Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2010, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 12. febrúar 2010 HELGARBLAÐ
Björn fæddist á Ytra-Skörðugili í Skagafirði og ólst
þar upp í foreldrahúsum. Hann lauk stúdentsprófi
frá MA 1951 og lauk cand.mag.-prófi í íslenskum
fræðum frá HÍ 1959.
Björn tók við búi foreldra sinna að Ytra-Skörðugili
og sinnti þar búskap 1957-67, var jafnframt kennari
við Hagaskólann í Reykjavík frá 1960, yfirkennari þar
frá 1963 og skólastjóri Hagaskóla 1967-94. Hann var
án efa í hópi virtustu og merkustu skólamanna þjóð-
arinnar á sinni skólastjóratíð en Hagaskólinn var þá
lengst af í fremstu röð í flestöllum mælanlegum ár-
angri.
Björn var afburðaíslenskumaður og afar afkasta-
mikill þýðandi um langt árabil en eftir hann liggja
um hundrað og fjörutíu þýddar bækur.
Þá var Björn mikill áhugamaður um skógrækt. Er
hann brá búi hóf hann skógrækt á æskuslóðum konu
sinnar að Sólheimum í Landbroti. Þar fór hann nýjar
leiðir og náði góðum árangri í skógræktinni við erf-
iðar aðstæður. Hann miðlaði síðan þessari reynslu
sinni með fjölda námskeiða á vegum Skógræktarfé-
lags Íslands.
Loks var Björn afkastamikill ljósmyndari. Fjöl-
margar myndir hans hafa birst á póstkortum og í rit-
um um íslenska náttúru.
Björn hlaut viðurkenningu Skógræktarfélags Ís-
lands fyrir framlag sitt að skógrækt, viðurkenningu
umhverfisráðuneytisins fyrir afburðastörf að um-
hverfismálum og var sæmdur riddarakrossi hinnar
íslensku fálkaorðu fyrir störf sín að uppeldismálum,
skógrækt og menningarmálum.
Björn var einn af forgöngumönnum að stofn-
un Rótarýklúbbs Seltjarnarness, einn stofnfélaga
klúbbsins 1971 og forseti hans 1972-73. Hann var út-
nefndur Paul Harris-félagi 1989.
Fjölskylda
Björn kvæntist 29.11. 1959 Guðrúnu Sigríði Magnús-
dóttur, f. 8.2. 1934, d. 14.8. 2005, cand.mag. og síð-
ar sérfræðingi hjá Örnefnastofnun. Hún var dóttir
Magnúsar Auðunssonar, f. 1.12. 1893, d. 5.3. 1966,
bónda á Sólheimum í Landbroti, og k.h., Kristjönu
Magúsdóttur, f. 5.8. 1900, d. 2.6. 1992, kennara.
Börn Björns og Guðrúnar eru Heiður Agn-
es Björnsdóttir, f. 30.4. 1962, viðskiptafræðingur í
Reykjavík en maður hennar er Hákon Óskarsson
og er sonur þeirra Kjartan, f. 23.11. 1982 en sam-
býliskona hans er Ragnheiður Kristín Sigurðardótt-
ir; Magnús Jón Björnsson, f. 14.4. 1966, tannlækn-
ir í Reykjavík en kona hans er Ragna Árnadóttir og
eru dætur þeirra Brynhildur, f. 26.10. 1993, og Agnes
Guðrún, f. 8.9. 2000.
Systir Björns var Unnur Oddfríður Jónsdóttir, f.
30.5. 1923, d. 9.3. 1975, kennari.
Foreldrar Björns voru Jón Jóhannesson, f. á Völl-
um í Vallhólma 27.5. 1893, d. 27.1. 1957, bóndi í Ytra-
Skörðugili, og Agnes Guðfinnsdóttir, f. á Víghólsstöð-
um á Fellsströnd 5.3. 1897, d. 14.5. 1987, húsfreyja.
Ætt
Jón var sonur Jóhannesar, b. á Brekku, á Völlum í
Vallhólma, á Þorleiksstöðum og í Hátúni Konráðs-
sonar, b. í Glæsibæ Jónssonar, sterka í Kolgröf Ól-
afssonar. Móðir Konráðs var Oddný Árnadóttir, b. á
Fjalli í Sæmundarhlíð Helgasonar. Móðir Oddnýjar
var Margrét, dóttir Mála-Björns Arasonar og Ingi-
bjargar Illugadóttur. Móðir Jóhannesar var Guðrún
Sveinbjörnsdóttir, b. á Skarðsá og á Sólheimum Jóns-
sonar.
Móðir Jóns í Ytra-Skörðugili var Ingibjörg Jóns-
dóttir, b. í Flugumýrarhvammi Jónssonar eldra, b. á
Hallfreðarstöðum í Hörgárdal, bróður Hallgríms á
Hámundarstöðum, föður Hallgríms, langafa Guð-
jóns B. Ólafssonar, forstjóra SÍS. Þá var Hallgrímur
eldri langafi Baldvins, föður Björns Th. Björnssonar
listfræðings. Jón var sonur Þorláks, dbrm. í Skriðu,
bróður Gunnars, afa Tryggva Gunnarssonar og
Kristjönu, móður Hannesar Hafstein. Annar bróðir
Þorláks var Jón málari, langafi Pálínu, móður Her-
manns Jónassonar forsætisráðherra, föður Stein-
gríms forsætisráðherra, föður Guðmundar alþm..
Þorlákur var sonur Hallgríms, málara á Kjarna í Eyja-
firði Jónssonar. Móðir Ingibjargar var Guðrún Eyj-
ólfsdóttir.
Agnes var systir Björns, prófessors í íslensku við
HÍ og kennslubókahöfundar, föður Fríðu sem var
framkvæmdastjóri Blaðamannafélags Íslands um
langt árabil. Annar bróðir Agnesar var Gestur, skáld
og blaðamaður við Alþýðublaðið. Systir Agnes-
ar var Björg Þuríður, móðir Guðfinnu Ragnarsdótt-
ur, blaðamanns og menntaskólakennara. Agnes var
dóttir Guðfinns Jóns, búfræðings í Litla-Galtardal á
Fellsströnd Björnssonar, b. á Ytrafelli á Fellsströnd
Ólafssonar, b. og hagyrðings á Hlaðhamri í Hrúta-
firði og í Stóra-Galtardal Björnssonar, b. í Hrúta-
tungu Björnssonar. Móðir Guðfinns var Agnes Guð-
finnsdóttir, b. í Litlu-Tungu á Fellsströnd Helgasonar,
og Jóhönnu Hólmfríðar, systur Júlíönnu, langömmu
Guðrúnar, móður Óttars Yngvasonar forstjóra. Jó-
hanna var dóttir Steins, b. á Ægissíðu á Vatnsnesi
Sigfússonar Bergmanns, b. á Þorkelshóli Sigfússon-
ar, ættföður Bergmannsættar, langafa Guðmund-
ar Björnssonar landlæknis, Páls Kolka og Jónasar
fræðslustjóra, föður Ögmundar, alþm. og fyrrv. ráð-
herra og formanns BSRB.
Móðir Agnesar var Sigurbjörg Guðbrandsdótt-
ir, b. á Vogi á Fellsströnd Einarssonar, og Vigdísar
Vigfúsdóttir, b. í Fagradalstungu, í Saurbæ, bróður
Brands, langafa Rögnvaldar, afa Mörtu Guðjónsdótt-
ur, formanns Varðar. Annar bróðir Vigfúsar var Guð-
mundur, langafi Kristjönu, ömmu Garðars Cortes
óperusöngvara, föður Garðars Thors Cortes óperu-
söngvara. Þriðji bróðir Vigfúsar var Sigurður, langafi
Rósamundu, ömmu Ingibjargar Þorbergs, söngkonu
og tónskálds. Vigfús var sonur Orms, ættföður Orm-
sættar Sigurðssonar, langafa Halldóru, ömmu Ólafs
Gauks tónlistarmanns og langömmu Þorgeirs Ást-
valdssonar dagskrárgerðarmanns.
Björn var jarðsunginn frá Neskirkju þann 8.2. sl.
Emilía Borg
LEIKKONA
f. 13.2. 1901, d. 24.12. 1984
Emilía var af mikilli leikara-
fjölskyldu. Hún var dóttir
Borgþórs Jósefssonar, bæjar-
gjaldkera í Reykjavík, og k.h.,
Stefaníu Guðmundsdóttur
sem var þekktasta leikkona
Reykvíkinga á fyrstu árum
Leikfélags Reykjavíkur. Jón
Viðar Jónsson leikhúsfræð-
ingur skrifaði einmitt dokt-
orsritgerð um starf Stefaníu
og fyrstu áratugi starfisemi
Leikfélags Reykajvíkur, og
sendi síðan frá sér bókina
Leyndarmál frú Stefaníu, útg.
1997.
Systur Emilíu voru leikkon-
urnar Þóra Borg, sem lék um
áratuga skeið hjá Leikfélagi
Reykjavíkur, og Anna Borg,
leikkona við Konunglega leik-
húsið í Kaupmannnahöfn,
fremsta leikkona Íslendinga
á sinni tíð og eiginkona Poul
Raumerts, eins þekktasta leik-
ara Dana. Bróðir þeirra systra
var Geir Borg, faðir Sunnu
Borg leikkonu.
Borgþór var bróðir Jóns
Bachmann, föður Hallgríms,
ljósameistara Þjóðleikhúss-
ins, föður Helgu Bachmann
leikkonu, móður Helgu Völu
Helgadóttur leikkonu. Systir
Hallgríms var Rósa, lang-
amma Bjarkar Guðmunds-
dóttur söngkonu og auk þess
frægrar leikkonu í seinni tíð.
Emilía ólst upp í sögu-
frægu húsi fjölskyldunnar að
Laufásvegi 5, og var þar bú-
sett alla tíð. Þar bjuggu áður
ýmsar þjóðþekktar persónur,
s.s. Jón Árnason þjóðsagna-
safnari, Þorvaldur Thorodd-
sen náttúrufræðingur og Jón
Ólafsson, alþm. og ritstjóri,
sem orti Íslendingabrag. Hálf-
bróðir Jóns var Páll Ólafsson,
alþm. og eitt helsta skáld 19.
aldar, en hann bjó þar einmitt
hjá bróður sínum í húsinu
síðustu æviárin.
Emilía stundaði nám við
Kvennaskólann í Reykjavík og
lauk prófum frá Tónlistarskól-
anum 1936.
Emilía hóf leikferil sinn á
barnsaldri, var vinsæl leik-
kona á vegum Leikfélags
Reykjavíkur um áratuga skeið
og lék m.a. með móður sinni
á vegum Leikfélags Íslend-
inga í Winnipeg 1920-1922.
Þá starfaði hún jafnframt við
píanókennslu.
MINNING
Björn Jónsson
SKÓLASTJÓRI HAGASKÓLA
MERKIR
ÍSLENDINGAR
Fæddur 3.7. 1932 – dáinn 3.2. 2010
Eftirmæli
EINAR MAGNÚSSON, FYRRVERANDI SKÓLASTJÓRI HAGASKÓLA
Eftirmæli
EFTIR HARALD FINNSSON, FYRRV. SKÓLSTJÓRA RÉTTARHOLTSSKÓLA
„Sá maður er þar látinn er
vér erum allir skyldir virð-
ing að veita, segir í Gísla
sögu Súrssonar. Þetta hygg
ég að samferðarmenn
Björns Jónssonar geti heils
hugar tekið undir. Slíkur
maður var hann að allir
sem kynntust honum gátu
ekki annað en borið fyr-
ir honum ómælda virðingu. Í hon-
um sameinuðust fornar dyggðir og
íhaldssemi með góðri blöndu af nú-
tímanum og þeirri tækni sem hon-
um fylgdi.
Samstarf okkar var frá upphafi
einstaklega gott og ég get fullyrt að
þetta voru mestu ham-
ingjuár mín í starfi. Um-
hverfið fastmótað, metnað-
ur og hagur skólans hafður í
fyrirrúmi. Fastmótaðir siðir
tókust strax milli okkar.
Farinn var svokallað-
ur stofugangur strax eft-
ir hringingu í fyrsta tíma
og að gætt að allir væru á
sínum stað. Eftir það settumst við
oft inn á skrifstofu Björns, fengum
okkur kaffibolla, ræddum um hvað
dagurinn og næstu dagar kynnu að
bera í skauti sér, enduðum síðan á
málefnum líðandi stundar og fórum
með ljóð eða gátur til skiptis.
Björn stýrði skóla sínum af
myndugleik og festu og bar ávallt
hag nemenda og starfsmanna sinna
fyrir brjósti. Hann gat verið harður í
horn að taka ef svo bar undir en fyrst
og fremst var hann ákaflega rökfast-
ur, gegnheill, trúr sínum yfirboður-
um, óhvikull í skoðunum og hafði til
að bera mikla mannvisku.
Þegar Björn sá ástæðu til að taka
til máls á skólastjórafundum, sem
fræðslustjóri heldur reglulega, hlust-
uðu allir. Hann gerði það enda að-
eins ef honum þótti hann hafa eitt-
hvað gagnlegt til málanna að leggja.
Samtöl okkar frá síðastliðnu
hausti eru mér minnisstæð. Efn-
islega sagði hann við mig: „Minn
innri maður er fullkomlega sátt-
ur. Ég hafði Guðrúnu mína í 45 ár,
á tvö yndisleg börn, tengdabörn og
barnabörn. Get ekki verið annað en
sáttur við lífshlaup mitt. Minn ytri
maður er hins vegar laraður. Þegar
minn innri maður verður ósáttur við
sambýlið við sinn ytri mann, þá deyr
hann.“
Ég kveð merkismanninn Björn
Jónsson með eftirsjá, væntumþykju
og þakklæti fyrir órofa tryggð og
uppbyggilegar samverustundir allt
til hinsta dags.
Algóður guð blessi fjölskyldu
hans og ástvini. Hann hvíli í friði.“
„Björn var skólastjóri sem margt
mátti læra af. Reglusamur með af-
brigðum, ávallt mættur snemma og
hafði þann sið að ganga um skól-
ann að morgni, heilsa nemend-
um og fylgjast með þar til allir voru
komnir í kennslustofur. Engir nem-
endur Hagaskóla velktust í vafa um
hver skólastjórinn var. Hann gat ver-
ið harður í horn að taka í agamál-
um. En ævinlega tilbúinn til sam-
ræðna ef vilji var til. Því var hann
virtur af öllum. Skrifstofa hans var
í þjóðbraut milli kennarastofu og
skrifstofu skólans og þrátt fyrir mikl-
ar annir þá var hann alltaf tilbúinn
að ræða við þá sem til hans leituðu.
Hafði gjarnan frumkvæði að upp-
byggilegum samræðum og óspar
á að miðla af sinni víðfeðmu þekk-
ingu. Minni hans og þekkingu virt-
ust lítil takmörk sett hvort sem um
var að ræða íslenskt mál, bókmennt-
ir og sögu eða nemendur skólans og
ættir þeirra.
Þegar litið er til baka þá voru
þetta minnisstæðar stundir sem
höfðu varanleg áhrif á mörg okkar er
hjá honum störfuðu. Stjórnun hans
var með þeim hætti að enginn velkt-
ist í vafa um forystu hans án þess að
um það þyrfti mörg orð. Þannig var
hann sá bakhjarl sem allir í skólan-
um gátu treyst á til stuðnings í ágjöf
og erfiðleikum. Leiðtogi sem stjórn-
aði af festu þannig að allir vissu til
hvers var ætlast. Hann átti afar auð-
velt með að tjá hugsun sína í mæltu
máli. Þegar hann tók til máls, hvort
sem var innan skólans eða á fund-
um skólastjórnenda í Reykjavík, þá
hlustuðu allir. Þar var ekki bruðlað
með orð, þau höfðu öll merkingu og
markmið.
En af einhverjum ástæðum festi
hann hugsanir sínar lítið á blað, mér
vitanlega. Það er mjög miður, það
vitum við sem nutum leiðsagnar
hans og samvista. Björn var einlæg-
ur trúmaður en flíkaði ekki trú sinn
né hélt henni að öðrum. Því kveð ég
hann með þeim óskum að almættið
geymi hann og alla hans ástvini.“