Dagblaðið Vísir - DV - 08.04.2011, Blaðsíða 11

Fréttir | 11Helgarblað 8.–10. apríl 2011
Verjandi Árna Mathiesen, fyrrver-
andi fjármálaráðherra, krefst þess fyrir
Hæstarétti að hrundið verði dómi und-
irréttar um 3,5 milljóna króna miska-
bætur til handa Guðmundi Kristjáns-
syni hæstaréttarlögmanni. Til vara er
þess krafist að miskabæturnar verði
lækkaðar.
Guðmundur Kristjánsson stefndi
Árna Mathiesen og íslenska ríkinu
þegar Árni skipaði Þorstein Davíðsson
í embætti héraðsdómara. Guðmundur
var einn af þremur umsækjendum sem
lögskipuð dómnefnd taldi mjög hæfa.
Þorsteinn, sonur Davíðs Oddssonar,
var talinn hæfur en þó tveimur flokk-
um neðar en Guðmundur.
Lögmaður Guðmundar krefst þess
að miskabætur og einnar milljóna
króna málskostnaður standi. Auk þess
verði krafa Guðmundar um viðurkenn-
ingu á skaðabótaskyldu samþykkt.
Málið var flutt fyrir Hæstarétti síð-
astliðinn miðvikudag. Dómarar eru
fimm; Árni Kolbeinsson, Garðar Gísla-
son, Ingibjörg Benediktsdóttir, Markús
Sigurbjörnsson og Viðar Már Matthías-
son.
Skipaði son Davíðs Oddssonar á
mettíma
Árni Mathiesen skipaði Þorstein Dav-
íðsson héraðsdómara þann 20. des-
ember 2007. Björn Bjarnason var þá
dómsmálaráðherra en lýsti vanhæfi
sínu. Árni var settur dómsmálaráð-
herra til verksins og skipaði Þorstein á
harla skömmum tíma gegn rökstuddu
áliti dómnefndar.
Héraðsdómur Reykjavíkur kvað
upp dóm sinn í apríl í fyrra. Þar seg-
ir meðal annars orðrétt: „Eðli máls
samkvæmt fylgir því álag að sækja um
embætti héraðsdómara, leggja verk sín
fyrir dómnefnd og fá álit hennar á lífs-
starfi sínu. Það að stefndi, Árni, skuli
með saknæmum og ólögmætum hætti
ganga á svig við niðurstöður lögboð-
innar dómnefndar og skipa einstak-
ling, sem flokkaður er tveimur hæfn-
isflokkum neðar en stefnandi, og með
brot af starfsreynslu stefnanda, er ólög-
mæt meingerð á æru og persónu stefn-
anda.“
Í dómi héraðsdóms var ákvörðun
Árna átalin og þekking hans á störfum
dómstólanna véfengd. „Við ákvörðun
sína byggir hann á því að 4 ára starfs-
reynsla, sem aðstoðarmaður ráðherra,
en lögfræðimenntun er ekki skilyrði
fyrir því starfi, upphefji 35 ára starfs-
reynslu stefnanda sem öll tengist dóm-
stólunum. Þessi háttsemi stefnda,
Árna, er órafjarri skyldum hans sem
veitingarvaldshafa við skipun í dóm-
araembætti og eðlilegt að stefnandi
höfði mál á hendur ráðherra persónu-
lega. Er það mat dómsins að stefndi,
Árni, eigi persónulega að standa
straum af tildæmdum miskabótum.“
Hörð gagnrýni umboðsmanns
Guðmundur hafði áður sent málið til
umboðsmanns Alþingis sem skilaði
ítarlegu áliti. Embættið gerði margvís-
legar athugasemdir við embættisverk
Árna, meðal annars um undirbúning,
málsmeðferð og ákvörðun hans. Árni
hefði ekki gætt þeirra reglna um und-
irbúning og mat á umsóknum sem
tryggja áttu að hæfasti umsækjand-
inn yrði skipaður. Jafnframt taldi um-
boðsmaður Alþingis að í rökstuðningi
sínum til annarra umsækjenda fyrir
skipun Þorsteins hefði Árni ekki full-
nægt ákvæðum stjórnsýslulaga. Að
öllu samanlögðu taldi umboðsmaður
þó ekki líkur til þess að annmarkarnir
á embættisfærslu Árna leiddu til ógild-
ingar á skipuninni.
Málið tekið fyrir í Hæstarétti
Í málflutningi fyrir Hæstarétti síðastlið-
inn miðvikudag lögðu lögmenn ríkis-
ins og Árna Mathiesen, þeir Einar Karl
Hallvarðsson og Karl Axelsson, áherslu
á að allir umsækjendurnir fimm, einn-
ig Þorsteinn, hefðu verið dæmdir hæf-
ir af dómnefnd. Í öðru lagi hefði öllum
lagaskilyrðum verið fullnægt í skipun-
arferlinu. Í þriðja lagi hefði ráðherra
ekki verið bundinn af mati dómnefnd-
arinnar.
Þeir lögðu einnig áherslu á að aldrei
hefði Árni lítillækkað Guðmund eða
hreytt neinu til hans opinberlega sem
réttlætt gæti miskabætur. Nefnt var að
skipun Árna hefði verið umdeild en
það eitt réttlætti ekki bótakröfur Guð-
mundar og fæli ekki í sér meingerð
gegn honum enda hefði öllum settum
skilyrðum verið fullnægt þegar Árni tók
ákvörðun sína. Lögmennirnir töldu að
breyta yrði stjórnskipuninni ef ævin-
lega yrði að leggja sérhæfða þekkingu
ráðherra til grundvallar ákvörðunum.
Þá töldu þeir að ákvörðun hans væri
ávallt háð mati og fæli ekki í sér neina
lítilsvirðingu gagnvart þeim umsækj-
endum sem ekki hrepptu stöðu. Karl
Axelsson undirstrikaði í þessu efni
að yfir vafa væri hafið að Þorsteinn
hefði verið metinn hæfur. Þá undrað-
ist hann að Árni skyldi sæta persónu-
legri ábyrgð en einnig fullyrðingar um
að ráðherra hefði borið að veita Guð-
mundi stöðuna. Hann vísaði í dóm
héraðsdóms og taldi að dómari hefði
þar farið offari. „Kappið bar rökræna
hugsun ofurliði,“ sagði Karl orðrétt og
fullyrti að skilningur héraðsdóms hefði
í raun verið sá að ráðherra væri bund-
inn af niðurstöðu dómnefndarinnar. Á
öðrum stað í ræðu sinni sagði Karl að
héraðsdómarinn hefði bókstaflega lagt
lykkju á leið sína til að hnjóða í skjól-
stæðing sinn Árna Mathiesen. Þótti
Karli þetta jaðra við stjórnskipulega
misbeitingu.
Karl lagði einnig fram þá röksemd
að nú væri búið að breyta dómstóla-
lögum í þá veru að takmarka vald ráð-
herra við skipun dómara. Augljóslega
hefði ráðherrann fram að breyting-
unni haft rýmra vald við skipun dóm-
ara.
Loks gerði Karl að umtalsefni að
lögmanni Guðmundar hefði ekki tek-
ist að sanna að Guðmundur hefði átt
að hljóta umrætt dómaraembætti.
Jafnframt hefði honum ekki tekist að
sýna fram á fjárhagslegt tjón sem rétt-
lætt gæti skaðabótakröfu.
„Vítaverð valdníðsla“
Eiríkur S. Svavarsson héraðsdóms-
lögmaður flutti mál Guðmundar
Kristjánssonar sem prófmál til mál-
flutningsréttinda fyrir Hæstarétti, en
lögmaður Guðmundar er Hlöðver
Kjartansson hæstaréttarlögmaður.
Eiríkur gagnrýndi þann skamma
tíma sem Árni tók sér til að kynna sér
málið. Ákvörðunin hefði verið tekin
á aðeins nokkrum klukkustundum.
Hefði Árni aftur á móti fengið gögn í
hendur með óformlegum hætti fyrr
væri það einnig ólögmætt og ekki í
samræmi við lögboðna framkvæmd
stjórnsýslu. Hann benti á að lög og
reglur hefðu átt að tryggja að ávallt yrði
valinn dómari úr hópi hinna hæfustu.
Árni Mathiesen bar því við að eitt af
því sem ráðið hefði úrslitum um val sitt
hafi verið bréf meðmælenda með Þor-
steini Davíðssyni. Eiríkur gagnrýndi
þetta og taldi að meðmælabréfin líkt-
ust frekar matsbréfum. Auk þess færi
því fjarri að Árni hefði frjálst val við
val á dómara. Ákvörðunin hefði í senn
verið ólögmæt og ómálefnaleg. Eirík-
ur taldi að Árni hefði í raun sýnt af sér
vítaverða valdníðslu.
Eins og áður segir krefjast lögmenn
Guðmundar að dæmdar miskabæt-
ur, 3,5 milljónir króna, standi, sem og
einnar milljónar króna málskostnað-
ur sem Árna var gert að greiða. Jafn-
framt viðurkenni Hæstiréttur kröfuna
um skaðabótaskyldu Árna vegna fjár-
hagslegs tjóns sem Guðmundur telur
sig geta sýnt fram á að hann hafi orðið
fyrir vegna ákvörðunar Árna.
Dómur Hæstaréttar verður kveð-
inn upp innan nokkurra vikna.
Vilja láta dæma Árna
skaðabótaskyldan
n Tekist á um 3,5 milljóna króna miskabætur auk skaðabótaskyldu
Árna Mathiesen í Hæstarétti n Sniðgekk hæfustu umsækjendurna
og skipaði Þorstein Davíðsson, son Davíðs Oddssonar, héraðsdóm-
ara á mettíma fyrir jólin 2007 n Málflutningur var fyrir Hæstarétti í
vikunni n Þorsteinn hæfur og Árni ekki bundinn af dómnefnd segir
verjandi hans
Jóhann Hauksson
blaðamaður skrifar johann@dv.is
„Auk þess færi því
fjarri að Árni hefði
frjálst val við val á dóm-
ara. Ákvörðunin hefði í
senn verið ólögmæt og
ómálefnaleg.
Beðið átekta eftir dómurunum Krafist er
niðurfellingu miskabóta og annarra krafna fyrir hönd
Árna Mathiesen. Guðmundur Kristjánsson krefst
þess að 3,5 milljóna króna miskabætur standi og að
skaðabótaskylda Árna verði viðurkennd.
Horfinn á braut Árni Mathiesen tók sér
aðeins nokkrar klukkustundir í embætti dóms-
málaráðherra fyrir jólin 2007 til að skipa Þorstein
Davíðsson (Oddsonar) héraðsdómara.