Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2010, Page 28

28 | Fókus 15. desember 2010 Miðvikudagur
Davíð Örn Halldórsson myndlista-
maður hefur vakið mikla athygli fyr-
ir málverk með sterka vísun í götu-
list og kraftmikla notkun lita og
forma.
Einkasýning hans, Faunalitir,
stendur í Gallerí Ágúst til Þorláks-
messu og um næstu helgi opnar
hann sýningu í Gallerí Krymogeu
með Hugleiki Dagssyni sem hefur
myndina The Empire Strikes Back
að þema til heiðurs þrjátíu ára af-
mæli myndarinnar. „Sú sýning verð-
ur prímanördasýning,“ segir Davíð
frá, „við verðum 25 listamenn sem
koma til með að minnast myndar-
innar með einum eða öðrum hætti.“
Davíð segir sýningu sína Fauna-
liti einkennast af verkum sem hafa
vísun í náttúruna og liti hennar. En
hann vísar líka í þjóðfána enda var
hann heillaður af þeim í barnæsku
og þekkti þá alla í smáatriðum. „Ég
vísa líka í áhuga minn úr barnæsku
á fánum, en þegar ég er að mála þá
hugsa ég oft: Nei, þetta er of mikið
Svíþjóð, ef ég nota til að mynda of
mikið af bláu og gulu.“
Davíð Örn hefur áður sýnt í Gall-
erí Ágúst. Í byrjun árs 2008 opn-
aði hann sýninguna Absalút gamall
kastale, sem sló í gegn eins og þessi.
Davíð hefur reyndar átt óvenju mik-
illi velgengni að fagna miðað við
hversu stuttur ferill hans er. Á með-
al annarra sýninga hans má nefna;
Væmin natúr og dreki í 101 projects
2009, QuadroPop í Safni og Sjáðu
alla grænu fokkana í Banananas
Gallerí í Reykjavík.
kristjana@dv.is
Agora í bíó
Ein jólamyndanna í ár er stórvirk-
ið Agora með Rachel Weisz í aðal-
hlutverki. Myndin fjallar um þræl
sem aðhyllist
kristni í von um
frelsi en verður
einnig ástfang-
inn af kennara
sínum – hinni
frægu Hypat-
iu af Alexandr-
íu – prófessor
í heimspeki og
trúleysingja – sannri og raunveru-
legri kvenhetju síns tíma sem fékk
skelfileg örlög. Mögnuð mynd sem
segir frá blóði drifnu samstuði heim-
speki og þekkingar fornaldar annars
vegar og rísandi kristindómi hins
vegar.
kristjana@dv.is
Illur snillingur
í bíó
Teiknimyndin Megamind verður
frumsýnd í kvikmyndahúsum í vik-
unni. Hún fjallar um illan snilling
sem reynir að ná
heimsyfirráð-
um en mistekst
ætlunarverk sitt
hvað eftir annað,
þökk sé ofurhetj-
unni Metro Man.
Hann bregður
því á það ráð að
búa sér til nokk-
urs konar illsku-þjón, Titan.
Þessi nýi illskunnar þjónn hyggur
hins vegar ekki bara á heimsyfirráð
heldur vill hann eyða öllu lífi á jörð-
inni. Megamind stendur því frammi
fyrir nokkrum mikilvægum spurn-
ingum: Getur hann sigrað Titan, hið
djöfullega sköpunarverk sitt? Tekst
heimsins snjallasta manni að taka
skynsamlega ákvörðurn, svona til til-
breytingar? Getur hinn illi snillingur
orðið hetjan í sinni eigin sögu? Í enskri
talsetningu ljá þau Will Ferrell, Brad
Pitt og Tina Fey hetjunum raddir sínar.
Jólasýning i8
Jólasýning i8 var opnuð um liðna
helgi. Sýningin er nokkurs konar upp-
skerusýning gallerísins að sögn Þor-
láks Einarssonar hjá galleríinu. „Þetta
er stór samsýning þeirra listamanna
sem við vinnum fyrir auk nokkurra
góðra gesta. Þetta er í raun svo stór
sýning að við nýtum ekki aðeins sýn-
ingarsalinn heldur skrifstofur okkar og
eldhús líka. Hún flæðir í gegnum allt
húsið.“ Þorlákur segir sýninguna vera
árlega og standa yfir allan desember
og janúar og á henni sé gætt að því að
bjóða upp á verk þar sem verðinu er
stillt í hóf. Á sýningunni er meðal ann-
ars verkið að ofan sem er eftir Ragnar
Kjartansson og heitir There is no God,
Man og er frá árinu 2008.
Davíð Örn Halldórsson myndlistarmaður heldur sýningu í Gallerý Ágúst:
Fantasíuheimur Davíðs
Hrifinn af fánum Davíð Örn var
heillaður af fánum í barnæsku og
þekkti þá alla í smáatriðum. Hann
notast oft við minni úr samsetn-
ingu þeirra í myndlistinni.
Óráð í Kaolin
Minningar, tákn, svipbrigði, tími,
tilfinningar, náttúra, ónáttúra og það
sem Freud kallaði „Das Unheimliche“ 
eru viðfangsefni í verkum Þórðar
Grímssonar myndlistarmanns sem
eru á sýningunni Óráð í gallerí Kaol-
in. Auk myndlistarinnar hefur hann
gert fjölmörg tónlistarmyndbönd. Þar
má nefna verk fyrir hina heimsþekktu
bandarísku hljómsveit The Brian
Jones town Massacre, Singapore Sling,
The Virgin Tongues og The Go-Go
Darkness. Auk þess hefur Þórður gert
myndbönd fyrir eigið tónlistarverk-
efni, Two Step Horror, sem er einnig
skipað sambýliskonu hans Önnu
Margréti Björnsson. 
Leiklistarveislan
heldur áfram í
Sambíóunum.
Á fimmtudag í
síðustu viku var
Hamlet sýndur
í beinni útsend-
ingu frá Olivier-
salnum í Breska
þjóðleikhúsinu í
London. Á laug-
ardaginn var svo
sýning Metro-
politan-óperunn-
ar í New York á Don Carlo Verdis á
sama tjaldi og verður endurflutt nú í
kvöld, miðvikudag. Það var óvenjulegt
við þessar tvær sýningar að þeim var
stjórnað af sama leikstjóra, Nicholas
Hytner, sem er einn af þekktustu leik-
stjórum Breta. Hann hefur verið list-
rænn leikhússtjóri við National Theatre
frá 2003, auk þess sem hann er afkasta-
mikill leikstjóri, bæði á hefðbundin
sviðsverk og óperur, en sviðsetningin á
Don Carlo er fraumraun hans á Metro-
politan. Því má skjóta hér að, að Hytner
var aðlaður fyrr á þessu ári fyrir framlag
sitt til breskrar leiklistar.
Það er ekki alveg einfalt mál að
miðla leiksýningum til áhorfenda sem
eru ekki á staðnum sjálfum, með hjálp
kvikmyndatækninnar. Leikhúsið lýtur
sínum lögmálum og þau eru um margt
frábrugðin tækni kvikmyndanna. Úr
sæti áhorfandans höfum við á hverju
andartaki sjálfstæða sýn yfir ALLT sem
fram fer á sviðinu og ráðum því hvert
við beinum sjónum okkar og jafnvel
hlustum. Að sjálfsögðu er þeirri at-
hygli ávallt að nokkru leyti stýrt af þeim
sem á sviðinu standa og þeim sem hafa
mótað sviðsetninguna: leikstjóra jafnt
sem öðrum. Engu að síður GETUM
við hvenær sem er flutt athyglina að
því sem okkur líkar og það kunna góð-
ir leikstjórar – og snjallir leikarar auðvit-
að líka – að notfæra sér, til dæmis með
því að stýra athygli okkar leiftursnöggt
á milli ólíkra staða, ólíkra rýma á svið-
inu – jafnvel út fyrir sviðið, ef því er að
skipta og ef þeir telja það þjóna mark-
miðum verksins. Það er ekki síst þetta
sem gerir leikhúsið að leikhúsi: hversu
mörg ólík kerfi tákna og boðtækja eru
nýtt samtímis eða nánast samtímis og
hvernig þau virkja okkur sem sitjum úti
í salnum til lifandi þátttöku í því sem
fram fer, í því sem verið er að segja okk-
ur af sviðinu. Með viðbrögðum okkar
getum við líka haft áhrif á leikinn, jafn-
vel frammistöðu leikenda, getum lyft
honum upp eða dregið hann niður, ef
við erum þannig stemmd. Það er víst
þetta óræða og oft spennufulla sam-
spil sem menn eiga við þegar þeir eru
að tala um hina dularfullu „strauma“ á
milli sviðs og salar!
Þegar við horfum á leiksýning-
ar í kvikmyndahúsum erum við að
sjálfsögðu útilokuð frá þessu sam-
spili. Engu að síður hljótum við að vera
þakklát fyrir að fá að kynnast á þenn-
an hátt sýnishornum af því sem tvö af
bestu leikhúsum heims í dag eru að
gera. Og það er sannarlega hægt að
beita kvikmyndatækninni með ýms-
um hætti í þessu skyni. Í þeim útsend-
ingum frá Metropolitan, sem ég hef séð
hér í Kringlunni, hef ég oft dáðst að því
hversu vel þetta er oft og einatt af hendi
leyst: hversu vel sviðsmyndin og svið-
setningin í heild fær að njóta sín, um
leið og kostir miðilsins til að „fókus-
era“ á einstök atriði leiksins eru nýttir
með hjálp nærmynda. Það er farið inn
á sviðið, inn að leikurunum, en ekki
nema ástæða sé til. Þetta tókst að mínu
viti sérlega vel í útsendingunni af Don
Carlo, enda var sviðsmynd Bobs Crow-
leys (sem gerir einnig frábæra búninga)
hreinasta listaverk, hver þátturinn öðr-
um betri, og þáttur lýsingarinnar sum-
staðar afbragðsgóður, ég nefni bara í
þriðja þættinum. Þessar útsendingar
eru auðsæilega þaulunnar, enda skilst
mér að þær séu æfðar vikum saman
með tækniliði og varasöngvurum, og
síðan í nokkur skipti með söngvurun-
um sjálfum, áður en á hólminn er kom-
ið.
Í útsendingunni á Hamlet frá
National Theatre tókst þetta ekki eins
vel, af þeirri augljósu ástæðu að þar
náðu nærmyndirnar yfirhöndinni,
nánast eins og „pródúsentinn“ liti á
það sem sitt verk að flytja okkur helst
upp í vitin á leikurunum. Víst getur oft
verið gaman að skoða svipbrigði þeirra
svo nákvæmlega, en það er þó ekki til
þess sem leikurinn er gerður, og leikar-
anum ekki endilega gerður greiði með
því. Afleiðingin varð enda sú að maður
fékk ekki alltaf nógu skýra mynd af því
hvar leikararnir voru staðsettir í rýminu
né nógu góða tilfinningu fyrir samleik
sviðsetningar og leikmyndar sem var
greinilega mjög útpælt, einnig ef marka
má þá leikdóma um sýninguna sem ég
hef náð að kíkja í.
Um hvoruga þessara sýninga sé
ég annars ástæðu til að rita hér lang-
an leikdóm. Um þær hefur þegar verið
fjallað af merkilegri krítíkerum en mér,
í greinum sem þar að auki má sumar
finna á netinu. Svo eru þær enn í fullum
gangi og því eiga menn þess enn kosts
að bregða sér til London eða New York
að líta á þær, þeir sem hafa tök á því.
Báðar eru þær mjög svo skoðunar virði.
Í Don Carlo er valinn maður í hverju
rúmi, eins og þar stendur; titilhlutverk-
ið sungið af franska tenórnum Roberto
Alagna, sem syngur það nú í fyrsta
skipti á ítölsku; óperan er sem sé einnig
til í franskri gerð sem er stundum not-
uð, þó að Verdi-unnendum muni yfir-
leitt þykja hún síðri en sú ítalska. Meðal
þess sem óperan, eitt glæsilegasta verk
Verdis, er fræg fyrir eru bassahlutverkin,
einkum hlutverk kóngsins Filippusar
II, sem hér er sungið af Ítalanum Ferr-
uccio Furlanetto; það er víst óhætt að
segja að meðferð hans á einni frægustu
aríu óperunnar „Ella giammai m'amo“
hafi verið „show-stopper“ – hvernig
sem við viljum þýða það á íslensku. Sá
söngvaranna sem heillaði mig þó mest
var Rússinn Marina Poplavskaya, í hlut-
verki Elísabetar, drottningar kóngs-
ins; hún hefur silfurskæra sópranrödd
sem naut sín ekki síst þegar hún söng
sem veikast, með tærleika og styrk sem
maður heyrir ekki of oft. Poplavskaya er
ekki nema þrjátíu og þriggja ára gömul,
svo hún er rétt að byrja og kæmi á óvart
ef hún á ekki eftir að verða eitt af stórum
nöfnum næstu ára. Þetta eru burðar-
hlutverkin, en önnur stór hlutverk voru
í góðum höndum, þó að bestur fyndist
mér ameríski bassinn, Eric Halfvarson,
sem söng fulltrúa rannsóknarréttarins,
blindan og hrollvekjandi.
Í sýningu Breska þjóðleikhússins
á Hamlet var verkið fært beint inn
í nútímann, með hjálp búninga og
leikmuna, en höllin, sem það fer fram
í, er með greinilegu barokk-sniði.
Leikurinn var settur upp sem hann
ætti sér stað í einræðisríki; þarna voru
sjónvarpsupptökuvélar og öryggis-
verðir á hverju strái; njósnað um allt
og alla, enda eins gott að hafa auga
á jafn óútreiknanlegu fyrirbæri og
prinsinum þunglynda sem getur ekki
gert það upp við sig hvort hann á að
hefna látins föður eða láta það ógert.
Kóngurinn, valdaræninginn Kládíus,
stjúpfaðir Hamlets, var gjarnan með
viskíglasið við höndina, og Geirþrúð-
ur drottning, móðir hans, sömuleiðis.
Aðferðin gekk að sumu leyti upp við
verkið, en alls ekki öllu; þó að Ham-
let sé nútímamaður í ýmsu, þá hljóma
sumar hugleiðingar hans sérkenni-
lega þegar þær eru lagðar í munn
manni í jakkafötum eða óformlegum
klæðaburði háskólastúdents, því að
öðrum þræði er Hamlet alltaf maður
með annan fótinn í hinu kristna mið-
aldasamfélagi. Það var líka sérkenni-
legt hvað öryggisgæslan var allt í einu
orðin lítil í hinu fræga lokaatriði þeg-
ar allar aðalpersónur verksins, sem
eftir eru, eru drepnar. Rory McKinn-
ear hefur fengið mikið lof og ugglaust
verðskuldað fyrir túlkun sína á Ham-
let; það var hrein unun að heyra hann
fara með textann sem ég hef sjaldan
heyrt fluttan á jafn skýran og auðskil-
inn hátt og hann gerði. Aðrir leikar-
ar voru misjafnir: kóngurinn frek-
ar slappur, drottningin sérlega góð,
einkum í uppgjöri þeirra Hamlets,
Ófelía ágæt, mjög trúverðug í brjál-
seminni. Pólóníus var sömuleiðis
sannfærandi sem hinn húsbónda-
holli embættisþjónn og ekki gerð-
ur eins skoplegur og algengt er, og
sjá má gott dæmi um í frægri mynd
Kenn eths Branaghs eftir leiknum –
þar sem Derek Jacobi, ég má til með
að skjóta því að, leikur kónginn á
áhrifameiri hátt en ég hef séð nokk-
urn annan leikara gera.
Leikhúsveisla
í Sambíóunum
Leikrit / Ópera
Jón Viðar
Jónsson
leikhúsfræðingur skrifar
Góðar útsendingar frá Metropolitan Sviðsmynd og sviðsetning í heild fær að njóta
sín um leið og kostir miðilsins til að „fókusera“ á einstök atriði leiksins. Hér sjást þau Roberto
Alagna og Marina Poplavskaya í hlutverkum sínum.
Don Carlo
Metropolitan-óperan í New York
Höfundur: Giuseppe Verdi.
Leikstjóri: Nicholas Hytner.
Aðalhlutverk: Marina Poplavskaya, Anna
Smirnova, Roberto Alagna, Simon Keenly-
side, Ferruccio Furlanetto, Eric Halfvarson.
Sýnt beint í Sambíóunum þann 11. desember og
endursýnt þann 15. desember
Hamlet
National Theatre í London
Höfundur: William Shakespeare.
Leikstjóri: Nicholas Hytner.
Aðalhlutverk: Rory McKinnear, Patrick
Malahide, Clare Higgins, Ruth Negga, Alex
Lanipekun, David Calder, Giles Terera.
Sýnt beint í Sambíóunum þann 9. desember