Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2011, Blaðsíða 10

10 | Fréttir 20.–22. maí 2011 Helgarblað
St. 41-46
Grensásvegur 8 &
Nýbýlavegur 12
Sími 517 2040
Opið
mánud-föstud. 11-18
laugard. 11-16
SKÓMARKAÐUR
St. 40-46
St. 41-50
St. 40-46
Verð: 8.415
Verð: 6.995
Verð: 7.295
Verð: 4.995
DV Varð kVeikjan að
reglum ráðuneytis
Birgir Guðmundsson, stjórnmála-
fræðingur við Háskólann á Akur-
eyri, segir sölu á greinum í sérblöðum
Fréttablaðsins vera brot á 5. grein siða-
reglna blaðamannafélagsins en í henni
segir meðal annars orðrétt: „Hann
[þ.e.  blaðamaður]  gætir þess að rugla
ekki saman ritstjórnarlegu efni, sem
hefur augljóst upplýsinga- og fræðslu-
gildi, og auglýsingum í myndum og/
eða máli.“
Á Facebook-síðu Veiðihússins í vik-
unni var vakin athygli á því að Ólafi
Vigfússyni  í Veiðihúsinu hefði verið
boðið að kaupa viðtal við sig í sérblaði
Fréttablaðsins um veiði.
Ólafur Stephensen, ritstjóri Frétta-
blaðsins, segir ekkert launungarmál
að fyrirtæki og einstaklingar geti keypt
umfjöllun um sig á síðum blaðsins eða
í sérblöðum þess. Hann segist ekki sjá
neitt athugavert við slíkt þar sem iðu-
lega sé tekið fram að um kynningu
sé að ræða. Málið hefur vakið athygli
fjölmiðla og spurningar um það hvar
mörkin á milli auglýsinga og blaða-
skrifa liggi.
Brot á siðareglum
„Strangt til tekið brýtur þetta siðaregl-
ur blaðamanna, þú blandar ekki sam-
an efni sem hefur ritstjórnarlegt upp-
lýsingargildi og auglýsingum í máli og
myndum. Það er bara þannig,“ segir
Birgir Guðmundsson, stjórnmálafræð-
ingur við Háskólann á Akureyri, í sam-
tali við DV. Hann segir hins vegar að
lengi hafi viðgengist að taka svokölluð
sérblöð út fyrir sviga og halda því fram
að í þeim tilfellum gildi aðrar reglur en
um ritstjórnarefni.
Í siðaskrá ritstjórnar Fréttablaðs-
ins segir að hagsmunir auglýsenda séu
ekki hafðir til hliðsjónar við vinnslu og
birtingu efnis í blaðinu. Þá er tiltekið
að auglýsingar séu aðgreindar frá öðru
efni blaðsins. Ólafur Stephenssen, rit-
stjóri Fréttablaðsins, segir blaðamenn
á sérblaðadeild Fréttablaðsins sjá um
að skrifa aðkeyptar umfjallanir. Þeir
blaðamenn sem séu í almennum frétt-
um eða í neytendaumfjöllun sjái ekki
um slíkt.
Ekkert leyndarmál
„Ég verð að fullyrða að þetta er ósiður
sem menn vita auðvitað af. Með þessu
er ekkert verið að gera neitt annað en
að fara gegn anda siðareglnanna og
í rauninni gegn siðareglunum,“ segir
Birgir Guðmundsson um málið. Hann
segist vera þeirrar skoðunar að ætli
menn sér á annað borð að selja um-
fjallanir, sé lágmark að tiltaka sérstak-
lega að slíkt hafi verið gert. Geri menn
það ekki séu þeir einfaldlega að koma
aftan að lesendum.
Aðspurður um það hvort og þá
hvernig greint sé frá því að borgað hafi
verið fyrir umfjöllun í blaðinu segir
Ólafur Stephensen að slíkt sé gert með
því að tiltaka að um kynningu sé að
ræða. Óljóst er hins vegar hvort að fólk
sem lesi slíkar „kynningar“ í blaðinu
geri sér grein fyrir því að viðmæland-
inn hafi borgað fyrir umfjöllunina.
Ólafur telur það ekkert vafamál: „Já,
það felst nú eiginlega í merkingunni
„kynning“. Það er að minnsta kosti
ekkert leyndarmál.“ Aðspurður hvort
mögulegt sé að fyrirkomulaginu verði
breytt þannig að tiltekið verði sérstak-
lega að borgað hafi verið fyrir umfjöll-
unina segir hann svo ekki verið. „Þetta
gæti þá allt eins átt við um auglýsingar,
en þarf að taka fram að það hafi verið
borgað fyrir auglýsingar?“
Viðgengist lengi
Ólafur tekur undir það að blaðamenn
sem skrifi slíkar greinar séu í raun að
skrifa auglýsingar, en tekur fram að
slíkt viðgangist á fleiri blöðum. „Svo við
nefnum bara af handahófi blað sem
fyrirtæki eins og Athygli gefur út. Þar
eru félagsmenn í blaðamannafélaginu
að skrifa sams konar kynningartexta.
Það sama var á Morgunblaðinu þegar
ég var þar, en ég veit ekki hvernig það
er núna. Þannig að það er nú ekkert
nýtt við þetta.“
Í B.A.-verkefni sem tveir nemend-
ur Birgis Guðmundssonar í fjölmiðla-
fræði við Háskólann á Akureyri gerðu
árið 2007 og bar nafnið „Fréttir til
sölu“ kom meðal annars fram að lið-
lega fimmtungur blaðamanna Blaðs-
ins og Fréttablaðsins taldi auglýsendur
í blöðunum hljóta öðruvísi meðferð en
aðrir. Tólf prósent blaðamanna Morg-
unblaðsins töldu slíkt misræmi eiga
við á þeirra blaði og enginn blaða-
manna DV taldi slíkt vera tilfellið. Sig-
urjón M. Egilsson, fyrrverandi ritstjóri
Blaðsins, lýsti reynslu sinni af auglýs-
ingasölumönnum í viðtali sem birt var
í ritgerðinni. Þar sagði hann auglýs-
ingasölumenn hafa gengið inn á rit-
stjórn og fylgst með því sem þeir voru
að gera og reynt að selja viðmælendum
blaðamanna auglýsingar. Hann nefnir
dæmi um aukablað sem var um ferða-
lög. Auglýsingadeildin beið eftir því við
hverja var talað og hringdi svo í við-
komandi fyrirtæki og reyndi að selja
þeim auglýsingar.
Ríkismiðlar til sölu
Birgir segir vandamálið ekki ein-
skorðast við sérblöðin, heldur sé
rekstur stærri blaðanna orðinn sér-
stök atvinnugrein þar sem þau selji
aðgang að dreifikerfi sínu með því að
bjóða upp á að auglýsingabækling-
um sé stungið inn í blöðin. „Þeir eru
oft og tíðum þannig upp settir að það
er mjög erfitt fyrir lesendur að átta sig
á því hvar dagblaðið endar og auglýs-
ingaskrumið tekur við.“ Þá segir hann
ríkismiðlana ekki saklausa í þess-
um efnum. Það sé til dæmis hægt að
kaupa sér aðgang að Rás 2: „Þú getur
verið með útsendingu í Smáralind og
það er eins og miðja heimsins sé þar
en engum er sagt frá því að borgað
hafi verið fyrir.“
segir Frétta-
blaðið
brjóta
siðareglur
n Stjórnmálafræðingur segir sölu á greinum í sérblöðum Fréttablaðsins brot á siðareglum
blaðamannafélagsins n Blaðamenn skrifa kynningarefni eftir pöntunum fyrirtækja
Allir geta keypt umfjöllun
Blaðamaður DV sendi Ólafi Stephensen skriflegar spurningar í tölvupósti í tengslum við
málið. Hér á eftir fara spurningar blaðamanns og svör Ólafs við þeim:
1. Geta allir borgað fyrir að fá viðtal og eða umfjöllun um sig birta í
blaðinu?
„Seldar kynningar eru yfirleitt í svokölluðum þemablöðum þar sem afmörkuðum hópi
auglýsenda er boðið að vera með kynningar á tengdu efni t.d. farsímum, tölvum, sófum
o.s.frv. Blöðin eru þá merkt sérstaklega sem kynningarblöð. Auglýsandinn velur sjálfur
með hvaða hætti hann vill koma skilaboðum á framfæri en kjósi auglýsendur að birta
auglýsingu í formi viðtals þar sem mælt er með ákveðinni vöru eða þjónustu er skýrt
kveðið á um að það sé merkt sem kynning, svo skil á milli auglýsinga og ritstjórnarefnis
séu skýr og greinileg. Eingöngu er heimilt að birta slíkar auglýsingar í auglýsingaplássum
blaðsins.“
2. Ef svo er, eru einhver siðferðismörk sem ekki er farið yfir, eins og t.d.
það að birta ekki kostaða umfjöllun um stórfyrirtæki, eða eru öll fyrir-
tæki gjaldgeng?
„Öllum fyrirtækjum landsins er frjálst að auglýsa í miðlum 365 svo lengi sem auglýsing-
arnar lúta almennum reglum blaðsins og lögum í landinu. Hitt er svo annað mál að það
eru yfirleitt smærri fyrirtæki sem kjósa að kynna starfsemi sína í þemablöðunum.“
3. Borgaði einhver bankanna fyrir slíka umfjöllun á árunum fyrir hrun?
„Nei. Ekki voru gefin út nein kynningarblöð um banka eða bankastarfsemi fyrir hrun.“
4. Telur þú sem ritstjóri Fréttablaðsins að siðaskrá ritstjórnar Frétta-
blaðsins sé virt þrátt fyrir slíka sölu á umfjöllun, en í siðaskránni segir
meðal annars að hagsmunir auglýsenda séu ekki hafðir til hliðsjónar í
blaðinu?
„Já, bæði siðaskráin og siðareglur BÍ, þar sem segir að blaðamaður geri skýran
greinarmun á ritstjórnarefni og auglýsingum. Kynningarnar eru unnar af litlum hópi
blaðamanna sérblaðadeildar sem er ekki jafnframt í t.d. almennum fréttaskrifum eða
umfjöllun um neytendamál. Beiðnum auglýsenda um jákvæða umfjöllun í fréttum
eða kvörtunum undan neikvæðri umfjöllun í ljósi þess hvað þeir auglýsi mikið, er alltaf
hafnað eða vísað á bug, með vísan til siðareglnanna.“
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
Siðareglur brotnar
Birgir Guðmundsson
stjórnmálafræðingur
segir að komið sé aftan
að fólki með umfjöllun
sem líti út eins og fréttir
en sé í raun auglýsing.
Ekkert nýtt Ólafur Stephensen ritstjóri
segir ekkert nýtt við það að fyrirtæki borgi
fyrir umfjöllun um sig á síðum sérblaða
Fréttablaðsins.
Sýknaður af ákæru
um kynferðisbrot
Karlmaður var á fimmtudag sýkn-
aður í Hæstarétti Íslands af ákæru
um að hafa misnotað dóttur sína
kynferðislega og um leið notfært sér
að hún hafi ekki getað spornað við
verknaðinum sökum andlegra ann-
marka. Brotin áttu að hafa átt sér
stað á árunum 2005 til 2008 en stúlk-
an er fædd árið 1990.
Skoðun læknis gaf til kynna að
maðurinn hefði ekki haft samfarir
við stúlkuna á tímabilinu sem hann
á að hafa misnotað hana. Dóm-
kvaddir kvensjúkdómalæknar sem
skoðuðu stúlkuna eftir sýknudóm
héraðsdóms og skiluðu matsgerð
þóttu ekki hnekkja áliti læknisins
sem áður hafði skoðað stúlkuna.
Hæstiréttur staðfesti því sýknudóm
Héraðsdóms Norðurlands.
Lömunareitrun
í kræklingi
Lömunareitrun af völdum PSP
hefur greinst í kræklingi úr Eyja-
firði og Steingrímsfirði. Í sýnum
sem nýlega voru tekin til þör-
ungaeitursgreiningar reyndist
magn PSP vera yfir viðmiðunar-
mörkum. Matvælastofnun varar
því sterklega við neyslu og tínslu
á kræklingi og öðrum skelfiski úr
Eyjafirði og Steingrímsfirði.Sams
konar eitrun greindist líka í kræk-
lingi úr Eyjafirði í ágúst í fyrra.
Fyrir um viku greindi Mat-
vælastofnun frá því að nýjustu
mælingar í Hvalfirði sýndu mikið
magn eiturþörunga og væri það
langt yfir viðmiðunarmörkum.
Eiturþörunga er ekki lengur
að finna í Hvalfirði samkvæmt
síðustu niðurstöðum, en Mat-
vælastofnun varar samt sem
áður áfram við tínslu og neyslu á
kræklingi úr firðinum.