Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.2010, Blaðsíða 2

2 fréttir 25. október 2010 mánudagur
Þrjár konur sitja saman við lítið borð
á veitingastaðnum Maður lifandi og
ræða málin á meðan þær bíða eft-
ir þeirri fjórðu. Skömmu síðar kemur
hún askvaðandi íklædd rauðri kápu
og með sítt dökkt hárið flaksandi. All-
ar eru þær ólíkar, koma hver úr sinni
áttinni og eru á misjöfnum aldri, en
eitt eiga þær sameiginlegt, brennandi
áhuga á baráttunni fyrir jafnrétti. Þær
eru allar femínistar.
Þær þekkjast ekki en eru hér sam-
ankomnar til þess að ræða stöðu
kvenna í tilefni af kvennafrídeginum.
Spjallið kemst fljótt á flug, enda skoð-
anaglaðar konur, svo ekki sé meira
sagt. Þetta eru þær Hlín Agnarsdótt-
ir, leikstjóri og leikskáld, Hildur Fjóla
Antonsdóttir, sem starfar á Rann-
sóknastofu í kvenna- og kynjafræð-
um og við Alþjóðlegan jafnréttisskóla
við Háskóla Íslands, Auður Alfífa Ket-
ilsdóttir, ritstjóri Stúdentablaðsins,
og Þóranna Jónsdóttir, sem starfar
hjá Auði Capital. Hver á eftir annarri
kynna þær sig og aðkomu sína að jafn-
réttismálum.
Þótti Bríetur öfgakenndar
Hlín: „Ég var rauðsokka og tók þátt í
því að stofna Kvennalistann á sínum
tíma þegar hann bauð sig fyrst fram í
borgarstjórn. En ég var á móti því að
fara í framboð til alþingiskosninga
þegar þær gerðu það. Það var ferlega
íhaldssamt af mér.“ Hlín hlær og bætir
við: „Mér fannst að við ættum að byrja
á því að gera vel í borginni og sjá svo
til.“
Þóranna grípur orðið: „Þessi hóf-
semi kvenna.“
Hlín: „Við eigum ekki að taka okkur
of mikið pláss. En ég hef verið viðriðin
þessa baráttu lengi og í mínum huga er
það svo kristaltært að konur eru þern-
ur karla. Aftur og aftur eru þær fengn-
ar til þess að koma inn og hreinsa upp
eftir þá skítinn.“
Hildur Fjóla: „Ég er með meistara-
gráðu í kynja- og þróunarfræðum. Ég
starfaði fyrir UNIFEM í Barbados og í
New York þar sem ég vann að því að
efla stöðu kvenna og draga úr kyn-
bundnu ofbeldi. Ég var líka í Bríetun-
um og tók þátt í stofnun Femínistafé-
lagsins.“
Auður Alfífa: „Ég er reyndar alltaf
kölluð Fífa. En ég er yngst af ykkur hér
í þessum hópi. Ég var svona late-teen
þegar Bríeturnar voru á fullu og fór frá
því að þykja þær öfgakenndar og hall-
ærislegar yfir það að þykja þær klárar
og töff. Ég fór síðan í kynjafræði. Ég bjó
líka alltaf að því að eiga ömmu sem var
sjálfstæð og sterk kona sem lét afa til
dæmis bíða eftir sér í Reykjavík á með-
an hún fór sjálf í nám til New York áður
en þau giftust og mömmu sem er mik-
ill femínisti. Ég tók síðan þátt í stofn-
un Femínistafélagsins. Ég var líka með
femíniskan spjallþátt á NFS sem hét
Óþekkt með Kristínu Tómasdóttur.“
Stefndi ekki í kvennastarf
Þóranna: „Ég veit ekki hvað ég á að
segja um fyrri hluta ævi minnar. Jú, ég
hef alltaf verið umvafin sterkum kon-
um. Mamma mín er langskólageng-
in, önnur amma mín rak fyrirtæki og
hin amma mín starfaði í karlabransa
og komst áfram á hörkunni. Í mínum
huga var það aldrei spurning að fara í
nám. Ég fór í lyfjafræði en komst fljót-
lega að því að viðskiptafræðin heillaði
mig meira.
Þegar út í viðskiptalífið kom áttaði
mig á því að þar eru karlar við völd. Ég
tók svo þátt í að byggja upp verkefnið
Auður í krafti kvenna og þegar ég var
fengin í þetta þá man ég að ég hugsaði
með mér að ég væri nú ekki komin til
þess að sinna einhverju kvennaverk-
efni. En mig langaði í starf við Háskól-
ann í Reykjavík og þáði starfið og hugs-
aði með mér að ég myndi svo finna út
úr þessu kvennaverkefni seinna. Ég var
hins vegar fljót að átta mig á mikilvægi
þessa verkefnis og hvað það getur skil-
að miklum verðmætum að virkja kon-
ur í atvinnusköpun.
Rannsóknir hafa sýnt að þegar kon-
ur og karlar eru í stjórnum fyrirtækja
ganga þau betur. Rannsóknir sýndu
líka að þegar ein kona kemur inn í
stjórn sem er annars skipuð körlum
breytist lítið. Hún kemur gjarnan inn
með nýja sýn á hlutina og metnað um
að auka fagmennsku stjórnarinnar en
þar sem konur eru síður hluti af óform-
legu tengslaneti karlanna þá hefur að-
koma hennar takmarkað vægi.“
Ótti skapar samtryggingu
Þóranna: „Það hefur einnig verið sýnt
fram á það að karlar gera það sem
ætlast er til af þeim án þess að spyrja
spurninga, þeir fylgja hefðum og venj-
um, á meðan konur spyrja oftar af
hverju gerum við þetta svona og er
þetta besta leiðin? Þessar spurningar
ógna gjarnan stöðu karla. Þeir óttast ef
til vill að það komi á daginn að þeir séu
ekki endilega þeir hæfustu til verksins
eins og þeir vilja vera láta og hafa kom-
ist upp með. Þessi ótti skapar sam-
tryggingu þeirra á milli, það er að þeir
sammælist um að gæta hvers annnars.
Í dag starfa ég hjá Auði Capital.
Okkar fannst mikilvægt að það væri
til fjármálastofnun sem tileinkaði sér
kvenlægari gildi en þau sem hafa verið
ríkjandi í fjármálageiranum og leggj-
um áherslu á óháða stöðu, áhættu-
meðvitund, gagnsæi og langtímaár-
angur.“
Hlín: „Ef það hefði verið pláss fyrir
kvenleg gildi á atvinnumarkaði hefði
hrunið aldrei orðið eins harkalegt. En
þess í stað kemur alltaf að því að konur
reka sig á vegg. Fyrr en seinna gera þær
það. Meira að segja núna eftir hrunið
þegar ég hélt að eitthvað myndi breyt-
ast hefur ekki skapast svigrúm fyrir
konur.“
Þóranna: „Nei. Það er nefnilega
merkilegt að þær konur sem hafa
komist áfram í atvinnulífinu eða
pólitíkinni hafa ekki gert það af því að
þeirra kvenlegu gildi voru metin. Ef
þær hafa viljað komast áfram hafa þær
þurft að laga sig að karlaheiminum og
taka upp karllægari gildi.
Litlir strákar með
ofvaxið sjálfsálit
Hlín: „Það er ótrúlegt hvernig karl-
ar í jakkafötum stjórna heiminum og
hvað karlar í ákveðnum aldurshópi
fá mikið fyrirfram traust. Það er bor-
in svo mikil virðing fyrir þeim. Ung-
um körlum í jakkafötum er treyst fyrir
heiminum. Þeir taka reynslulausir við
stjórnartaumum alls staðar þar sem
völdin eru, þar sem fjármagnið er. Það
er bara svo einfalt að þeir sem stýra
fjármagninu hafa völdin í höndum
sér. Þetta á við út um allan heim. En
þeir vita ekkert hvað þeir eru að gera.
Alveg eins og við sáum hér í hrun-
inu. Litlir strákar með ofvaxið sjálfs-
álit stýrðu bönkunum í hrun. Það
er þessi oftrú á stráka í jakkafötum.
Meira að segja þeir sem eldri voru
treystu þeim. Töldu þá vera snillinga.
Það gleyptu allir við þessu. Við héld-
um öll að þeir væru snillingar. Þeir
héldu það sjálfir. Hvenær heyrið þið
talað um konu sem snilling? Aldrei.
Konur geta verið duglegar og þær geta
kannski verið klárar en þær eru aldrei
snillingar.“
Fífa: „Þetta hefur til dæmis sýnt
sig varðandi orðræðuna inni í grunn-
skólum. Þar er talað um að stelpur
sem fá góðar einkunnir séu duglegar
og strákar með góðar einkunnir séu
klárir. Þeir eru jafnvel að fela það að
þeir læri að heima því snillingar eiga
ekki að þurfa að hafa fyrir því að fá
góðar einkunnir.“
Vonaðist eftir byltingu
Hildur Fjóla: „Ég var úti þegar hrunið
varð. Ég missti af því. Ég missti reyndar
líka af mesta góðærinu. Þannig að ég
er enn að reyna að átta mig á breyttu
samfélagi. En ég skil alls ekki af hverju
valdakerfið hefur breyst svona lítið
eftir hrunið. Nú er síaukin krafa um
meira lýðræði og talað um persónu-
kjör í því samhengi en ég get ekki
séð hvernig persónukjör leysir átaka-
menninguna sem virðist ráða ríkjum í
pólitík. Nær væri að líta til Kvennalist-
ans sem gerði mjög svo áhugaverða
lýðræðistilraun með breyttu flokks-
skipulagi þar sem markmið málefna-
hópa var að ræða sig niður á niður-
stöðu, í stað þess að kjósa um hana, og
einnig var valdastöðum róterað. Mér
finnst að það ætti að skoða þessa leið
betur í samhengi við kröfu samtímans
um aukið lýðræði, meiri valdadreif-
ingu og þroskaða samræðupólitík.“
Fífa: „Ég trúði því svo innilega að
eitthvað myndi breytast við hrunið
og hér yrðu valdatilfærslur. Það var
kannski naívt en ég sá fyrir mér að það
yrði hreinsað til í kerfinu af því að kerf-
ið sjálft er karllægt. Hér ríkir ákveð-
ið valdakerfi og það þarf að uppræta
það. Á meðan það er til staðar er al-
veg sama hvað einhverjir einstakling-
ar reyna að gera. Þeir komast ekkert
áfram því kerfið ver sig alltaf. Ég von-
aði að ráðamenn myndu fara öðruvísi
með það vald sitt, að þeir áttuðu sig á
því að þeir hefðu þessi völd í umboði
fólksins, og yrðu auðmjúkir gagnvart
því. Ég vonaði að það yrði einhvers
konar hugarfarsleg bylting.“
Þóranna: „Svona breytingar taka
tíma. Það tekur meira en tvö ár að
breyta hugsunarhætti fólks, jafnvel
þótt það hafi orðið fyrir gríðarlegu
áfalli. Viðhorfsbreyting krefst þess að
við köfum djúpt og veltum við stein-
um. Enn sem komið er erum við í
björgunarstarfseminni. Við erum ekki
komin þangað. En við skulum komast
þangað.“
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
fer verst með konur
Hlín: „En þið sjáið hvað er að gerast.
Enn á ný voru konur fengnar til þess
að koma inn og þrífa skítinn upp eft-
ir strákana en að þær fengju einhver
völd ... Ekki séns. Og núna þegar það
á að skera niður og spara í heilbrigðis-
geiranum færist þetta hefðbundna
umönnunarstarf inn á heimilið. Og
hver sér um það? Guess what. Konan.“
Hildur Fjóla: „Nú hef ég lesið mým-
argar greinar og beinlínis séð áhrifin
Við fengum fjóra femínista í smá spjall um
stöðu kvenna í tilefni af kvennafrídegin-
um. Umræðurnar tóku á ýmsu og spönn-
uðu allt frá litlum strákum með ofvaxið
sjálfsálit, útlitsóhróðri um konur sem
hægt er að kalla búrku vestrænna kvenna,
slæmum áhrifum Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins á stöðu kvenna og að ástæðunni fyrir
kynbundnu ofbeldi og launamun.
„Konur eru þernur Karla“
ingiBjörg dögg kjArtAnSdÓttir
blaðamaður skrifar: ingibjorg@dv.is
Litlir strákar með ofvaxið sjálfsá-
lit stýrðu bönkunum í
hrun. Það er þessi oftrú
á stráka í jakkafötum.
Á meðan þetta er svona verð-
ur alltaf launamunur
til staðar og sömuleiðis
kynferðislegt ofbeldi.
Okkur finnst eðlilegt að
konur séu lægra settar
en karlar.
Hildur Fjóla Antonsdóttir
SegiraðaðkomaAlþjóðagjald-
eyrissjóðsinshafialltafslæm
áhrifástöðukvenna.Niður-
skurðurinnbitniverstáþeim.
Hlín Agnarsdóttir Segiraðlitlirstrákar
meðofvaxiðsjálfsálithafistýrtbönkunum
ánþessaðvitanokkuðhvaðþeirvoruað
gera.Samfélagiðhafitilhneigingutilað
hafaoftrúáungumkörlumíjakkafötum.