Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.2012, Qupperneq 10

Hægri grænir um spítalann:
„Algert rugl“
„Læknar og hjúkrunarfólk flýr í
stórum stíl, og á meðan erum við
að reisa spítala á Malaví,“ skrifar
Guðmundur Franklín Jónsson,
formaður Hægri grænna, í at-
hugasemd við frétt á DV.is. Þar
tjáir Guðmundur Franklín sig um
spítalann sem
Össur Skarp-
héðinsson
utanríkisráð-
herra afhenti
Malavístjórn á
þriðjudag, eins
og greint er frá
hér að ofan.
Guðmundur er
ekki hrifinn af þróunaraðstoð en
eitt af stefnumálum Hægri grænna
er einmitt að „leggja niður Þróun-
arsamvinnustofnun Íslands með
milljarða sparnaði,“ eins og hann
hefur áður lýst yfir opinberlega.
„Við erum að loka heilsugæslu-
stöðvum, elliheimilum og sjúkra-
húsum um allt land,“ skrifar Guð-
mundur og segir starfsmenn í
heilbrigðisstéttum flýja land í
stórum stíl. „Þvílíkt rugl, en mjög
passandi að þetta sé í Monkey Bay
og Össur ætti að halda sig þar,“
bætir hann við. Annar lesandi
bendir Guðmundi á að það sé
hræsni að bera saman ástandið á
Íslandi við Malaví en Guðmundur
svarar þeirri athugasemd fullum
hálsi og segir viðkomandi lýð-
skrumara „ef þú heldur því fram
að það sé siðferðisleg skylda Ís-
lendinga að bjarga heiminum.“
Læknar óttast
ofurbakteríur
10 Fréttir 21. mars 2012 Miðvikudagur
Þ
etta er talsvert vandamál
og eitthvað sem menn eru
að glíma við,“ segir Harald-
ur Briem sóttvarnalæknir. Í
síðustu viku var haldin ráð-
stefna í Kaupmannahöfn þar sem
umræðuefnið var meðal annars
ónæmi baktería fyrir sýklalyfjum.
Margaret Chan, framkvæmdastjóri
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar,
lýsti þungum áhyggjum af þróuninni
og sagði að hætta væri á að öll sýkla-
lyf sem þróuð hafa verið yrðu gagns-
laus í náinni framtíð. Þetta á meðal
annars við um lyf sem þróuð hafa
verið til að berjast gegn berklum og
malaríu sem dæmi. Sagði Chan að
tími sýklalyfja gæti verið að renna
sitt skeið. Haraldur Briem sóttvarna-
læknir og Vilhjálmur Ari Arason,
heimilislæknir og klínískur dósent
við Heilsugæslu höfuðborgarsvæðis-
ins, deila áhyggjum Margaret.
Þurfum að hafa áhyggjur
„Þetta er eitthvað sem við höfum
áhyggjur af og þurfum að hafa
áhyggjur af,“ segir Haraldur en tveir
fulltrúar Landlæknisembættisins
sátu ráðstefnuna í Kaupmannahöfn.
„Ef maður notar sýklalyf í of miklu
magni þá ýtir það undir ónæmi og
við erum að reyna að berjast gegn því
og fá menn til að nota þau skynsam-
lega,“ segir Haraldur og bætir við að
fleiri leiðir séu farnar í þessari bar-
áttu. Þannig sé leitað að ónæmum
bakteríum, til dæmis í fólki sem kem-
ur frá útlöndum, og sýni tekin í rækt-
un. Þá grípi spítalarnir til að aðgerða
til að koma í veg fyrir útbreiðslu.
„Við fylgjumst vel með og erum
svo sem á tánum yfir þessu. Eitt af
því sem við höfum verið í vandræð-
um með er ákveðið sýklalyfjaþol hjá
bakteríum sem valda eyrnabólgum
og lungnabólgum í börnum,“ segir
Haraldur og bætir við að nú sé farið
að bólusetja gegn því. Það sé ein leið-
in til að vinna bug á vandamálinu.
Lífshættulegt
Margaret Chan sagði í erindi sínu að
ónæmi baktería fyrir sýklalyfjum væri
á hraðri uppleið í Evrópu og raunar
um alla heimsbyggðina. Meðferðar-
úrræði hjá sjúklingum sem ónæmar
bakteríur herja á væru kostnaðar-
söm og tækju langan tíma. Í sumum
tilfellum dygðu þessi úrræði ekki og
bein afleiðing væri hækkandi dánar-
tíðni hjá þessum sjúklingum.
Stutt er síðan Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunin gaf út bók um málið þar
sem meðal annars er fjallað um að
algengar sýkingar, svo sem í sárum,
séu skyndilega orðnar lífshættu-
legar. Haraldur segir að vissulega sé
verra að eiga við bakteríuna ef hún er
ónæm fyrir allri meðferð. Sem betur
fer séum við þó ekki komin þangað
enn.
Sýklalyf nauðsynleg
Haraldur segir að ástæðan fyrir
þessu ónæmi sé að hluta til of mikil
sýklalyfjanotkun en fleira spili þó
inn í. „Síðan hafa bakteríurnar eigin-
leika til að smita hver aðra en sýkla-
lyfjanotkun er talin veigamikill þátt-
ur í þessu. Þau eru samt nauðsynleg
og það þarf að nota þau líka en innan
skynsamlegra marka.“ Hann segir að
mikilvægt sé að vera spar á sýklalyf-
in og nota þau bara þegar á að nota
þau.
Ráðþrota lyfjaiðnaður
„Þróun ónæmis er miklu hraðari en
þróun nýrra lyfja. Þar stendur hníf-
urinn í kúnni,“ segir Vilhjálmur Ari
Arason læknir en hann hefur fjallað
mikið um sýklalyfjanotkun á bloggi
sínu á Eyjunni. Vilhjálmur segir að
lyfjaiðnaðurinn standi í raun ráð-
þrota frammi fyrir vandamálinu.
Þetta væri ekki eins mikið vandamál
ef alltaf væri hægt að treysta á ný lyf.
„ Þegar við erum að nálgast það tíma-
bil sem var fyrir stríð, þegar við höfð-
um ekki örugg sýklalyf, þá er stað-
reyndin sú að fólk fer að deyja. Börn
fara að deyja vegna þess að þau fá
ekki meðferð við algengum sýking-
um, jafnvel eyrnabólgu og lungna-
bólgu.“
Vilhjálmur gagnrýnir aðgerða-
leysi yfirvalda vegna of mikillar
sýklalyfjanotkunar og bendir á að
ekki hafi verið komið að máli við
heimilislækna eða heilsugæsluna
um það hvernig hægt sé að standa
betur að þessum málum. „Það hef-
ur ekki verið tekið á vandanum þar
sem hann er,“ segir Vilhjálmur og
bætir við að hann hafi skrifað bréf
til heilbrigðisráðherra fyrir þrem-
ur árum þar sem hann benti meðal
annars á of mikla og óþarfa sýkla-
lyfjanotkun. „Þessum bréfum var
ekki svarað. Þarna var ég að koma
með tillögur um hvernig væri betra
að standa að ávísanavenjum al-
mennt og hvernig við ættum að líta
á þennan málaflokk í samvinnu við
heilsugæsluna og mikil gæðaþróun-
arvinna hefur átt sér stað. Til dæm-
is stendur heilsugæslan ekki undir
kröfum til hennar í dag vegna und-
irmönnunar og álagið er allt of mik-
ið á alla vaktþjónustu miðað við það
sem alþjóðlegar leiðbeiningar gera
ráð fyrir. Einhverra hluta vegna hafa
stjórnvöld ekki tekið á rót vandans
eins og Alþjóðaheilbrigðisstofnun-
in (WHO) hefur óskað eftir að þjóðir
gerðu.“
Börn lögð inn
Vilhjálmur bendir á að allt að 40
prósent af þeim bakteríum sem
valda eyrnabólgum, sýkingum í
nefholi og jafnvel lungnabólgu séu
svokallaðir penisilínónæmir stofn-
ar. „Við erum að lenda í því að þurfa
að leggja börn inn á spítala til að fá
sterkustu sýklalyf sem hægt er að fá
vegna þess að gömlu lyfin ná ekki
niður mjög svæsnum sýkingum,“
segir Vilhjálmur. Þó svo að bólu-
setningar virki að hluta til, er hætt
við að nýir og jafnvel sýklalyfja-
ónæmir stofnar skjóti rótum og fylli
í skarðið. Eftir að byrjað var að bólu-
setja börn sem fædd eru á árinu
2011 segist Vilhjálmur hafa bent á
að æskilegt væri að fara í átak til að
minnka sýklalyfjanotkunina sem er
allt að helmingi meiri á Íslandi en
á hinum Norðurlöndunum. Þann-
ig hefði myndast gluggi sem hægt
hefði verið að nýta. Vilhjálmur segir
hins vegar að þessum ábendingum
hans hafi ekki verið sinnt.
Hann segir að lokum að við
séum í mjög slæmum málum ef við
höfum ekki lyf sem ráða við sýking-
arnar. Þróun ónæmis baktería hafi
verið mjög hröð á síðustu tveim-
ur áratugum. Vandamálið sé hvað
verst á höfuðborgarsvæðinu og til
að mynda sé sýklalyfjanotkun allt
að helmingi meiri þar en á Akureyri.
„Dánartíðni vegna lungnabólgu var
allt að 30 prósent fyrir aldamótin
1900. Ef við höfum ekki lyf sem ráða
við þessar sýkingar þá erum við í
mjög slæmum málum. Eins og kom
fram á ráðstefnunni er þetta skil-
greint sem ein mesta heilbrigðisógn
framtíðar.“
„Þetta er
eitthvað
sem við höfum
áhyggjur af og
þurfum að hafa
áhyggjur af
Einar Þór Sigurðsson
Ástæða til að óttast
Haraldur Briem segir að
ástæða sé til að óttast
þróunina. Mikilvægt sé að
minnka sýklalyfjagjöf.
Mynd HöRðuR SveinSSon
Áhyggjufullur Vilhjálmur segir að allt
að 40 prósent þeirra baktería sem valda
eyrnabólgum, sýkingum í nefholi og
lungnabólgu séu penisilínónæmir stofnar.
Mynd SigtRygguR ARi
n Sýklalyf gætu brátt orðið gagnslaus n Ein mesta heilbrigðisógnin
gagnslaus sýklalyf Margaret Chan
sagði á ráðstefnunni í Kaupmannahöfn að
hætta væri á að öll sýklalyf sem þróuð hafa
verið yrðu gagnslaus í náinni framtíð.
Mynd ReuteRS
Einar Þór Sigurðsson
blaðamaður skrifar einar@dv.is
össur fyrir hönd Íslands í Malaví:
Gaf spítala
Össur Skarphéðinsson utan-
ríkisráðherra afhenti á þriðjudag
fullbúið sjúkrahús til Malaví-
stjórnar. Sjúkrahúsið hefur verið
byggt fyrir þróunarfé frá Íslandi
og þjónar 125.000 manna svæði.
Verkefnið er stærsta einstaka verk-
efni Íslands í þróunarsamvinnu og
hefur staðið frá árinu 2000. „Upp-
bygging Íslendinga á heilbrigðis-
þjónustu á svæðinu þýðir gjör-
breytingu fyrir íbúana, en svæðið
er líklega það sársnauðasta í
heiminum. Íslendingar geta verið
stoltir af því sem þeir hafa lagt af
mörkum,“ segir Össur.
Hann segir að fyrir tilstuðlan
Íslendinga hafi kóleru verið út-
rýmt á því svæði þar sem settir
hafa verið upp vatnsbrunnar. Fyrir
árið 2008 braust kólera þar út 100
til 200 sinnum á ári en eftir það,
þegar Íslandsverkefnið var komið
á fullt skrið, hefur ekki eitt einasta
tilvik af kóleru fundist, samkvæmt
því sem kemur fram í tilkynningu
frá ráðuneytinu.
Afhendingin fór fram við hátíð-
lega athöfn í bænum Monkey Bay
í Malaví þar sem forsetafrúin Cal-
lista Mutharika veitti spítalanum
móttöku. Í ræðu sinni við athöfn-
ina þakkaði Össur Malaví fyrir
23 ára þróunarsamvinnu og hét
því að Íslendingar myndu áfram
styðja vel við fátæka íbúa landsins.
Hann kynnti væntanlega fjögurra
ára áætlun um aukin framlög til
heilbrigðis- og menntaverkefna í
Mangochi-héraði og til vatns- og
hreinlætismála. Mikill mannfjöldi
fagnaði við afhendinguna enda
hefur sjúkrahúsið haft í för með
sér byltingu fyrir heilbrigðisþjón-
ustu á svæðinu. Á spítalanum er
göngudeild, skurðdeild og fæð-
ingardeild og hefur mæðradauði
og barnadauði minnkað mjög fyrir
tilverknað íslensku þróunarverk-
efnanna.