Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.2011, Blaðsíða 18

T
ilhugsunin um gjaldþrot
er ekki góð,“ sagði Bjössi í
World Class fyrir rúmu ári.
Hann hafði nefnilega orðið
svo óheppinn að setja World Class í
nánast vonlausa skuldastöðu. Bjössi
var eins og við hin; nema skuldirnar
voru milljarðar en ekki milljónir.
A
ð sjálfsögðu höfum við dreg-
ið saman í einkaneyslunni
hjá okkur því við þurfum
að haga seglum eftir vindi,“
útskýrði Bjössi í viðtali við DV fyrir
rúmu ári. Hann sagðist ekki ferðast
eins mikið til útlanda lengur. „Skíða-
ferðir erlendis hafa heldur ekki verið
neinar,“ sagði hann.
R
úmu ári síðar heyrðist þytur-
inn í þyrluspöðum nálgast
fínasta sumarbústaðahverf-
ið við Þingvallavatn. Bjössi
var að láta byggja sumarbústað með
þyrlu. Um áramótin fór Bjössi svo
í lúxusferð til New York og Mexíkó.
Fjölskyldan ferðaðist með limmó-
sínum og synti með höfrungum.
F
ólk klórar sér eðlilega í
kollinum. Sérstaklega það
sem hefur farið á hausinn.
Annar maður er líka hissa.
Það er Rogelio Biscara, sem vann
við að þrífa í World Class. Þegar
Bjössi flakkaði með fyrirtækið um
kennitölu varð 900 þúsund króna
launakrafa Rogelios eftir í gamla
fyrirtækinu. Hann á þrjú börn á Fil-
ippseyjum og hefur unnið hörðum
höndum til að fjármagna skóla-
göngu þeirra, svo þeirra bíði einhver
tækifæri í framtíðinni. Rogelio synd-
ir ekki með höfrungum. Hann vill
bara fá launin sín.
Þ
essi viðurstyggilegi munur á
stöðu fjármagnseigandans og
venjulega launamannsins er
ekki Bjössa í World Class að
kenna. Hann er bara maður. Hver
myndi ekki vilja synda með höfrung-
um ef honum stæði það til boða? Að
synda með höfrungum er unaðs-
legt. Það er eins og friðsæl blanda
af Kevin Costner-kvikmyndunum
Waterworld og Dances with Wol-
ves. Maður fúlsar ekki við slíku. Ef
bankinn segir: „Syntu með höfr-
ungum og byggðu lúxusbústað
með þyrlu,“ er ekkert annað í
stöðunni en að hlýða. Þið hin
getið svo sofið með fiskunum.
E
inhver róttæk rotnun
á sér stað í kerfinu
okkar. Það verð-
launar siðleysi
og hleður skuldahöl-
um fjármagnseig-
enda á hina vinnu-
sömu venjulegu.
En kannski verður
þetta að vera svona til
að hagkerfið virki.
Kannski
verða
hinir svokölluðu fjárfestar að vera
ósnertanlegir, jafnvel þótt fyrir-
tæki þeirra skilji eftir sig skuldaslóð.
Kannski verða þeir að vera hálfguðir
okkar tíma, ónæmir fyrir lögmálum
bankanna, ólíkt okkur hinum.
E
kki er hins vegar útséð um
niðurstöðu málsins ennþá. Í
undirbúningi er riftunarmál
vegna kennitöluflakks World
Class. Rogelio fær hins vegar
ekki borguð launin.
L
íklega gerir fólk of
mikið úr pening-
um hvort sem er.
Þeir skipta alls
ekki öllu máli. Heils-
an er miklu mikilvæg-
ari. Til að halda góðri
heilsu verður maður
að stunda líkamsrækt í
hálftíma á hverjum degi.
Varist samt hreyfingu úti við.
Svifryksmengun er gjarn-
an yfir heilsuverndar-
mörkum í Reykjavík
vegna mikillar bíla-
umferðar. Ykkur,
sem viljið heilsu og
hamingju, er bent
á að World Class
er með líkams-
ræktarstöðvar á
níu stöðum á höf-
uðborgarsvæðinu.
Glæný kennitala,
sömu góðu tæk-
in. Nóg af bíla-
stæðum.
18 | Umræða 12. janúar 2011 Miðvikudagur
Rogelio og ég „Við nýttum tækifærið til að ítreka hversu alvar-legum augum bandarísk stjórnvöld líta
óheimila birtingu á leyni-
legum upplýsingum.“
n Philip J. Crowley, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins, um
málefni Birgittu Jónsdóttur á daglegum
blaðamannafundi ráðuneytisins í
Washington. – DV
„Nú fer lyftan
niður, hún fór
upp í dag.“
n Ásmundur Einar
Daðason þingmaður um
sáttafundi innan VG. – RÚV
„Það er ekki
bara verið að
raska búsetu
háaldraðs
fólks, heldur er
þetta líka eins og
hné í kviðinn.“
n Guðmundur Björgvinsson, formaður
íbúasamtaka Flateyrar. – DV
„Maður skilur ekkert í
þessum seinagangi
heima.“
n Helga Sveinsdóttir sem óttast að
þurfa að yfirgefa Indland og skilja barn,
sem hún átti í gegnum staðgöngumóður,
eftir ella sæta fangelsisvist. – DV
Stöðutakan gegn almenningi
E
itt sorglegasta einkenni ís-
lenska efnahagsundursins
var stöðutaka fjármálafyrir-
tækja og eigenda þeirra gegn
venjulegu fólki. Þessar stöðutökur
gengu út á að fjármálafyrirtækin
seldu almenningi fjármálaafurðir
sem annað hvort borgaði sig ekki að
kaupa eða voru það áhættusamar
að það var ámælisvert að bjóða upp
á þær. Tilgangurinn var yfirleitt sá
sami: Að hafa fé af fólki með einum
eða öðrum hætti með því að selja því
eitthvað sem annaðhvort var kynnt
sem skynsamlegt eða arðbært.
Í DV í dag er fjallað um eitt dæmi af
síðarnefnda taginu: Skuldirnar sem
margir stofnfjáreigendur í Sparisjóði
Svarfdæla á Dalvík sitja uppi með við
Sögu Fjárfestingarbanka. Fjölmarg-
ir íbúar á svæðinu tóku lán í krón-
um eða erlendum myntum árið 2007
til að kaupa stofnfjárbréf í sjóðnum.
Peningarnir sem þetta fólk setti inn í
sjóðinn voru notaðir til að fjármagna
kaup á hlutabréfum í einum stærsta
hluthafa Exista, fjárfestingarfélaginu
Kistu, eignarhaldsfélagi sem nokkr-
ir sparisjóðir stofnuðu til að græða
á ævintýralegum uppgangi Kaup-
þings. Þessu fólki var sagt að fjárfest-
ingin væri arðbær og ekki áhættu-
söm. Stofnfé sparisjóðsins og hlutafé
Exista er að engu orðið en skuldirnar
sitja eftir á herðum fólksins.
Þetta dæmi er bara eitt af fjöl-
mörgum þar sem fjármálafyrir-
tæki misnotuðu þá góðu stöðu sem
þau virtust vera í út af uppsprengdu
hlutabréfaverði. Annað dæmi, sýnu
verra, er sú staðreynd að einhverjir af
íslensku bönkunum voru með stórar
stöður gegn íslensku krónunni, sem
áttu að verja þá gegn óhjákvæmilegri
leiðréttingu hennar, á sama tíma og
þeir seldu viðskiptavinum sínum lán
í erlendum myntum sem byggðu á
þeirri forsendu að gengi krónunn-
ar yrði hátt áfram. Með því að lána
í erlendum myntum voru bankarnir
búnir að tryggja sig enn frekar gegn
óhjákvæmilegu hruni krónunnar.
Þeim mun meira sem krónan myndi
lækka þeim mun hærri yrðu afborg-
anir viðskiptavina af lánunum í krón-
um og því fleiri krónur ætti bankinn
til að greiða af lánum sínum.
Þetta átti til dæmis við um Lands-
bankann árið 2007 en þá tapaði
stærsti eigandi bankans, Samson
eignarhaldsfélag Björgólfsfeðga,
rúmum 15 milljörðum króna á geng-
isvörnum. Eigendur Samsonar töldu
að verðmæti krónunnar myndi
lækka meira en raunin varð og veðj-
uðu á þessa lækkun með afleiðu-
samningum. Krónan hélst hins veg-
ar sterkari en talið var. Þannig hafði
Samson aðra hagsmuni en þeir lán-
takendur Landsbankans sem höfðu
fjármagnað sig með erlendum lán-
um.
Enn eitt dæmi er svo oft á tíðum
glórulaus meðferð eignastýringar-
deilda viðskiptabankanna á fjár-
munum viðskiptavina sinna, til að
mynda kaupum starfsmanna Glitnis
á skuldabréfum Milestone síðla árs
2007. Milestone er gjaldþrota í dag
og fjárfesting viðskiptavina Glitnis er
töpuð.
Öll þessi dæmi renna stoðum
undir það sama: Að íslensk fjármála-
fyrirtæki seildust í vasa almennings í
auknum mæli þegar í harðbakkann
sló og útlit var fyrir að góðærið myndi
taka enda með lækkandi gengi krón-
unnar, skorti á lánsfjármagni í heim-
inum og lækkandi hlutabréfaverði.
Þessar sögur hrunsins eru svo trufl-
andi, sögur af venjulegu fólki sem
situr uppi með skuldir sem það get-
ur ekki borgað eða hátt tap vegna
vondrar eignastýringar eða ráðgjaf-
ar. Og þrátt fyrir rannsóknarskýrslu
Alþingis, sem er ómetanleg heim-
ild, er það alls ekki svo að þessi angi
hrunsins hafi verið nægilega vel
rannsakaður eða kortlagður.
Leiðari
Eru peningar allt?
„Auðvitað myndum við öll vilja
eiga meira af þeim en peningar eru
hvorki upphaf né endir neins, segir
Guðmundur Gunnarsson umsjón-
armaður þáttarins Ferð til fjár.
Bókstaflega
Ingi Freyr Vilhjálmsson fréttastjóri skrifar„Að íslensk fjár-
málafyrirtæki
seildust í vasa almenn-
ings í auknum mæli þegar
í harðbakkann sló.
Bjössi í náðinni
n Heilsuforkólfurinn Björn Leifs-
son, kenndur við World Class, er að
líkindum sá útrásarvíkingur sem
mestrar náðar
nýtur hjá þeim
sem ráða í bönk-
unum. Birni
hefur tekist að
hrista af sér him-
inháar skuldir og
lifir í vellysting-
um, fjarri bið-
röðum fátækra.
Þvert á það sem gerist með marga
aðra fær hann að halda fyrirtækj-
um sínum. Á meðan er til dæmis
Jóhannes Jónsson í Bónus hundeltur
og sviptur öllum eigum sem í næst.
Misjöfn eru mannanna kjör.
Valtur eftirlauna-
maður
n Björn Bjarnason, eftirlaunaþegi og
fyrrverandi ráðherra, er á meðal
langorðari bloggara. Færslur hans
eru gjarnan í
þeirri lengd að
talsvert úthald
þarf til að ljúka
lestrinum. Í síð-
ustu viku kvað
við nýjan tón eft-
ir að Björn hafði
álpast út í óveður
sem hann taldi
vera mikið. „Ég hélt að norðanrok-
ið mundi feykja mér um koll um
hádegisbilið í dag á Kalkofnsvegin-
um.“ Svo mörg voru þau orð.
Sofandi ráðherra
n Svandís Svavarsdóttir umhverfis-
ráðherra ætlar að láta gera óháða
úttekt á Funamálinu á Ísafirði, þar
sem haldið var leyndum upp-
lýsingum um díoxínmengun frá
brennslustöðinni. Hún er greinilega
skíthrædd við málið og vill drepa
því á dreif með slíkri rannsókn.
Svandís hefur ærna ástæðu til að
vera kvíðin. Ein af margtuggnum
staðreyndum málsins er nefnilega
að upplýsingarnar voru sendar
strax og þær komu fram inn í ráðu-
neyti hennar, þar sem þær hafa leg-
ið síðan. Ef Svandís fylgdist með í
sínu eigin ráðuneyti hefði henni því
verið í lófa lagið að vera fyrir löngu
búin að vaða í málið. Ráðherrann
svaf einfaldlega á verðinum.
Ráðherrastóll riðar
n Það var óvart Ólína Þorvarðardótt-
ir, þingmaður Samfylkingarinnar,
sem vakti Svandísi Svavarsdóttur
umhverfisráðherra til meðvitund-
ar um Funamálið þar sem Svand-
ís átti fyrir löngu að vera búin að
láta til sín taka. En Svandís virðist
hafa týnst ofan í ráðuneyti sitt eins
og kom fram í nýrri könnun á um
hvaða ráðherra er fjallað í fjölmiðl-
um. Langminnst var fjallað um
Svandísi. Kannski gengur feluleik-
ur hennar með svokallaða óháða
rannsókn einhvern tíma, en stað-
reyndin er sú að Svandís hafði í
sínu ráðuneyti gögn um hættulega
mengun og gerði ekkert. Hermt er
að hún megi þakka fyrir ef þetta
verður ekki til þess að ráðherramál
VG leysist með því að hún verði að
segja af sér.
Sandkorn
tryGGVaGötu 11, 101 rEykJaVík
Útgáfufélag: DV ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
Ritstjórar:
Jón trausti reynisson, jontrausti@dv.is
og reynir traustason, rt@dv.is
Fréttastjóri:
Ingi Freyr Vilhjálmsson, ingi@dv.is
Ritstjórnarfulltrúi:
Jóhann Hauksson, johannh@dv.is
Umsjón helgarblaðs:
Ingibjörg Dögg kjartansdóttir, ingibjorg@dv.is
Umsjón innblaðs:
Ásgeir Jónsson, asgeir@dv.is
DV á netinu: dv.is
Aðalnúmer: 512 7000, Ritstjórn: 512 7010,
Áskriftarsími: 512 7080, Auglýsingar: 512 7050.
Smáauglýsingar: 512 7004.
Umbrot: DV. Prentvinnsla: Landsprent. Dreifing: Árvakur.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
„Glæný kennitala,
sömu góðu tækin.
Nóg af bílastæðum.
Svarthöfði
Spurningin