hann getur vænst að fá fyrir hús-
ið. Á hitt ber þó að líta að miðað við
þær fréttir sem berast af fasteigna-
markaði eru litlar líkur á því að Jón
geti selt húsið sitt í bráð, nema hann
verði sérlega heppinn. Takist honum
það situr hann eftir með 2,5 milljóna
króna skuld.
Myntkörfulánin dýr
Viðskiptaráðherra hefur á Alþingi
upplýst að um 40 þúsund Íslending-
ar tóku myntkörfulán vegna bifreiða-
kaupa. Algengt er að slík lán hafi til
helminga verið tekin í svissnesk-
um frönkum og japönskum jenum.
Frankinn hefur á rúmu ári hækk-
að um 60 prósent en jen um 80 pró-
sent. Að jafnaði hefur myntkörfulán-
ið hækkað um 70 prósent. Það þýðir
að myntkörfulán sem í fyrra stóð í 3
milljónum stendur nú í 5,1milljón.
Krónan hrunið mest
Engin mynt í Evrópu hefur fall-
ið meira en íslenska krónan frá því
kreppan fór að láta á sér kræla síð-
sumars 2007. Þannig er orðið mun
dýrara fyrir Íslendinga að ferðast til
útlanda en áður. Hrun krónunnar
hófst í mars eða apríl í fyrra. Frá maí
2008 til maí á þessu ári hefur banda-
ríkjadalur fallið um 64 prósent,
dönsk króna og evra um 50 prósent
og sterlingspund um 34 prósent, svo
dæmi séu tekin.
DV sagði frá því í lok febrúar að
það væri pólska slotið sem minnst
Evrópumynta hefði fallið gagnvart
krónunni ef horft er ár aftur í tímann.
Krónan hafði „aðeins“ fallið um 11
prósent gagnvart þeim gjaldmiðli.
Íslenskt vinnuafl ódýrt
Hrun krónunnar þýðir með-
al annars að vinnuframlag Íslend-
inga er orðið ákaflega ódýrt, miðað
við önnur lönd. Greining Íslands-
banka greindi frá því í Morgunkorni
í vikunni að íslenskir launamenn
séu nú mun ódýrari starfskraftur, í
samanburði við nágrannalönd okk-
ar, en áður var. „Trúlega er það land
vandfundið í Vestur-Evrópu þar sem
vinnuafl er að jafnaði ódýrara þessa
dagana. Þessi þróun hjálpar útflutn-
ingsatvinnuvegum, sem og þeirri inn-
lendu starfsemi sem á í samkeppni
við innflutning. Á hinn bóginn ger-
ir hin mikla lækkun kaupmáttar í
samanburði við nágrannalöndin það
meira freistandi fyrir íslenska launa-
menn að flytja búferlum en ella, sér
í lagi ef kaupmáttur þeirra á erlendri
grundu helst lágur um lengri tíma
eftir að atvinnuástand batnar á nýj-
an leik í nágrannalöndum okkar,“
sagði Greining Íslandsbanka en þar
kom einnig fram að raungengi ís-
lensku krónunnar væri líklega lægra
nú en nokkru sinni áður frá því hún
sagði skilið við dönsku krónuna árið
1922.
„Að jafnaði hefur mynt-
körfulánið hækkað um
70 prósent. Það þýðir
að myntkörfulán sem í
fyrra stóð í 3 milljónum
stendur nú í 5,1milljón.“
Mótmæli við Alþingishúsið Kaupmáttarrýrnun nemur 27 þúsund krónum á einu
ári hjá meðalmanninum en margir hafa misst vinnuna og sparnað sinn að auki.
Mynd: HeiðA HeLgAdóttir
Meðal-Jón Fjörutíu þúsund Íslendingar
eru með myntkörfulán semhafa í mörgum
tilvikum hækkað um 70 prósent á einu ári.
Á einu ári
✔ Kaupmáttur meðalmannsins hefur minnkað um 27.000 krónur.
✔ 20 milljóna króna húsnæðislán hefur hækkað í 22,4 milljónir.
✔ Verðgildi húsnæðis hefur fallið um 20 prósent.
✔ Verðlag á vörum og þjónustu hefur hækkað um 18%.
✔ Myntkörfulán fyrir bíl hefur hækkað um 70%.
✔ Atvinnulausum hefur fjölgað úr 1.000 í 17.000.
✔ Íslenskt vinnuafl er orðið eitt það ódýrasta í evrópu.
✔ Íslenska krónan hefur fallið mest allra gjaldmiðla.
BALdUr gUðMUndSSOn
blaðamaður skrifar baldur@dv.is