Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2010, Blaðsíða 22

26 FÖSTUDAGUR 12. febrúar 2010 FRÉTTIR
Það er þekkt kenning að kettir eigi níu líf. Sú er einnig raunin í
vissum skilningi hjá stjórnmálamönnum. Nýafstaðnar forseta-
kosningar í Úkraínu sanna svo ekki verður um villst að einn
ósigur í stjórnmálum þarf ekki að þýða að viðkomandi hverfi
endanlega af hinu pólitíska leiksviði.
AFTURBATA STJÓRNMÁLAMENN
Viktor Janúkóvits fór með sigur af
hólmi í nýafstöðnum forsetakosn-
ingum í Úkraínu. Það var ekki í fyrsta
sinn sem hann fagnaði sigri því hann
var einnig lýstur sigurvegari forseta-
kosninganna árið 2004, en í kjölfar
viðamikilla mótmæla lýðræðissinna
úrskurðaði dómstóll að kosninga-
úrslitin hefðu fengist með svindli og
voru gerð ómerk. Byltingin fékk nafn-
ið rauðgula byltingin og forsetakosn-
ingarnar voru endurteknar.
Úrslit nýrra kosninga urðu Vikt-
or Jútsjenkó, keppinautar Janúkóvits,
hagstæð, en Janúkóvits þurfti að sætta
sig við orðinn hlut og fór fyrir helsta
stjórnarandstöðuflokki landsins.
En Viktor Janúkóvits hafði greini-
lega langt í frá játað sig sigraðan. Á
árum áður var litið á Janúkóvits sem
áhrifalítið handbendi Kremlverja en
fyrir kosningarnar nú réð hann sér
bandarískan stjórnmálaráðgjafa og
gaf sig út fyrir að vera miðjumaður
með stefnumál sem þó áttu samleið
með Moskvu frekar en Vesturlöndum
og aðferð hans bar ávöxt.
Þess má geta að Júlía Tímósjenkó,
keppinautur hans í nýafstöðnum for-
setakosningum, ber brigður á lög-
mæti úrslitanna en það er önnur saga.
Endurheimtir völd eftir flótta
Sagan hefur að geyma fjölda dæma
um menn sem sneru tvíefldir til baka
á svið stjórnmála eftir að hafa nánast
verið dæmdir úr leik. Einn þeirra var
Napóleón Bónaparte (15. ágúst 1769 –
5. maí 1821) , lágvaxin stríðshetja sem
síðar varð keisari Frakklands og goð-
sögn í lifandi lífi snemma á nítjándu
öld.
Í átta ár samfleytt réð Napóleón
Bónaparte nánast lögum og lofum í
Evrópu og báru herir hans sigurorð
af herjum Austurríkis, Rússlands og
Prússlands.
En í mars 1814 náðu sameinaðir
andstæðingar hans völdum í París í
Frakklandi og Napóleón var sendur í
útlegð til eyjunnar Elbu í Miðjarðar-
hafinu. Eflaust hefur Napóleón hugs-
að sitt í útlegðinni en ljóst að hann var
ekki reiðubúinn til að leggja hendur
í skaut því ári síðar tókst honum að
flýja og fór til Parísar. Þangað kominn
endurheimti hann fyrri völd og end-
urskipulagði bæði her og ríkisstjórn.
En seinna valdaskeið Napóleóns
Bónaparte varð skammvinnt og varði
ekki í nema eitthundrað daga, eða þar
um bil, og lauk þegar hann þurfti að
bíta í það súra epli að tapa orrustunni
við Waterloo.
Napóleón var settur í fangelsi á
eyjunni Saint Helena þar sem hann
dó sex árum síðar, árið 1821.
Þvermóðskufullur og umdeildur
Fyrstur Bandaríkjaforseta til að sitja
tvö ósamfelld kjörtímabil var Grov-
er Cleveland (18. mars 1837– 24. júní
1908). Cleveland var þvermóðskufull-
ur stjórnmálamaður sem beitti neit-
unarvaldi sínu oftar en nokkur annar
forveri hans á forsetastóli hafði gert.
Á meðal þess sem Grover Cleve-
land afrekaði var að útrýma einka-
vina- og stuðningsmannavæðingu á
vegum ríkisstjórnarinnar. Þrátt fyrir
að það hafi verið aðdáunarvert í sjálfu
sér varð það honum ekki til framdrátt-
ar og aflaði honum fjölda pólitískra
óvildarmanna.
Það var þó ekki það sem kost-
aði hann forsetaembættið í forseta-
kosningunum 1888 heldur umdeild-
ar skoðanir hans á tollaálagningu. Á
þeim tíma nutu Bandaríkin tekjuaf-
gangs í fjárlögum og Cleveland hugn-
aðist ekki að ríkisstjórnin stundaði að
taka meira en hún þurfti og sagði slíkt
vera „óverjandi okur“.
Keppinautur Clevelands, Benja-
min Harrison, var á öndverðum
meiði og fullyrti að tollarnir vernd-
uðu bandarískan iðnað. Cleveland
sigraði í almennu kosningunum en
fékk ekki nægan fjölda kjörmanna
og varð frá að hverfa.
Fjórum árum síðar mætti Cleve-
land aftur til leiks og hafði sigur.
Ljónið sem féll
Flestir væntu þess að Winston Chur-
chill (30. nóvember 1874 – 24. janúar
1965) ætti sigurinn vísan árið 1945
í fyrstu þingkosningum á Bretlandi
eftir lok síðari heimsstyrjaldarinnar,
enda hafði hann leitt þjóðina til sig-
urs gegn öxulveldunum með aðstoð
Bandaríkjanna.
En raunin var önnur því eitt-
hvað skorti á skýra stefnu hjá íhalds-
mönnum með tilliti til nýrra og
friðvænlegri tíma og Verkamanna-
flokkurinn höfðaði til almennings
með loforðum um velferð öllum til
handa, ekkert atvinnuleysi og opin-
bert heilbrigðiskerfi.
Það tók sex ár og enn einn ósig-
urinn, árið 1950, áður en Winston
Churchill varð forsætisráðherra að
nýju árið 1951. Churchill gegndi því
embætti til ársins 1955 þegar hann,
áttræður, sagði af sér af heilsufarsá-
stæðum.
Kunnuglegir forsætisráðherrar
Það er ekki að ástæðulausu sem fólki
hugsanlega finnst einhver nýkjörinn
forsætisráðherra Ísraels líta kunnug-
lega út. Frá stofnun Ísraelsríkis hafa
fjórir forsætisráðherrar yfirgefið
embættið eingöngu til þess að birt-
ast í því aftur einhverjum árum síðar.
Árið 1977 voru Yitzhak Rabin (1.
mars 1922 – 4. nóvember 1995) for-
sætisráðherra og eiginkona hans,
Leah, sökuð um að fara í bága við
strangar gjaldeyrisreglur sem bönn-
uðu að ísraelskir borgarar ættu fé
í öðrum löndum. Ósættið sem til
varð við afsögn Rabins vegna máls-
ins varð svo alvarlegt að einn ráða-
manna landsins sagði það vera „al-
varlegustu stjórnmálakreppu í sögu
Ísraelsríkis“.
Yitzhak Rabin tókst engu að síður
að halda sér á floti í pólitískum skiln-
ingi og var á endanum gerður að
varnarmálaráðherra árið 1984 og var
sem slíkur hylltur fyrir að hafa með
tiltölulega friðsamlegum aðgerðum
brotið á bak aftur fyrstu uppreisn
Palestínumanna. Þar með fékk Ra-
bin annað tækifæri gagnvart ísra-
elskum kjósendum, sem brugðust
ekki væntingum hans því hann var
endurkjörinn í embætti forsætisráð-
herra árið 1992 en var ráðinn af dög-
um sem slíkur árið 1995.
Útlegð og flótti
Haítí hefur verið í brennidepli und-
anfarið vegna stórkostlegra og mann-
skæðra náttúruhamfara.
Á meðal þeirra sem hafa verið við
stjórnvölinn í landinu, sem sumir
hverjir hafa verið annálaðir kónar, er
Jean-Bertrand Aristide. Hann markaði
sín fyrstu spor í stjórnmálum landsins
þegar það var í greipum átaka á milli
hinna fátæku og réttlausu og þeirra
sem tilheyrðu auðmannstéttinni.
Þegar Aristide sigraði í fyrstu
frjálsu og lýðræðislegu kosningum í
landinu hafði almenningur væntingar
um betri tíð með blóm í haga, en fljót-
lega kom í ljós að hvorki her landsins
né ráðandi stétt hugnaðist stefna hins
nýkjörna forseta.
Jean-Bertrand Aristide var neydd-
ur í útlegð eftir valdarán í september
1991, en herinn sá villur síns vegar,
eftir að Bandaríkjamenn hótuðu inn-
rás, og samþykkti að setja hann aftur
í embætti. Stjórnarskrá landsins kom
í veg fyrir að forseti gæti setið samfelld
kjörtímabil og því gat Aristide, þrátt
fyrir vinsældir á meðal almennings,
KOLBEINN ÞORSTEINSSON
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Frá stofnun Ís-raelsríkis hafa
fjórir forsætisráðherrar
yfirgefið embættið ein-
göngu til þess að birtast
í því aftur einhverjum
árum síðar.
Aftur úr útlegð Keisarinn lágvaxni séður með augum
Jean Auguste Dominque Ingres, 1801. Útlegð aftraði
Napóleón Bónaparte ekki frá að ná völdum að nýju.