Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.2010, Blaðsíða 16

16 erlent 25. október 2010 mánudagur
Uppljóstrunarsíðan Wikileaks birti á
föstudag tæplega 400 þúsund leyni-
skjöl er varða stríðið í Írak. Er þetta
stærsti upplýsingaleki hernaðargagna
en áður hafði síðan meðal annars birt
um 75 þúsund leyniskjöl um stríð-
ið í Afganistan. Íslenskur talsmaður
Wikileaks, Kristinn Hrafnsson, segir
að fleiri skjöl verði birt á allra næstu
dögum. Lekinn hefur vakið gífurlega
athygli um allan heim og hefur verið
á forsíðum helstu fréttamiðla beggja
vegna Atlantshafsins. Viðbrögð
stjórnvalda í Bandaríkjunum og Bret-
landi hafa verið talsvert ólík en Bret-
ar virðast vera eina ríkið sem ætlar
að bregðast við lekanum á einhvern
hátt. Hefur Nick Clegg, varaforsæt-
isráðherra Bretlands, þegar sagt að
ásakanir um pyntingar og manndráp
á saklausum borgurum verði rann-
sakaðar. Bandarísk yfirvöld hafa hins
vegar foræmt lekann og segja birtingu
leyniskjalanna stofna lífi bandarískra
hermanna í hættu. Össur Skarphéð-
insson, utanríkisráðherra Íslands,
sagði í samtali við DV að gögnin stað-
festu það sem hann hafði lengi grun-
að, að mun meira mannfall hafi átt
sér stað í Írak en áður var talið.
Morð og pyntingar
Meðal þess sem kemur fram í leyni-
skjölunum eru grófar lýsingar á of-
beldi, pyntingum og manndrápum
á saklausum borgurum. Hafa bæði
bandarískir og breskir hermenn gerst
sekir um slíka glæpi en jafnframt hafa
írakskar öryggissveitir farið mikinn
og skilið eftir sig fjölmörg fórnarlömb.
Voru ódæðisverk öryggissveitanna
framin með fullri vitneskju banda-
ríska hersins, sem brást þó aldrei við
og hélt málinu leyndu. Voru konur og
börn lamin og pyntuð á kerfisbund-
in hátt alveg síðan innrásin í Írak átti
sér stað árið 2003. Einnig kemur fram
að hermálayfirvöld í Bandaríkjun-
um héldu skrá yfir íröksk fórnarlömb
stríðsins en til þessa hafa þau neit-
að að slík skrá væri til. Komið hefur í
ljós að fórnarlömb stríðsins eru mun
fleiri en áður var talið en þar á meðal
eru 15 þúsund óbreyttir borgarar sem
hafa látið lífið – án þess að þau dauðs-
föll hafi verið færð til bókar. Í skjölun-
um, sem eru 391.831 að tölu, er gíf-
urlegt magn upplýsinga og ljóst að
upplýsingafulltrúar í Pentagon munu
ekki sitja með hendur í skauti á næstu
vikum. Julian Assange, ritstjóri Wiki-
leaks, lét hafa eftir sér á blaðamanna-
fundi um helgina að skjölin sýni fram
á að það hafi verið „blóðbað á hverju
horni. Við vonum að við getum leið-
rétt á einhvern hátt þá árás sem gerð
var á hendur sannleikanum fyrir
þetta stríð, á meðan því stóð og hefur
verið haldið áfram síðan stríðinu lauk
formlega.“
Bandaríkjamenn fordæma
birtinguna
Hillary Clinton, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, hefur fordæmt birt-
ingu leyniskjalanna á Wikileaks.
Gerði hún það í raun áður en gögn-
in voru birt á þeim forsendum að
birting gagnanna myndi stofna lífi
bandarískra hermanna í Írak í hættu.
Viðbrögð yfirvalda í Washington eru
því þau sömu og þegar Wikileaks
birti leynigögn um stríðið í Afganist-
an þegar nöfn fjölmargra hermanna
komu fram í skjölunum. Enginn her-
maður hefur hins vegar látið lífið
vefna birtingar leynigagna en í þetta
sinn hefur Wikileaks samt sem áður
reynt að útiloka nafnabirtingar.
Talsmaður bandaríska hersins,
Dave Lapan, sagði í viðtali við BBC að
engar rannsóknir yrðu gerðar vegna
ásakana um pyntingar og morð á
saklausum borgurum. Sagði hann
einnig að þegar kemur að íröksku ör-
yggissveitunum væri stefna Banda-
ríkjamanna að fylgjast með og til-
kynna um glæpi ef þeir ættu sér stað.
Samkvæmt skjölunum var ljóst að
Bandaríkjamenn vissu af ofbeldi ör-
yggissveitanna en ekkert var að gert.
Nick Clegg hefur sagt að Bretar muni
standa fyrir óháðri rannsókn á ásök-
unum á hendur breskra hermanna
sem eru sakaðir um að hafa stundað
pyntingar eða óréttmæt manndráp.
Mannfred Novak, sérstakur erindreki
Sameinuðu þjóðanna um pynting-
ar, hefur sagt að Barack Obama, for-
seti Bandaríkjanna, verði að gera slíkt
hið sama. „Það er skylda að rannsaka
allar trúverðugar ábendingar um að
pynting hafi átt sér stað, og þessar
ábendingar eru meira en trúverðugar,
síðan er það dómstóla að dæma.“
Ísland biðjist afsökunar
Össur Skarphéðinsson sagðist ekki
hafa kynnt sér leyniskjölin vel en
sagði þau engu að síður sýna fram á
að mannfall óbreyttra borgara hafi
verið mun meira en áður hefur verið
talið. „Þetta eru sláandi upplýsingar
sem staðfesta það sem við sögðum
sem börðumst hatrammlega gegn
stuðningi Íslands við stríðið í Írak.
Þetta staðfestir að sú ákvörðun var ein
sú sorglegasta sem Íslendingar hafa
tekið í utanríkismálum fyrr og síðar,
að hafa á skjön við lög, bundið Ísland
til stuðnings við þessa styrjöld. Sem
betur fer er búið að hverfa af þeirri
braut.“ Össur segist ekki búast við
sérstökum viðbrögðum ríkisstjórn-
arinnar við hinum nýju upplýsing-
um en segir þó ákveðna vinnu hafa
farið fram í utanríkisráðuneytinu við
að safna saman gögnum um aðdrag-
anda þeirrar ákvörðunar að lýsa yfir
Uppljóstrunarsíðan
Wikileaks birti
tæplega 400 þúsund
leyniskjöl um Íraks-
stríðið á föstudag.
Mannfall óbreyttra
borgara er mun
meira en áður var
talið. Birgitta Jóns-
dóttir, þingmaður
Hreyfingarinnar,
segir að íslensk
stjórnvöld eigi að
biðjast afsökunar.
Össur Skarphéð-
insson utanríkis-
ráðherra segir upp-
lýsingarnar wvera
sláandi.
PYNTINGAR OG MORÐ
Á SAKLAUSU FÓLKI
BJörn teitsson
blaðamaður skrifar: bjorn@dv.is
Utanríkisráðherra Össursegir
stuðningÍslandsviðstríðiðíÍrakvera
sorglegustuákvörðuníutanríkismálum
Íslands,fyrrogsíðar.
Vill að Ísland fari fram á rannsókn
BirgittaJónsdóttirvillaðíslenskstjórn-
völdkrefjistrannsóknarádauðsföllum
óbreyttraborgarasemogpyntingum.
Þetta staðfestir að sú ákvörðun var ein sú sorgleg-
asta sem Íslendingar hafa tekið í
utanríkismálum fyrr og síðar.