Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.2010, Blaðsíða 10

10 fréttir 1. nóvember 2010 mánudagur
Könnun, sem nýlega var gerð meðal
Norðurlandabúa, sýnir að 42 af hverj-
um 100 Norðurlandabúum eru já-
kvæðir eða mjög jákvæðir gagnvart
mögulegri sameiningu norrænu ríkj-
anna.
Að sama skapi eru 58 af hverjum
100 neikvæðir eða mjög neikvæðir
gagnvart hugmyndinni um að koma
á fót norrænu sambandsríki. Þrátt
fyrir þetta þykir stuðningurinn við
hugmyndina óvenju mikill miðað við
að lítið hefur verið fjallað um hana
enn.
Könnunin var gerð af greining-
arfyrirtækinu Oxford Research og
tengist útgáfu bókar sænska sagn-
fræðingsins og þjóðfélagsrýnisins
Gunnars Wetterberg sem kemur út
í dag, 1. nóvember. Bókin ber heit-
ið „Sambandsríkið Norðurlönd“, en
Wetterberg vakti athygli fyrir meira
en ári síðan þegar hann kynnti hug-
myndir sínar um norrænt sambands-
ríki í sænska dagblaðinu Dagens
Nyheter. Bókin og könnunin verða
kynnt í Reykjavík í dag í tengslum
við þing Norðurlandaráðs sem hefst
formlega á morgun, 2. nóvember.
Þriðjungur jákvæður
Það sem einkum ræður því að nor-
rænir borgarar taka vel hugmynd-
inni um norrænt sambandsríki og
sameiginlega stjórnarskrá og þjóð-
höfðinga er ósk um áframhaldandi
velferð og meiri áhrif Norðurlanda á
alþjóðavettvangi. Hinir, sem leggjast
frekar gegn hugmyndinni, óttast að
með sambandsríki yrðu lýðræðisleg
áhrif skert í nærumhverfi íbúanna og
að sameiningin hefði jafnframt nei-
kvæði áhrif á sjálfsímynd þjóðarinn-
ar.
Liðlega þriðjungur Norðurlanda-
búa er jákvæður gagnvart hugmynd-
inni um að sameina Norðurlöndin
í pólitískt sambandsríki. Könnunin
sýnir að þeir eru mjög ánægðir með
pólitískt samstaf Norðurlandanna; 78
prósent aðspurðra eru annað hvort
jákvæðir eða mjög jákvæðir í afstöð-
unni til norræns samstarfs og rúmur
helmingur, eða 56 prósent, vilja auka
samstarfið enn.
Aukin alþjóðleg áhrif
Hugmynd Gunnars Wetterberg vakti
umtalsverða athygli þegar hann birti
grein í Dagens Nyheter fyrir réttu ári
síðan þar sem hann hvatti Norður-
löndin til þess að mynda sambands-
ríki. Segist hann aldrei hafa feng-
ið önnur eins viðbrögð við skrifum
sínum fyrr eða síðar eins og við um-
ræddri grein.
Wetterberg sagði í greininni að
sambandsríki gæti aukið alþjóð-
leg áhrif Norðurlandanna til mikilla
muna. Sambandsríki þeirra yrði tí-
unda stærsta hagkerfi í heimi og yrði
til dæmis mun stærra en hagkerfi
Rússlands eða Brasilíu en ögn minna
en hagkerfi Spánar og Kanada. Þar af
leiðandi yrðu áhrif þessa sambands-
ríkis á alþjóðavettvangi nánast sjálf-
gefin. Undir merkjum sambandsrík-
is fengju Norðurlöndin miklu meira
vægi innan Evrópusambandsins og
ættu mun hægara um vik að halda á
lofti norrænum gildum. Einnig ykjust
líkurnar á að komast í lykilstöður inn-
an ESB til mikilla muna.
Í stuttu máli sagt telur Wetterberg
að kostirnir séu svo miklir að nor-
rænir stjórnmálamenn ættu í fyllstu
alvöru að endurnýja Kalmarsam-
bandið frá 1397, en þá sameinuðust
danska, sænska og norska ríkið undir
einum konungi.
Sameinuð stöndum vér
„Lærdómarnir, sem draga má af fjár-
málakreppunni, eru þeir að auka
eigi alþjóðlega samvinnu og alþjóð-
legt eftirlit. Núverandi stjórnvöld í
Bandaríkjunum virðast vilja stuðla
að slíkri samvinnu. Þá verður einnig
mikilægara að eiga hlut að alþjóðleg-
um samningaviðræðum. Hvert í sínu
lagi eru áhrif landanna hverfandi
en sem sambandsríki hefðu Norð-
urlöndin sjálfsagðan sess við slíkt
samningaborð.“
Wetterberg lítur einnig til atvinnu-
lífsins og markaðarins og bendir á að
sérhvert land sé háð tiltölulega fáum
framleiðslugreinum. Hætta steðjar að
bílaiðnaði í Svíþjóð um þessar mundir
og Finnland lenti í miklum efnahags-
hremmingum við fall Sovétríkjanna.
Vandamálin grafa miklu frekar um
sig þegar og ef sérhvert land þarf allt-
af að bjarga sér upp á eigin spýtur. „Í
Finnlandi ráða Nokia og timburiðn-
aðurinn og iðnaður í Noregi stend-
ur á veikum grunni. Með sameiningu
yrði fjölbreytni og stöðugleiki meiri og
tækifæri ungra Norðurlandabúa yrðu
fleiri þegar þeir standa frammi fyrir
því að velja sér framtíðarstarf.“
ESB-regluverkið auðveldar
Wetterberg bendir á þá augljósu stað-
reynd að aðild Norðurlandanna að
ESB eða Evrópska efnahagssvæðinu
hafi leitt til samræmingar laga- og
regluverks sem lúti að efnahagslíf-
inu. Þetta auðveldi samruna Norður-
landanna í sambandsríki og hafi alls
ekki dregið úr nauðsyn þess. Samein-
uð Norðurlönd gætu haft víðtækari
árhrif á þróun mála í allri Evrópu og
ættu auðvelt með að halda norræn-
um gildum á lofti. Væru þau sam-
einuð og þar með í hópi fimm til sex
stærstu hagkerfa álfunnar gætu full-
trúar Norðurlanda haft mun víðtæk-
ari áhrif en ella.
Wetterberg bendir á að með sam-
einuðu sambandsríki væri einnig
hægara um vik að verja og efla nor-
ræna menningu. Markaðurinn fyr-
ir norrænar bókmenntir, sviðslist og
tónlist yrði miklu öflugri en nú. Hann
sér fyrir sér digrari sjóði til þess að efla
menningu og listir og að aukinn sam-
gangur gæti orðið að frjóum jarðvegi.
Hvernig á að setja á fót sam-
bandsríki?
En hvernig ber að hrinda svo um-
fangsmiklum áformum í fram-
kvæmd? Wetterberg telur hvorki
raunsætt né eftirsóknarvert að koma
á einingu Norðurlandanna í einu
skrefi enda hafi sérstaða hvers lands
gildi í sjálfu sér. Eðlilegast væri að
mynda bandalag til að byrja með.
Draga yrði sem mest úr hættunni á að
eitt landanna yrði undir í samband-
inu við hin og koma yrði í veg fyrir að
eitt Norðurlandanna gæti beitt hin
neitunarvaldi um einstök mál.
Wetterberg telur skynsamlegt að
löndin fimm kæmu á fót þingi með
tveimur deildum. Í neðri deildina
yrði kjörið með hlutfallskosningu
sem endurspeglaði stærð landanna.
Í efri deildina yrði valið eftir öðrum
reglum, hugsanlega óháð mann-
fjölda.
Wetterberg telur að sambands-
ríkið ætti að hafa einn þjóðhöfðingja
og telur sjálfgefið að Margrét Dana-
drottning yrði þjóðhöfðingi sam-
bandsríkisins.
Í fyrstu telur Wetterberg rétt að
takmarka verkefni sambandsríkis-
ins við utanríkis- og öryggismál og
rammalöggjöf fyrir efnahagslífið. Þá
gæti sambandsþingið tekið á sam-
eiginlegum viðfangsefnum eins og
innflytjendamálum. Einnig væri eðli-
legt að sambandsþing hefði afskipti
af málaflokkum sem miðað geta að
frekari samvinnu og samræmingu.
Að þessu leyti telur Wetterberg að
Norðurlöndin gætu verrið skrefinu á
undan Evrópusambandinu.
Ein helsta forsenda sambandsrík-
isins er tungan og tungumálin segir
Wetterberg. Ein lausn á málinu væri
að sérhvert land skyldaði nemendur
til þess að læra eitt norrænt tungu-
mál annað en sitt eigið, en slíkt hefur
lengi tíðkast hér á landi.
Gunnar Wetterberg telur ástæðu
til að ætla að norrænt sambandsríki
sé raunhæfur kostur. Svíar séu ekki
eins hrokafullir gagnvart frændum
sínum og þeir voru eitt sinn, Norð-
menn séu með stöndugasta efna-
hagslífið, Finnar standi sig vel í rann-
sóknum, tækni og nútímavæðingu og
Danir hafi leyst margvíslegan vanda
við að umbylta efnahagslífinu.
Eins og áður segir kemur ný bók
Gunnars Wetterberg út í dag og verð-
ur hún kynnt sérstaklega í tengslum
við setningu Norðurlandaráðsþings í
Reykjavík á morgun, 2. nóvember.
SAMBANDSRÍKI
NORÐURLANDA
Hugmynd um sambandsríki Norðurlandanna nýtur meiri stuðnings meðal Norðurlandabúa en ætla mætti.
Ný könnun sýnir að 4 af hverjum 10 Norðurlandabúa styðja hugmyndina. Hún var upphaflega sett fram
af Gunnari Wetterberg, sænskum sagnfræðingi, og verður nú kynnt sérstaklega ásamt nýrri bók hans í
tengslum við setningu Norðurlandaráðsþings í Reykjavík á morgun.
jóHAnn HAukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Samfélagsrýnirinn Gunnar
Wetterbergteluraðsamræmtog
sameiginlegtregluverkESBogEES
auðveldiNorðurlöndumaðsameinastí
öflugtsambandsríki.
nagandi efasemdir Steingrímur
J.Sigfússon,formaðurVG,reifaði
hugmyndeftirbankahruniðumaðefnt
yrðitilsamstarfsviðNoregumaðtaka
uppnorskakrónuístaðþeirraríslensku.
Undir merkjum sambandsríkis
fengju Norðurlöndin
miklu meira vægi inn-
an Evrópusambandsins
og ættu mun hægara
um vik að halda á lofti
norrænum gildum.
Frá noregi ÞúsundirÍslendingahafa
streymtíatvinnuleittilNorðurlandanna,
einkumNoregs,aðundanförnu.Innan
sambandsríkishefðiÍslandsnotiðmeiri
stuðningsfrændþjóðannaíbankahruninu.